Το Ισραήλ κατέχει την παγκόσμια πρωτοκαθεδρία σε ποσοστό εμβολιασμού κατά κεφαλήν. Έχει περάσει λιγότερο από ένας μήνα από τότε που ξεκίνησε η εκστρατεία εμβολιασμού (19 Δεκεμβρίου 2020) και πάνω από το 20% του πληθυσμού μιας χώρας με πληθυσμό περίπου 9 εκατομμυρίων έχει ήδη εμβολιαστεί. Συνολικά, μιλάμε για περίπου 2 εκατομμύρια άνθρώπους.
Τις τελευταίες εβδομάδες, η χώρα εμβολίαζε κατά μέσο όρο 150.000 άτομα την ημέρα. Προτεραιότητα είχαν τα άτομα άνω των 60 ετών και οι εργαζόμενοι στον τομέα της υγείας. Ωστόσο, σε μια προσπάθεια να αποφευχθεί η σπατάλη εμβολίων που θα μπορούσαν να λήξουν, τα πλάνα αναπροσαρμόστηκαν κι έτσι έτυχε να εμβολιαστούν όσοι βρέθηκαν στη σωστή κλινική την κατάλληλη στιγμή.
Η ταχεία εκστρατεία του Ισραήλ λειτούργησε σχεδόν άριστα: η χώρα σύντομα άρχισε να εξαντλεί τις δόσεις, γεγονός που απειλούσε να επιβραδύνει το ρυθμό των νέων εμβολιασμών. Το Ισραήλ δεσμεύτηκε να κρατήσει μια δεύτερη δόση για όλους όσοι έλαβαν την πρώτη. Τα ραντεβού παρακολούθησης προγραμματίζονται για 21 ημέρες μετά την πρώτη ένεση, με σχολαστική ακρίβεια.
Στις 7 Ιανουαρίου, ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπέντζαμιν Νετανιάχου ανακοίνωσε ότι η χώρα είχε καταλήξει σε συμφωνία με την Pfizer για την παραλαβή περισσότερων εμβολίων, με στόχο τον εμβολιασμό όλων των πολιτών ηλικίας άνω των 16 ετών μέχρι τα τέλη Μαρτίου. Με περισσότερο από το 70% των ατόμων άνω των 60 ετών να έχουν ήδη εμβολιαστεί, ο Νετανιάχου διευκρίνισε την Κυριακή ότι η εκστρατεία θα επεκταθεί σύντομα ώστε να συμπεριλάβει όλους τους ανθρώπους άνω των 50, αποσκοπώντας σε 170.000 εμβολιασμούς την ημέρα.
«Θα είμαστε η πρώτη χώρα στον κόσμο που θα βγει από τον κορονοϊό», δήλωσε ο ίδιος την Παρασκευή (8/1) σχετικά με την εκστρατεία, με τίτλο «Επιχείρηση: Επιστρέφουμε στη ζωή». Ο ίδιος ο πρωθυπουργός έλαβε τη δεύτερη δόση δύο ημέρες αργότερα και τρεις εβδομάδες μετά την πρώτη.
Ο μικρός πληθυσμός του Ισραήλ και η υπάρχουσα υποδομή υγείας, ένα καθολικό, ψηφιοποιημένο σύστημα που καθιστά εύκολη την παρακολούθηση και την επικοινωνία με τους ασθενείς, έχουν μεγάλο μερίδιο στην επιτυχία του εμβολιασμού της χώρας.
Έρχονται εκλογές
Το Ισραήλ έχει μπροστά του ακόμα μια εκλογική διαδικασία τον προσεχή Μάρτιο. Ένας σαρωτικός εμβολιασμός είναι πιθανό να δώσει ώθηση στον Νετανιάχου και ενδεχομένως να επισκιάσει κάποιες αστοχίες που συνέβησαν στη διαχείριση της πανδημίας κατά τη διάρκεια της θητείας του.
Όπως αναφέρει το Vox, η εκστρατεία ανοσοποίησης επωφελήθηκε επίσης από την ικανότητα του Ισραήλ να αντιδρά γρήγορα σε μια κρίση. «Είμαστε πολύ καλοί στον αυτοσχεδιασμό», δήλωσε ο Γκάμπι Μπαρμπάς, ειδικός δημόσιας υγείας στο Ινστιτούτο Weizmann και γενικός διευθυντής του Υπουργείου Υγείας της χώρας. «Το Ισραήλ δεν είναι πολύ καλό στον μακροπρόθεσμο σχεδιασμό», πρόσθεσε στη συνέχεια ο ίδιος, αλλά «ανταποκρίνεται πολύ καλά στις άμεσες προκλήσεις».
Οι προσπάθειες εμβολιασμού εκτυλίσσονται παράλληλα με την ταχεία αύξηση των κρουσμάτων κορονοϊού, αναγκάζοντας τη χώρα να επιβάλει αυστηρό λοκντάουν για τουλάχιστον δύο εβδομάδες, αρχής γενομένης στις 8 Ιανουαρίου. Πλέον, ο αριθμός κρουσμάτων έχει φτάσει στα υψηλότερα επίπεδα σε σχέση με οποιοδήποτε σημείο από την έναρξη της πανδημίας, με περίπου 7.000 ανθρώπους να διαγιγνώσκονται θετικοί στον ιό κάθε μέρα.
