O Μπόμπι Σαντς υπήρξε βορειοϊρλανδός εθνικιστής και ηγετικό στέλεχος του Ιρλανδικού Δημοκρατικού Στρατού (IRA), ενταγμένος στην αριστερή του πτέρυγα. Υπήρξε, παράλληλα, και ο πρώτος από τους δέκα ρεπουμπλικανούς κρατούμενους, που θα αφεθούν να πεθάνουν από απεργία πείνας στον αγώνα τους να χαρακτηρισθούν πολιτικοί κρατούμενοι.
Ο θάνατός τους υπήρξε σημείο καμπής στην σύγκρουση της Βόρειας Ιρλανδίας, που έφερε αντιμέτωπους από το τέλος της δεκαετίας του 1960 καθολικούς ρεπουμπλικανούς και προτεστάντες ενωτικούς -πιστούς στην διατήρηση της υπαγωγής αυτού του τμήματος της Ιρλανδίας στο βρετανικό στέμμα.
Η αρχή με την απεργία υγιεινής
Το 1978, οι ρεπουμπλικανοί κρατούμενοι ξεκινούν απεργία υγιεινής για να καταγγείλουν τις απάνθρωπες συνθήκες κράτησής τους και να ζητήσουν την αποκατάσταση του status του πολιτικού κρατούμενου, που τους είχε αφαιρεθεί δύο χρόνια νωρίτερα. Σκεπασμένοι μόνο με κουβέρτες για να μην φορoύν τις στολές της φυλακής, οι απεργοί αρνούνται να πλυθούν, να χρησιμοποιήσουν τις τουαλέτες και να βγουν από τα κελιά τους.
Ο Μπόμπι Σαντς θεωρείται ήδη ο αρχηγός των 450 Ρεπουμπλικανών που κρατούνται στα «blocs H» της φυλακής-φρουρίου του Μέιζ του Μπέλφαστ. Αποφασίζει την 1η Μαρτίου 1981 να αρνηθεί οποιαδήποτε τροφή «μέχρι θανάτου», ενώ τον ακολουθούν ακόμη εννέα συγκρατούμενοί του. Εκτός από το βασικό τους αίτημα, ότι έπρεπε να αντιμετωπίζονται ως πολιτικοί κρατούμενοι, ζητούν, παράλληλα, να επιτρέπεται στους κρατουμένους να φορούν τα δικά τους ρούχα, αλλά και να δέχονται επισκέψεις και αλληλογραφία.
«Το έγκλημα είναι έγκλημα»
Μέλος του προσωρινού Ιρλανδικού Ρεπουμπλικανικού Στρατού (IRA) από τα 18 του χρόνια, ο Μπόμπι Σαντς έχει περάσει ήδη οκτώ χρόνια της ζωής του στην φυλακή. Καταδικάσθηκε, για πρώτη φορά, το 1973 σε φυλάκιση 5 ετών για κατοχή όπλου και έναν χρόνο μετά την αποφυλάκισή του, το 1977, συλλαμβάνεται και πάλι με την ίδια κατηγορία και του επιβάλλεται αυστηρότερη ποινή 14 ετών, αφού πρώτα υποβλήθηκε σε απάνθρωπη ανάκριση και δικάστηκε με αμφισβητούμενα αποδεικτικά στοιχεία
«Το έγκλημα είναι έγκλημα και τίποτε άλλο από έγκλημα», επαναλαμβάνει η πρωθυπουργός Μάργκαρετ Θάτσερ απαντώντας στην επιδίωξη του IRA για την αναγνώριση των μελών του ως μαχητών σε έναν «πόλεμο εθνικής απελευθέρωσης». Οι αρχές απορρίπτουν τα αιτήματά του και ο ίδιος αποφασισμένος συνεχίζει την απεργία πείνας, παρότι η υγεία του αρχίζει να επιδεινώνεται σταδιακά, ενώ κατά τη διάρκεια των πρώτων 17 ημερών έχει χάσει ήδη 8 κιλά.
Αργή αγωνία
Στις 9 Απριλίου 1981, από το κελί του ο Μπόμπι Σαντς εκλέγεται βουλευτής στην Βουλή των Κοινοτήτων απέναντι σε ένα ενωτικό-προτεστάντη υποψήφιο, προκαλώντας σοκ στη βρετανική κυβέρνηση και ακυρώνοντας πανηγυρικά το επιχείρημά της ότι ο IRA ήταν μία περιθωριακή τρομοκρατική οργάνωση, η οποία δεν τύγχανε λαϊκής υποστήριξης.
Η εκλογική αυτή νίκη δίνει ώθηση στο απεργιακό κίνημα, στο οποίο έχουν ενταχθεί πλέον και άλλοι κρατούμενοι. Την 54η ημέρα της απεργίας πείνας, ο Μπόμπι Σαντς δεν ζυγίζει παρά 44 κιλά, κάτω από το σώμα του έχει τοποθετηθεί ένα δέρμα προβάτου - ώστε τα κόκκαλά του να μην τρυπήσουν το δέρμα του - και είναι σκεπασμένος με μία πολύ μαλακή κουβέρτα για να διατηρείται η ζέστη στο σώμα του.
Ο θάνατος του Μπόμπι Σαντς
Οι τελευταίες ημέρες του Μπόμπι Σαντς χαρακτηρίζονται από πυρετώδη πολιτική δραστηριότητα και πολλές απόπειρες μεσολάβησης, κυρίως εκ μέρους της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και του προσωπικού απεσταλμένου του Πάπα, ο οποίος του παραδίδει έναν σταυρό εκ μέρους του Ιωάννη Παύλου ΙΙ.
Στις 5 Μαΐου, παραμορφωμένος από την πείνα, ο Μπόμπι Σαντς πεθαίνει στα 27 του χρόνια στο νοσηλευτήριο της φυλακής του Μέιζ, ενώ βρισκόταν ήδη δύο ημέρες σε κώμα. Η Μάργκαρετ Θάτσερ, με την υποστήριξη της πολιτικής τάξης του Γουέστμινστερ, παρέμεινε ατάραχη και ακλόνητη, παρότι τα γκράφιτι στους τοίχους του Δυτικού Μπέλφαστ εύχονται στην Σιδηρά Κυρία «να καεί στην κόλαση».
Ο θάνατος του Σαντς προκάλεσε κύματα αγανάκτησης σ’ όλο τον κόσμο. Οι ΗΠΑ εξέφρασαν «βαθιά λύπη», εφημερίδες σε όλο τον κόσμο καταδίκασαν την «αναισθησία» της Θάτσερ να αφήσει ένα μέλος του κοινοβουλίου να πεθάνει και μεγάλες ταραχές ξέσπασαν στους δρόμους της Βόρειας Ιρλανδίας. Την πομπή της κηδείας του, στις 7 Μαΐου, παρακολούθησαν περισσότερα από 100.000 άτομα.
Το σημείο καμπής της σύγκρουσης
Μέχρι το τέλος του Αυγούστου, εννέα ακόμη κρατούμενοι θα αφεθούν να πεθάνουν από την πείνα, ενώ οι τελευταίοι απεργοί πείνας θα εγκαταλείψουν στις 3 Οκτωβρίου 1981, υπό την πίεση των οικογενειών τους. Το περιστατικό, ωστόσο, συσπειρώνει τους μαχητές του IRA, που πληθαίνουν τις επιθέσεις σε ολόκληρο το Ηνωμένο Βασίλειο. Το ρεπουμπλικανικό κίνημα θα υποστηρίξει στην συνέχεια την ειρηνευτική διαδικασία των Συμφωνιών της Μεγάλης Παρασκευής το 1998, στο πλαίσιο της οποίας πολλοί από τους κρατούμενους απελευθερώνονται.
Ακολουθήστε το Reader.gr στα Google News για να είστε πάντα ενημερωμένοι για όλες τις ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο.
