Η αεροπορική τραγωδία της 27ης Μαρτίου 1977

Στις 27 Μαρτίου πίσω στο 1977 τα Κανάρια Νησιά έγινε το σκηνικό μιας ανείπωτης τραγωδίας. Όλα άρχισαν από μία βομβιστική ενέργεια στο αεροδρόμιο της Γκραν Κανάρια. Παρότι υπήρξαν μόνο κάποιοι τραυματισμοί, το αεροδρόμιο έπρεπε να κλείσει με αποτέλεσμα πολλές από τις πτήσεις που θα έπρεπε να προσγειωθούν εκεί, να ανακατευθυνθούν στο αεροδρόμιο Los Rodeos στην Τενερίφη, ένα άλλο από τα νησιά του συμπλέγματος.

Όπως ήταν αναμενόμενο αυτό προκάλεσε τεράστια συμφόρηση στο αεροδρόμιο που έπρεπε να διαχειριστεί έναν μεγάλο όγκο αεροσκαφών και πτήσεων. Και όλα αυτά έχοντας μόλις έναν αεροδιάδρομο που μεταξύ άλλων δεν διέθετε ραντάρ εδάφους. Αυτό το τελευταίο κρατήστε το γιατί θα το θυμηθούμε ξανά στο μέλλον.

Το σκηνικό ήρθε να συμπληρώσει η μεγάλης έκτασης πυκνή ομίχλη που είχε καλύψει όλη την περιοχή και φυσικά το αεροδρόμιο.

Πίσω στη Γκραν Κανάρια, καθώς μετά από την επίθεση αυτονομιστικής οργάνωσης «Fuerzas Armadas Guanches» και τον τραυματισμό ενός ανθρώπου, το αεροδρόμιο άνοιξε και πάλι και ήταν έτοιμο να υποδειχθεί και πάλι τα αεροσκάφη που είχε «στείλει» στην Τενερίφη.

Ομίχλη και... χαμένοι στη μετάφραση

Εκεί στο Los Rodeos οι άνθρωποι στον Πύργο Ελέγχου έπρεπε να διαχειριστούν τα αεροπλάνα και την ομίχλη με όλη την επικοινωνία να γίνεται αποκλειστικά από τους ίδιους, μιας και όπως προαναφέραμε δεν υπήρχε ραντάρ εδάφους.

Ανάμεσα στα αεροσκάφη που βρέθηκαν στην Τενερίφη ήταν και δύο Μπόινγκ 747. Το ένα ανήκε στην αμερικανική εταιρεία Pan-Am (δεν υπάρχει σήμερα) και εκτελούσε την πτήση 1736 «Λος Άντζελες - Νέα Υόρκη - Γκραν Κανάρια» με 380 επιβάτες και 16μελές πλήρωμα και το άλλο στην ολλανδική KLM. Εκτελούσε την πτήση 4085 «Άμστερνταμ - Γκραν Κανάρια» με 234 επιβάτες και 14μελές πλήρωμα.

Το αεροσκάφος της KLM άρχισε να τροχοδρομεί και να ανεβάζει ταχύτητα ώστε να αρχίσει η διαδικασία απογείωσης. Ο αεροδιάδρομος όμως δεν ήταν άδειος. Εκεί βρισκόταν το σκάφος της Pan-Am που με τη σειρά του άρχιζε να παίρνει θέση ώστε να απογειωθεί.

Λόγω της κυκλοφοριακής συμφόρησης, η κανονική διαδρομή προς τον διάδρομο 30 είναι αποκλεισμένη. Τα αεροπλάνα που αναχωρούν θα πρέπει να βρεθούν στον ίδιο τον διάδρομο. Φτάνοντας στο τέλος, πρέπει να κάνουν μια στροφή 180 μοιρών πριν απογειωθούν προς την αντίθετη κατεύθυνση. Αυτή η διαδικασία, που είναι σπάνια σε εμπορικά αεροδρόμια, ονομάζεται «back-taxi».

Ο κυβερνήτης του αμερικανικού αεροπλάνου προσπάθησε να αντιδράσει όταν είδε εκείνο της KLM να έρχεται προς τα πάνω του.

Προσπάθησε να το στρίψει και αύξησε την ταχύτητα. Την ίδια στιγμή ο συνάδελφός του στο έτερο Μπόινγκ 747 μόλις αντιλήφθηκε πως ο διάδρομος ήταν άδειος, επιχείρησε να απογειώσει το αεροσκάφος.

Οι δύο πιλότοι έκαναν τα πάντα ώστε να αποφύγουν τη σύγκρουση, όμως η μοίρα ήταν προδιαγεγραμμένη.

Το ολλανδικό αεροσκάφος πέρασε πάνω από το αμερικανικό με μία τεράστια έκρηξη να συνοδεύει την επαφή τους και τις φλόγες που ξεπήδησαν να συμπληρώνουν το σκηνικό της τραγωδίας.