Η επισφάλεια της στιγμής σημαίνει ότι το Ισραήλ δεν μπορεί να κηρύξει λήξη συναγερμού. Ωστόσο, είναι σαφές ότι οι πολίτες του ξέρουν ακριβώς τι τους περιμένει και πού πρέπει να απευθυνθούν. Ένα σημαντικό πλεονέκτημα έγκειται στο γεγονός ότι η υποδομή ήταν ήδη έτοιμη.
Όλα γίνονται από το σύστημα
Το Ισραήλ διαθέτει ένα καθολικό σύστημα υγειονομικής περίθαλψης: όλοι οι πολίτες είναι εγγεγραμμένοι σε έναν από τους τέσσερις οργανισμούς παροχής υπηρεσιών υγείας. Το σύστημα ψηφιοποιείται και ο καθένας έχει έναν αριθμό ταυτότητας, ο οποίος επιτρέπει την εύκολη πρόσβαση σε ηλεκτρονικά αρχεία.
Έτσι, το να βρεθούν τα άτομα ηλικίας 60 ετών και άνω στην τρέχουσα ομάδα προτεραιότητας εμβολιασμού γίνεται πανεύκολο. Αυτό το σύστημα επιτρέπει επίσης στους εργαζόμενους στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης να ενημερώνουν την κατάσταση εμβολιασμού ενός ατόμου, να παρακολουθούν τυχόν παρενέργειες και να προγραμματίζουν ένα ραντεβού για την επόμενη δόση.
Το ίδιο σύστημα κατάφερε να εντοπίσει χώρους εμβολιασμού σε ολόκληρη τη χώρα, που ήταν προσβάσιμοι και αρκετά μεγάλοι ώστε να μπορούν να κρατούν σε απόσταση τους ανθρώπους που βρίσκονται σε αναμονή. Γήπεδα, πλατείες, θέατρα και πολιτιστικά κέντρα, που υπό άλλες συνθήκες θα έμεναν άδεια λόγω των περιορισμών της πανδημίας, μετατράπηκαν σε εμβολιαστικά κέντρα.
Η επικοινωνία υπήρξε ένα άλλο βασικό στοιχείο της απόκρισης του εμβολίου. Αυτό αποτυπώνεται στο γεγονός ότι όσοι πρόκειται να εμβολιαστούν γνωρίζουν πού να πάνε και πότε. Οι ειδικοί δήλωσαν ότι το ψηφιοποιημένο σύστημα υγείας επιτρέπει στους ασθενείς να χρησιμοποιήσουν τα ίδια συστήματα πληροφοριών που χρησιμοποιούν για την πρωτοβάθμια περίθαλψη για να λάβουν πληροφορίες εμβολιασμού, μέσω μηνυμάτων στο κινητό τους τηλέφωνο.
Για τους ηλικιωμένους, οι οποίοι μπορεί να είναι λιγότερο ικανοί να βρουν άκρη με την τεχνολογία, δημιουργήθηκαν τηλεφωνικά κέντρα και σε πολλές περιπτώσεις το τοπικό υποκατάστημα του συστήματος υγείας τούς καλεί απευθείας για να τους ενημερώσει πότε και πού μπορούν να εμβολιαστούν.
Εκτός της ενημέρωσης, το έργο των πολιτών διευκολύνεται από το ότι η ημερομηνία της δεύτερης δόσης προγραμματίζεται αυτόματα. Αλλά το καθεστώς δύο δόσεων που απαιτείται για το εμβόλιο της Pfizer (ή της Moderna) παρουσιάζει μια πραγματική υλικοτεχνική και επιχειρησιακή πρόκληση. Περίπου 100.000 Ισραηλινοί έχουν ήδη λάβει τη δεύτερη δόση τους, σύμφωνα με το υπουργείο Υγείας, ωστόσο το δεύτερο κύμα ενέσεων θα αποτελέσει μια πραγματική δοκιμασία για το πόσο καλά λειτουργεί το πρόγραμμα εμβολίων του Ισραήλ.
Ο περιορισμός των «αποβλήτων»
Το εμβόλιο Pfizer / BioNTech πρέπει να φυλάσσεται στους -70°C ή σε ακόμα χαμηλότερη θερμοκρασία, ενώ η παράδοσή του απαιτεί μια περίπλοκη «ψυχρή αλυσίδα», προκειμένου να διατηρηθεί η ακεραιότητά του. Πριν από τη χρήση, το εμβόλιο πρέπει να αποψυχθεί και να ψυχθεί στους 2°C και 8°C για όχι περισσότερο από 120 ώρες. Τα φιαλίδια πρέπει στη συνέχεια να αραιωθούν πριν να μπορέσουν να χορηγηθούν και αν δεν χρησιμοποιηθούν, να απορριφθούν μετά από 6 ώρες. Αυτή η περιορισμένη διάρκεια ζωής σε διάφορα στάδια της διαδικασίας μεταφράζεται στην εντολή: «Χρησιμοποιήστε το ή χάστε το!»
