Σε μία εποχή που τόσοι άνθρωποι πεθαίνουν χωρίς να το θέλουν, ίσως φαίνεται παράταιρο να συζητιέται σοβαρά η επιλογή ενός γιατρού να βοηθάει ανθρώπους που υποφέρουν από αφόρητους πόνους και δεν μπορούν να ανακουφιστούν από τα φάρμακα, να κάνουν ευθανασία.
Δεν είναι τόσο ζήτημα ανεξέλεγκτου φυσικού πόνου, που αφορά λίγες περιπτώσεις ευθανασίας, όσο ένα ζήτημα αυτονομίας, απώλειας αξιοπρέπειας και ποιότητας ζωής και η αδυναμία των ασθενών να ακολουθήσουν μια σχετικά φυσιολογική ζωή.
Ο αφόρητος πόνος ορίζεται από τους ασθενείς, όχι τους γιατρούς. Οι ασθενείς που επιλέγουν την ιατρική υποβοήθηση για να τερματίσουν τη ζωή τους, θέλουν να έχουν τον έλεγχο για το πότε θα πεθάνουν και να πεθάνουν ήρεμοι και ανακουφισμένοι, με πλήρη διαύγεια μέχρι το τέλος, περιτριγυρισμένοι από τα αγαπημένα τους πρόσωπα και με τη δυνατότητα να τα αποχαιρετήσουν.
Αυτήν τη στιγμή, εννέα πολιτείες των ΗΠΑ και η περιοχή της Κολούμπια, επιτρέπουν σε ιατρικό προσωπικό να βοηθήσουν ασθενείς, που πληρούν συγκεκριμένα κριτήρια και βρίσκονται λίγο πριν το θάνατο, να επιλέξουν τη στιγμή και τον τρόπο του θανάτου τους. Οι νόμοι είναι συγγραμμένοι στα πρότυπα του πρώτου νόμου που επέτρεπε την ευθανασία, στην πολιτεία του Όρεγκον το 1997.
Ένας παρόμοιος νόμος έχει κατατεθεί επανειλημμένα, με τελευταία φορά τον Ιανουάριο του 2021, στη Νέα Υόρκη, ενώ πέρυσι η πολιτεία του Μέριλαντ υπολειπόταν κατά μια ψήφο στο να γίνει η τελευταία πολιτεία που θα επέτρεπε την ιατρικώς υποβοηθούμενη ευθανασία.
Οι όροι για ευθανασία
Οι περισσότεροι άνθρωποι που θέλουν να τερματίσουν τη ζωή τους με αυτόν τον τρόπο, θα προτιμούσαν να συνεχίσουν να ζουν, όμως είναι καθηλωμένοι από μια ασθένεια που έχει αφαιρέσει κάθε νόημα από τη ζωή τους. Αν και συχνά περιγράφεται η διαδικασία ως «ιατρικώς υποβοηθούμενη αυτοκτονία», οι νόμοι σπάνια δίνουν εν λευκώ το δικαίωμα στους γιατρούς να χορηγούν φάρμακα που θα έδιναν ένα γρήγορο και χωρίς πόνο τέλος. Ο ασθενής πρέπει να πάσχει από μια πολύ σοβαρή ασθένεια, συνήθως με προσδόκιμο ζωής λιγότερους από έξι μήνες, να είναι ψυχικά υγιής κατόπιν εξέτασης από ψυχίατρο, και σε θέση να πάρει τα θανατηφόρα φάρμακα χωρίς βοήθεια. Έτσι μένουν εκτός των διατάξεων των νόμων άνθρωποι με προχωρημένη άνοια ή με σοβαρή κινητική αναπηρία, όπως η αμυοτροφική πλάγια σκλήρυνση (ALS, ή νόσος του Γκέριγκ).
«Όταν Έρθει η Ώρα μου»
Η Νταϊάνα Ρεμ, πρώην ραδιοφωνική παραγωγός στο Εθνικό Δημόσιο Ραδιόφωνο, μιλάει για μια νέα ταινία που καταπιάνεται με το ζήτημα, πως «ο καθένας μας είναι μια εμπειρία άσχημου θανάτου».