Και οι 248 επιβαίνοντας στο αεροσκάφος της KLM έχασαν τη ζωή τους, όπως και 335 επιβάτες και πλήρωμα από εκείνο της Pan Am. Συνολικά 583 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους και μόλις 61 διασώθηκαν, τραυματίες, μάρτυρες του πιο πολύνεκρου αεροπορικού δυστυχήματος.

Το δυστύχημα αποτέλεσε πρώτο θέμα για πολλές ημέρες στα διεθνή Μέσα, όπως και οι έρευνες των εμπειρογνώμων για τα αίτια.

Αποδόθηκαν ευθύνες

Τις έρευνες ανέλαβε η Ισπανική Πολιτική Αεροπορία, με τη συνδρομή Αμερικανών και Ολλανδών εμπειρογνωμόνων.

Για πολλές μέρες το πολύνεκρο δυστύχημα της Τενερίφης απασχόλησε τα πρωτοσέλιδα του κόσμου και ήταν το πρώτο θέμα συζήτησης στην αεροπορική κοινότητα για πολλούς μήνες. Έγινε έλεγχος στα μαύρα κουτιά, αναλύθηκαν οι συνθήκες και οι συνομιλίες με τον Πύργο Ελέγχου, καθώς και όλες οι κινήσεις των δύο αεροσκαφών.

Αρχικά οι Ολλανδοί επιχείρησαν να ρίξουν όλο το φταίξιμο στον Πύργο Ελέγχου και τη διαχείριση που έγινε από εκεί. Η έρευνα όμως μόνο αυτό δεν έδειχνε. Τα αποτελέσματα έδειξαν πως η ευθύνη άνηκε αποκλειστικά στο σκάφος της KLM. Βρισκόμαστε στο 1977 και ακόμα δεν υπάρχουν τυποποιημένες φράσεις ώστε να συνεννοείται ο Πύργος Ελέγχου με το πιλοτήριο.

Ο Ολλανδός κυβερνήτης, όπως αποδείχθηκε, παρανόησε τις εντολές που του είχαν δοθεί και την ίδια στιγμή λόγω σκοταδιού και ομίχλης ούτε ο κυβερνήτης της Pan-Αm ούτε ο πύργος ελέγχου είδαν πως στο διάδρομο βρισκόταν κι άλλο αεροσκάφος με την αντίθετη πορεία.

Όπως έγραψε πρόσφατα σε βιβλίο ο Τζον Ζιόμεκ, εκείνο το βράδυ υπήρξαν 11 συμπτώσεις και λάθη που οδήγησαν στη χειρότερη καταστροφή της πολιτικής αεροπορίας. 

Από το γεγονός πως και δύο αεροσκάφη δεν θα έπρεπε να είναι καν στο συγκεκριμένο νησί, μέχρι το ότι εκείνο της KLM έχασε χρόνο γιατί έπρεπε να ανεφοδιαστεί και έτσι «συναντήθηκε» με το αμερικανικό Μπόινγκ.

Οι επιζώντες και οι συγγενείς των θυμάτων αποζημιώθηκαν από την KLM, σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο που ίσχυε τότε.

Άλλαξε τους κανόνες στα αεροδρόμια

Το σημαντικότερο όμως ήταν πως αυτό το δυστύχημα οδήγησε τον Διεθνή Οργανισμό Πολιτικής Αεροπορίας σε μία σειρά από μέτρα ώστε να αποφευχθούν στο μέλλον αντίστοιχα περιστατικά.

Πρωτίστως καθιερώθηκε για τη διεθνή αεροπορία μια τυποποιημένη φρασεολογία μεταξύ πύργου ελέγχου και κυβερνήτη του αεροσκάφους. Αυτό βοήθησε και βοηθά στο να μην υπάρχουν παρανοήσεις και άλλες ερμηνείες. Επίσης, τα περισσότερα αεροδρόμια πλέον διαθέτουν συστήματα φωτισμού για να για να προειδοποιούν τα αεροσκάφη που κάνουν στροφή για να απογειωθούν πως χρησιμοποιούνται οι διάδρομοι. Επίσης τα μέλη του πληρώματος ενθαρρύνονται να εκφράζουν τις αντιρρήσεις τους προς τον κυβερνήτη, όσον αφορά θέματα ασφάλειας της πτήσης και αυτός οφείλει να παίρνει τις όποιες αποφάσεις, αφού λάβει υπόψη του τις παρατηρήσεις των υφισταμένων του.

Αξίζει επίσης να σημειωθεί πως στην Τενερίφη λειτούργησε νέο αεροδρόμιο που διαθέτει ραντάρ εδάφους. Κάτι που αν είχε και το Los Rodeos πιθανότατα θα είχε αποφευχθεί η τραγωδία.

Τα 10 φονικότερα αεροπορικά δυστυχήματα

* Στην Ελλάδα το δυστύχημα του «Ήλιος» στις 14/8/2005 με τους 121 νεκρούς είναι το φονικότερο

Ακολουθήστε το Reader.gr στα Google News για να είστε πάντα ενημερωμένοι για όλες τις ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο.