Σε αναμμένα κάρβουνα κάθεται ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν αγωνιώντας ιδιαίτερα για την εξέλιξη της ρωσο-ουκρανικής κρίσης καθώς για ακόμα μία φορά καλείται να ισορροπήσει πατώντας σε δύο βάρκες. Προηγήθηκε η ρήξη στις σχέσεις του με την Ουάσιγκτον λόγω της προμήθειας του ρωσικού αντιπυραυλικού συστήματος S-400 θεωρώντας λανθασμένα ότι μπορεί ταυτόχρονα να είναι στρατηγικός εταίρος και αξιόπιστος σύμμαχος των ΗΠΑ αλλά και προνομιακός συνομιλητής του Ρώσου προέδρου Βλάντιμιρ Πούτιν αγοράζοντας στρατιωτικό υλικό, που απειλεί την ασφάλεια του ΝΑΤΟ.
Παρά την επιδίωξή του να παίξει ρόλο μεσολαβητή για την αποκλιμάκωση της έντασης στην ρωσο-ουκρανική μεθόριο επισκεπτόμενος το Κίεβο, σε μια προσπάθεια να ενισχύσει το ηγετικό προφίλ του, επί της ουσίας ο Τούρκος πρόεδρος θα πρέπει να καταφέρει να βγει αλώβητος και από αυτή την κρίση καθώς πάντα εγκυμονεί ο κίνδυνος της καραμπόλας. Ειδικά με δεδομένο ότι η Τουρκία έχει προμηθεύσει την Ουκρανία με μη επανδρωμένα αεροσκάφη Bayraktar, που αποτελούν κόκκινο πανί για τη Μόσχα, καθώς έχουν εξαπολύσει ήδη επιθέσεις κατά των Ρώσων αυτονομιστών.
Περίπλοκη η κατάσταση για την Τουρκία
Το πόσο περίπλοκη είναι η κατάσταση για την Αγκυρα λόγω μιας επικείμενης ρωσικής εισβολής στο ουκρανικό έδαφος αναπτύσσει ο διευθυντής Ερευνών Ασφαλείας του μεγαλύτερου τουρκικού think tank SETA καθηγητής Μουράτ Γιεσίλτας. Το ίδρυμα SETA με χρηματοδότη την οικογένεια του γαμπρού του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, πρώην υπουργού Οικονομικών Μπεράτ Αλμπαϊράκ, προωθεί στη διεθνή κοινότητα το σκληρό πυρήνα των θέσεων του προεδρικού μεγάρου παρεμβαίνοντας ενεργά στον πολιτικό διάλογο αναφορικά με θέματα μείζονος τουρκικού ενδιαφέροντος.
«Υπάρχουν τέσσερις παράμετροι, που καθορίζουν την πολιτική της Τουρκίας απέναντι στην κρίση της Ουκρανίας. Η πρώτη παράμετρος είναι οι φιλικές σχέσεις της Τουρκίας με την Ουκρανία. Η Αγκυρα και το Κίεβο έχουν στρατηγική σχέση εδώ και πολύ καιρό. Εκτός από τις πολιτικές, τις σχέσεις ασφαλείας και τις οικονομικές σχέσεις τους, οι σχέσεις στην αμυντική βιομηχανία είναι πραγματικά καλές», αναφέρει ο Μουράτ Γιεσίλτας. Είναι χαρακτηριστικό πως η Τουρκία εκτός της πώλησης 12 Bayraktar TB2 στην Ουκρανία έχει υπογράψει συμφωνία πλαίσιο για τη συμπαραγωγή 48 μη επανδρωμένων αεροσκαφών αυτού του τύπου σε ουκρανικές εγκαταστάσεις, που θα ενισχύσουν περαιτέρω τις επιχειρησιακές δυνατότητες του ενόπλων δυνάμεων του Κιέβου.