Η επιθυμία του να διευρυνθεί η πρόσβαση στον ιατρικώς υποβοηθούμενο θάνατο, ώθησε τον Τζο Φαμπ, σκηνοθέτη και συγγραφέα, να κάνει την ταινία «Όταν Έρθει η Ώρα μου». Η ταινία είναι η απόδοση του βιβλίου της Ρεμ με τον ίδιο τίτλο. Τόσο η ταινία, όσο και το βιβλίο, είχαν ως έμπνευση τον παρατεταμένο θάνατο από τη νόσο του Πάρκινσον, του Τζον Ρεμ, του πρώτου της συζύγου για 54 χρόνια, το 2014.
Ο Ρεμ, που ζούσε τότε στο Μέριλαντ, δε μπορούσε πλέον να σταθεί όρθιος, να τραφεί ή να αυτοεξυπηρετηθεί, όμως οι γιατροί του δεν μπορούσαν να τον βοηθήσουν νόμιμα να τερματίσει τη ζωή του. Η μόνη επιλογή που είχε για αυτό ήταν να μην λάβει καθόλου τροφή, νερό ή φάρμακα, κάτι που τελικά έγινε και πέθανε 10 μέρες αργότερα.
Αυτή είναι ακόμα η μόνη νόμιμη επιλογή που πολλοί άνθρωποι με σοβαρές ασθένειες έχουν σε μέρη του πλανήτη όπου ο ιατρικώς υποβοηθούμενος θάνατος δεν έχει νομοθετηθεί. Μπορεί μια τέτοια προσέγγιση να είναι αποτελεσματική, όμως δεν είναι αποδεκτή από πολλούς ασθενείς και τις οικογένειές τους.
Η Νταϊάνα Ρεμ λέει πως ο στόχος της είναι, κανένας ασθενής να μη βιώσει την απώλεια αξιοπρέπειας που βίωσε ο σύζυγός της στο τέλος της ζωής του. Περιέγραψε το θάνατό του σαν «βασανιστικό να τον βλέπεις», ακόμα και μετά από μόλις δυο μέρες χωρίς φαγητό και νερό, που είναι ένα διάστημα ανεκτό για έναν ασθενή, θεωρητικά τουλάχιστον.
Ο φόβος της απώλειας ελέγχου και η επιλογή της ευθανασίας
Η Δρ. Τζέσικα Νάτικ Ζίττερ, γιατρός παρηγορητικής φροντίδας στο νοσοκομείο Χάιλαντ του Όκλαντ στην Καλιφόρνια, είπε σε μια συνέντευξη: «η ιδέα της ιατρικής υποβοήθησης στο θάνατο κερδίζει ολοένα και περισσότερη αποδοχή, αλλά θα πάρει λίγο καιρό μέχρι οι άνθρωποι να νιώσουν άνετα με αυτήν. Οι γιατροί είναι εκπαιδευμένοι απλώς να προσθέτουν περισσότερη τεχνολογία στην φροντίδα ασθενών, ανεξαρτήτως αποτελέσματος και βγάζοντας την τεχνολογία είναι "κόλαφος" για ό,τι έχουμε διδαχθεί».
Ως αποτέλεσμα, οι γιατροί ενδέχεται να πείσουν ασθενείς σε τερματικά στάδια και τις οικογένειές τους να αποδεχτούν μεθόδους «που έχουν ως αποτέλεσμα φοβερό πόνο και ταλαιπωρία», είπε η Δρ. Ζίττερ, συγγραφέας του βιβλίου «Extreme Measures: Finding a Better Path to the End of Life». Βάσει των δικών της εμπειριών, ο φόβος της απώλειας ελέγχου είναι ο κύριος λόγος που οι ασθενείς ζητούν την ιατρική υποβοήθηση στο θάνατο, αλλά όταν έχουν πρόσβαση σε παρηγορητική φροντίδα, αυτός ο φόβος συχνά εξαφανίζεται.
Γιατί επιλέγει ο ασθενής την ευθανασία;
Το ένα τρίτο των ασθενών που πληρούν τις προδιαγραφές για την ιατρική υποβοήθηση, δεν παίρνουν τελικά τα φάρμακα που τερματίζουν τη ζωή, συνεχίζει η Δρ. Τζέσικα Νάτικ Ζίττερ, εξηγώντας πως όταν τους δοθεί η επιλογή, ανακτούν τη χαμένη αίσθηση αυτονομίας και ο φόβος της απώλειας ελέγχου δεν αποτελεί πλέον ζήτημα.