Με την πανδημία να μαίνεται και την προσφορά εμβολίων να μην επαρκεί ακόμα για να καλύψει την παγκόσμια ζήτηση, ίσως να πρόκειται για το χειρότερο είδος αποβλήτων αυτή την περίοδο. Πολλά γκρουπ στο Facebook και το WhatsApp φιλοξενούν Ισραηλινούς που μοιράζονται συμβουλές για το πώς να βρουν τα εμβόλια που έχουν απομείνει. Και ενώ το Ισραήλ έδωσε προτεραιότητα σε άτομα άνω των 60 ετών, έκανε την πολιτική του αρκετά ευέλικτη ώστε να αποφύγει όσο το δυνατόν περισσότερα «απόβλητα».
«Αυτή η πολιτική σημαίνει κυριολεκτικά ότι η νοσοκόμα, όταν έχουν απομείνει 10 εμβόλια, φωνάζει στον πιτσαδόρο ή σε εκείνον που περιμένει στη στάση του λεωφορείου: «Έλα και πάρε το εμβόλιο σου», λέει ο Μίκαλ Κότλερ, μέλος του Κοινοβουλίου του Ισραήλ.
Η υποδομή υγείας του Ισραήλ καθιστά δυνατό αυτό το είδος «οργανωμένου χάους». Ο Μπέντζαμιν Νετανιάχου, πριν εμβολιαστεί για δεύτερη φορά, είχε ανακοινώσει μια συμφωνία με την Pfizer για νέες δόσεις, αρκετές για να εμβολιάσουν ολόκληρο τον πληθυσμό μέχρι τον Μάρτιο.
Οι λεπτομέρειες της συμφωνίας δεν είναι πλήρως δημόσιες και για αυτό τον λόγο, η κυβέρνηση του Ισραήλ επικρίθηκε ότι έχει πληρώσει περισσότερα για σε σχέση με άλλες χώρες. Σύμφωνα με το Politico, σε αντάλλαγμα για περισσότερες δόσεις, το Ισραήλ θα παρέχει πληροφορίες τόσο στην εταιρεία όσο και στον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας σχετικά με τις παρενέργειες που βιώνουν οι εμβολιασμένοι και την αποτελεσματικότητα του εμβολίου, συμβάλλοντας ουσιαστικά στην παροχή δεδομένων σχετικά με τις μακροπρόθεσμες προοπτικές αυτής της εκστρατείας ανοσοποίησης κατά του κορονοϊού.
Οι Παλαιστίνιοι στα κατεχόμενα έμειναν εκτός
Ο Νετανιάχου δήλωσε ότι το Ισραήλ αποτελεί ένα «παγκόσμιο πρότυπο κράτους για τον ταχύ εμβολιασμό μιας ολόκληρης χώρας.» Το σύστημα καθολικής υγειονομικής περίθαλψης του Ισραήλ, το οποίο έχει διαθέτει προσβάσιμα αρχεία για όλους τους πολίτες, διευκόλυνε μαζικά το πρόγραμμα.
Το Ισραήλ αντιμετώπισε κριτική από ομάδες ανθρωπίνων δικαιωμάτων για τον αποκλεισμό των Παλαιστινίων που ζουν στα κατεχόμενα από το Ισραήλ εδάφη της Δυτικής Όχθης και της Λωρίδας της Γάζας από την εκστρατεία εμβολιασμού, παρά το γεγονός ότι τα εμβόλια ήταν διαθέσιμα στους Ισραηλινούς εποίκους της Δυτικής Όχθης.
Το Ισραήλ λέει ότι με βάση τους όρους των συμφωνιών του Όσλο, η παλαιστινιακή αρχή είναι υπεύθυνη για την υγειονομική περίθαλψη στα αντίστοιχα εδάφη. Όμως, η Παλαιστίνη διαθέτει πολύ λιγότερους πόρους σε σχέση με το Ισραήλ. Οι ομάδες ανθρωπίνων δικαιωμάτων και υγείας συνεχίζουν να πιέζουν τη χώρα, προκειμένου να «εξασφαλίσει την παροχή ποιοτικών εμβολίων στους Παλαιστίνιους που ζουν υπό Ισραηλινή κατοχή», υποστηρίζοντας ότι οι περιορισμοί που επιβάλλονται περιορίζουν τις δυνατότητες αγοράς και διανομής της παλαιστινιακής αρχής.
Ο σεβασμός των μειονοτήτων και η παροχή εμβολίου στους μη προνομιούχους είναι τομείς, στους οποίους αρκετές χώρες - συμπεριλαμβανομένου και του Ισραήλ- καλούνται να δώσουν λύση.
Πηγές: Vox, Politico, Wall Street Journal, Reuters
Ακολουθήστε το Reader.gr στα Google News για να είστε πάντα ενημερωμένοι για όλες τις ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο.