Η Ουκρανία ένας από τους μεγαλύτερους εμπορικούς εταίρους της Τουρκίας
Σύμφωνα λοιπόν με την ανάλυση του διευθυντή Ερευνών Ασφαλείας του SETA, «η Ουκρανία είναι ένας από τους μεγαλύτερους εμπορικούς εταίρους της Τουρκίας. Το διμερές εμπόριο ξεπέρασε πρόσφατα τα 7,4 δισεκατομμύρια δολάρια. Περισσότεροι από 2 εκατομμύρια Ουκρανοί επισκέφτηκαν την Τουρκία πέρυσι. Η Τουρκία πούλησε αποτελεσματικά μη επανδρωμένα εναέρια οχήματα στην Ουκρανία που θα αυξήσουν την αποτρεπτική της δύναμη έναντι κάθε είδους εξωτερικών απειλών. Οι δύο χώρες ξεκίνησαν ένα κοινό έργο για την ανάπτυξη του κινητήρα ορισμένων στρατηγικών όπλων, το οποίο είναι ένα κρίσιμο ζήτημα για την Τουρκία».
Η δεύτερη όμως παράμετρος, που διαμορφώνει τη θέση της Τουρκίας στην κρίση της Ουκρανίας είναι οι σχέσεις της με τη Ρωσία. Η Τουρκία ακολουθεί μια τομεακή πολιτική έναντι της Ρωσίας. «Σε μια εποχή που η Τουρκία βρίσκεται στο περιθώριο από τις περισσότερες δυτικές χώρες, οι σχέσεις της Αγκυρας με τη Μόσχα είναι ιδιαίτερα σημαντικές σε ορισμένα θέματα. Η Τουρκία, η οποία έχει μια συγκρουσιακή σχέση με τη Ρωσία στις κρίσεις της Συρίας και της Λιβύης, η οποία θεωρείται γενικά ως στρατηγική εξόδου, δεν επέτρεψε αυτά τα προβλήματα να επηρεάσουν βαθιά τις σχέσεις». Από τη μία πλευρά, η Τουρκία και η Ρωσία υπέγραψαν συμφωνία βάσει της οποίας η Μόσχα θα κατασκευάσει εργοστάσιο πυρηνικής ενέργειας επί τουρκικού εδάφους.
«Από την άλλη, όταν οι δυτικές χώρες αρνήθηκαν να πουλήσουν ένα αποτελεσματικό αμυντικό σύστημα στην Αγκυρα, η αγορά των συστημάτων αεράμυνας S-400 της Τουρκίας από τη Ρωσία προκάλεσε σκληρή αντίδραση στις ΗΠΑ. Επιπλέον, η Ρωσία είναι ένας από τους μεγαλύτερους οικονομικούς εταίρους της Τουρκίας». Πράγματι, η Τουρκία είναι ένας από τους κορυφαίους αγοραστές ρωσικού φυσικού αερίου και κορυφαίος τουριστικός προορισμός για τους Ρώσους.
Θέλει ανοιχτό δίαυλο με τη Ρωσία
Οπως σπεύδει να παρατηρήσει ο Τούρκος αναλυτής, «μία από τις σημαντικότερες προτεραιότητες της Τουρκίας στην κρίση της Ουκρανίας είναι να μην περιθωριοποιήσει τη Ρωσία και να διατηρήσει ανοιχτούς τους διαύλους διαλόγου». Η εξίσωση γίνεται ακόμα πιο δύσκολη καθώς η τρίτη παράμετρος της πολιτικής της Τουρκίας για την Ουκρανία είναι η συμμαχία του ΝΑΤΟ. «Εάν το ΝΑΤΟ επέμβει άμεσα στην κρίση της Ουκρανίας, φυσικά, εάν όλα τα κράτη μέλη συμφωνήσουν σε αυτό το θέμα τότε η Τουρκία ως κράτος μέλος πρέπει να λάβει θέση εναντίον της Ρωσίας. Το να είσαι μέρος στην κρίση θα επιφέρει υψηλό κόστος για την Τουρκία καθώς και για πολλά μέλη του ΝΑΤΟ όπως η Γερμανία. Με άλλα λόγια, ορισμένα μέλη του ΝΑΤΟ όπως η Πολωνία και οι χώρες της Βαλτικής είναι πιο ευάλωτα στη ρωσική απειλή ενώ άλλα μέλη όπως η Γερμανία και η Τουρκία έχουν σχέσεις αλληλεξάρτησης με τη Ρωσία. Η πρώτη ομάδα ζητά από το ΝΑΤΟ να λάβει μέτρα κατά της Ρωσίας ενώ η δεύτερη ομάδα προτιμά να βρεθεί μια διπλωματική λύση».