Σε μια μελέτη 3.368 συνταγών για φάρμακα ιατρικώς υποβοηθούμενου θανάτου στις πολιτείες του Όρεγκον και της Ουάσινγκτον, οι κυριότεροι λόγοι αναζήτησης ιατρικώς υποβοηθούμενου θανάτου ήταν η απώλεια δυνατότητας αυτοεξυπηρέτησης (87,4%), επιδεινωμένη ποιότητα ζωής (86,1%) και απώλεια αξιοπρέπειας (68,6%).
Γιατροί κατά της ευθανασίας
Υπάρχουν πολλοί γιατροί που θεωρούν την ιατρική υποβοήθηση στο θάνατο αντίθετη στην εκπαίδευση που έχουν λάβει, τα θρησκευτικά πιστεύω τους ή τη φιλοσοφία ζωής που ακολουθούν. Η Δρ. Τζοαν Λυν, γηρίατρος στην πόλη της Ουάσινγκτον και αντίπαλος της ιατρικής υποβοήθησης, λέει πως θα πρέπει να δίνεται έμφαση στην περίθαλψη των ανθρώπων αυτών.
«Πρέπει να αντισταθούμε στην ιατρική υποβοήθηση στο θάνατο μέχρι να δώσουμε την εναλλακτική της ποιοτικής και άνετης ύπαρξης στους ανθρώπους θα επέλεγαν τον ιατρικώς υποβοηθούμενο θάνατο», λέει η Δρ. Λυν. «Δεν υπάρχει αυτήν τη στιγμή κάποια πραγματική πίεση για την ύπαρξη αξιοπρέπειας στη μακροχρόνια περίθαλψη ασθενών. Δεν είναι πραγματική επιλογή αν οι εναλλακτικές ενός ανθρώπου είναι μια άθλια ύπαρξη ή η φτωχοποίηση της οικογένειάς του», υποστηρίζει.
Νομικά «παράθυρα» για την ευθανασία
Η Μπάρμπαρα Κουμπς Λι, επίτιμη πρόεδρος της ΜΚΟ «Compassion & Choices» στο Πόρτλαντ του Όρεγκον, που επιδιώκει να αυξήσει τις επιλογές τερματισμού της ζωής, λέει πως «ο κύριος πυρήνας της ιατρικής υποβοήθησης στο θάνατο είναι η αυτοδιάθεση ενός ανθρώπου που είναι άρρωστος στο τελικό στάδιο».
Η Λι, συγγραφέας του βιβλίου «Finish Strong: Putting Your Priorities First at Life’s End», λέει πως υπάρχουν επιλογές για ανθρώπους που μένουν εκτός των διατάξεων των νόμων ή ζουν σε πολιτεία που δεν έχει θέσει σε ισχύ μια τέτοια νομοθεσία.
Πέραν από την άρνηση λήψης φαγητού και νερού, κάθε άνθρωπος έχει το δικαίωμα να δώσει οδηγίες που θα ορίζουν τις ιατρικές συνθήκες, κάτω από τις οποίες δεν θα θέλουν να λάβουν άλλη επιπλέον ιατρική φροντίδα.
Λόγου χάρη, άνθρωποι στα πρώιμα στάδια της νόσου Αλτσχάιμερ, μπορούν να καταστήσουν σαφές, πως όταν φτάσουν σε ένα συγκεκριμένο στάδιο της ασθένειας, όταν δεν ξέρουν ποιοι είναι ή δεν μπορούν να αναγνωρίσουν στενούς συγγενείς επί παραδείγματι, δεν θα θέλουν να λάβουν ιατρική φροντίδα σε περίπτωση επικίνδυνων για τη ζωή επιπλοκών.
Δίνοντας τέτοιες οδηγίες όταν ένας άνθρωπος είναι στα αρχικά στάδια μιας σοβαρής ασθένειας «ανακουφίζει την οικογένειά του και δίνει τέλος στην αβεβαιότητα», σύμφωνα με την Λι.
Πηγή: New York Times
Ακολουθήστε το Reader.gr στα Google News για να είστε πάντα ενημερωμένοι για όλες τις ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο.