Η τουρκική διάσταση του ρωσο-ουκρανικού παζλ συμπληρώνεται από την κατάσταση των Τατάρων της Κριμαίας, «των Τούρκων της χερσονήσου της Κριμαίας. Η Τουρκία δεν θέλει οι Τάταροι της Κριμαίας, που έχουν υποφέρει από την προσάρτηση των εδαφών τους από τη Ρωσία, να υποφέρουν περισσότερο από τη σύγκρουση. Οι τουρκικές αρχές γνωρίζουν πολύ καλά ότι σε περίπτωση πολέμου μεταξύ των δύο κρατών τα πρώτα θύματα θα είναι οι Τάταροι της Κριμαίας επομένως υποστηρίζουν τα επιχειρήματα της Ουκρανίας για το ζήτημα της Κριμαίας». Λαμβάνοντας υπόψη όλες τις παραπάνω πολύ σημαντικές παραμέτρους το τουρκικό think tank παρουσιάζει ως μονόδρομο την πολιτική ίσων αποστάσεων της Αγκυρας αναγνωρίζοντας ότι η Τουρκία έχει σχέσεις αλληλεξάρτησης τόσο με την Ουκρανία όσο και με τη Ρωσία και δε θα ήθελε η κρίση να μετατραπεί σε περιφερειακό πόλεμο μεγάλης κλίμακας που θα βλάψει όλες τις χώρες της περιοχής.
Παρ’όλα αυτά, εντύπωση προκαλεί το γεγονός ότι την ώρα, που διατυπωνόταν από τουρκικής πλευράς η παραπάνω επίσημη άποψη, η κρατική τουρκική τηλεόραση έκανε επιτόπιο ρεπορτάζ στα ορύγματα μάχης στο Ντονμπας της ανατολικής Ουκρανίας καταγράφοντας τις αντιδράσεις Ουκρανών στρατιωτών για την απειλή μιας πλήρους ρωσικής εισβολής. «Οι Ρώσοι δεν μπορούν να έρθουν στο σπίτι μου με τους δικούς τους κανόνες. Είναι σαν να πηγαίνω στον γείτονα και να του λέω ‘κοίτα να δεις, πρέπει να ζεις με τους δικούς μου κανόνες», λένε θυμωμένοι οι Ουκρανοί στρατιώτες. Μάλιστα, ο μόνος δρόμος επίλυσης της κρίσης, που μεταφέρεται μέσω της τουρκικής τηλεόρασης σε όλο τον κόσμο, είναι «κατατρόπωσε τους υποστηριζόμενους από τη Ρωσία αυτονομιστές και τέλος. Να πάρουμε αυτό που είναι δικό μας. Πώς αλλιώς;». Το ρεπορτάζ καταλήγει ως εξής: «Εχοντας αντιμετωπίσει την ρωσική επιθετικότητα για τόσα χρόνια και παρά την απειλή, που φαίνεται μεγαλύτερη όσο ποτέ άλλοτε, το ηθικό αυτών των στρατιωτών παραμένει το ίδιο. Είπαν ότι πολεμούν για τις μητέρες, τις αδελφές, τις οικογένειες, τα εδάφη και τα σπίτια τους...»
Ακολουθήστε το Reader.gr στα Google News για να είστε πάντα ενημερωμένοι για όλες τις ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο.
