Δεν πρόλαβαν να συμπληρωθούν 5 χρόνια από την έκκληση του Ρώσου προέδρου Βλαντίμιρ Πούτιν προς όλες τις χώρες, που διαθέτουν χημικά όπλα, να προχωρήσουν στην καταστροφή τους και οι ΗΠΑ μαζί με τη Μεγάλη Βρετανία εκφράζουν φόβους για ρωσικό χημικό ή βιολογικό χτύπημα στην Ουκρανία. Ηταν Νοέμβριος του 2017 όταν ο Βλαντίμιρ Πούτιν καλούσε τη διεθνή κοινότητα μέσω της 22ης Συνόδου της Διάσκεψης Κρατών, που έχουν υπογράψει τη Συνθήκη για την απαγόρευση των χημικών όπλων, να ακολουθήσει το παράδειγμα της Ρωσίας εξαλείφοντας οριστικά τη χημική απειλή για την ανθρωπότητα. Η καταστροφή και των τελευταίων 400 τόνων πυρομαχικών με δηλητηριώδεις ουσίες, που διέθετε η Μόσχα, ολοκληρώθηκε στις 27 Σεπτεμβρίου του 2017 με τον Ρώσο πρόεδρο να χαρακτηρίζει τότε την εξέλιξη αυτή ως «ένα σημαντικό βήμα προς την κατεύθυνση μιας σίγουρης και σταθερής ειρήνης», ενισχύοντας τη θέση και το κύρος της εξωτερικής πολιτικής του Κρεμλίνου.
Διαβάστε ακόμη: Πόλεμος στην Ουκρανία: Ποιες θα ήταν οι επιπτώσεις στην Ελλάδα από ένα πυρηνικό ατύχημα
Από τότε βέβαια μεσολάβησαν πολλά με τη ρωσική στρατιωτική εισβολή στην Ουκρανία να ανατρέπει συνολικά το διεθνές περιβάλλον ασφάλειας, όπως το γνωρίζαμε μέχρι την 24η Φεβρουαρίου. Οι ισχυρισμοί της Μόσχας ότι το Κίεβο σχεδίαζε να αναπτύξει βιολογικά όπλα σε εργαστήρια, που χρηματοδοτούσε η Ουάσιγκτον, εντείνουν την ανησυχία της Δύσης ότι ο Βλαντίμιρ Πούτιν είναι πιθανό να χρησιμοποιήσει χημικά ή βιολογικά όπλα για να ξεπεράσει τις σημαντικές δυσκολίες, που αντιμετωπίζει στην πρόοδο των επιχειρήσεων επί ουκρανικού εδάφους.
Το μεγαλύτερο απόθεμα στον κόσμο
Παρά την επίσημη καταστροφή του χημικού οπλοστασίου της Μόσχας, οι δολοφονίες με τοξικές ουσίες, αντιπάλων και επικριτών του Κρεμλίνου, που αποδίδονται από τη Δύση στις ρωσικές μυστικές υπηρεσίες, εντείνει τον προβληματισμό των δυτικών κυβερνήσεων για το ποια είναι πραγματικά η υφιστάμενη κατάσταση στο ρωσικό στρατό αναφορικά με τη δυνατότητα εξαπόλυσης χημικού πλήγματος. Σύμφωνα με τη σύμβαση για τα χημικά όπλα, που τέθηκε σε εφαρμογή στις 29 Απριλίου 1997, απαγορεύεται η ανάπτυξη, παραγωγή, αποθήκευση και χρήση χημικών όπλων και απαιτείται η καταστροφή των ήδη υπαρχόντων. Μεταξύ των 193 κρατών-μερών της σύμβασης, είναι και η Ρωσία, η οποία στις αρχές του ’90 διέθετε στο οπλοστάσιο της περίπου 40.000 μετρικούς τόνους χημικών όπλων, το μεγαλύτερο απόθεμα στον κόσμο. Εως τον Απρίλιο του 2013 είχαν καταστραφεί σε 4 ρωσικές εγκαταστάσεις 29.000 τόνοι χημικών όπλων, ποσότητα αντίστοιχη με αυτή, που είχαν καταστρέψει συνολικά όλες οι υπόλοιπες χώρες.
Από τύφλωση μέχρι θάνατο
Η απελευθέρωση στο πεδίο των συγκρούσεων ή σε περιοχές αμάχων των τοξικών χημικών ουσιών, που μπορούν να προκαλέσουν θάνατο ή βλάβες στον ανθρώπινο οργανισμό, είναι δυνατό να γίνει μέσω όλμων, βλημάτων πυροβολικού, πυραύλων, βομβών ακόμα και με νάρκες ή δεξαμενές ψεκασμού. Ανάμεσα στα φοβερά χημικά όπλα, που θεωρούνται όπλα μαζικής καταστροφής, περιλαμβάνονται ασφυξιογόνα αέρια, όπως το φωσγένιο και το χλώριο, που επηρεάζουν το αναπνευστικό σύστημα προκαλώντας τον πνιγμό του θύματος, καυστικοί παράγοντες, όπως το αέριο μουστάρδας, που καίει το δέρμα και προκαλεί τύφλωση, αλλά και νευροτοξικά χημικά, όπως ο αέριο σαρίν, που μία ελάχιστη ποσότητα του είναι ικανή να σκοτώσει ή να παραλύσει τον άνθρωπο. Τα όπλα αυτά χρησιμοποιήθηκαν εκτεταμένα στο πρόσφατο παρελθόν στον πόλεμο Ιράν-Ιράκ, στον εμφύλιο στη Συρία αλλά και από τον ISIS κατά των Κούρδων.
Το χημικό οπλοστάσιο της Σοβιετικής Ενωσης υπήρξε ένα από τα επτασφράγιστα μυστικά του Κρεμλίνου. Η πρώτη επίσημη παραδοχή της ύπαρξης του έγινε μόλις τον Οκτώβριο του 1987 από τον τελευταίο ηγέτη της χώρας Μιχαήλ Γκορμπατσόφ, ο οποίος είχε δηλώσει: «Μπορώ να σας πω ότι η Σοβιετική Ενωση έχει σταματήσει να παράγει χημικά όπλα. Οπως γνωρίζετε, άλλα έθνη του Συμφώνου της Βαρσοβίας δεν τα κατασκεύασαν ποτέ και η ΕΣΣΔ δεν έχει χημικά όπλα εκτός των συνόρων της. Οσον αφορά στα αποθέματα, θα ήθελα να σας ενημερώσω ότι έχουμε αρχίσει να χτίζουμε ειδικές εγκαταστάσεις για την καταστροφή τους». Η επίσημη τοποθέτηση Γκορμπατσόφ ερχόταν μετά από 70 ολόκληρα χρόνια όταν τα χημικά όπλα, που είχε στο οπλοστάσιο του ο τσαρικός στρατός, τέθηκαν μετά το 1918 σε επιστημονική βάση εξέλιξης από ξεχωριστή διοικητική μονάδα του σοβιετικού στρατού.
Τρεις γενιές χημικών όπλων
Τα σοβιετικά χημικά όπλα διακρίνονται σε τρεις γενιές με την αυξημένη τοξικότητα και την εξέλιξη των πυρομαχικών απελευθέρωσης τους να χαρακτηρίζουν τα στάδια ανάπτυξης τους. Παρά την ευρεία χρήση τους στον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου υποβαθμίστηκε η επιχειρησιακή αξία τους μέχρι την κατακόρυφη αύξηση της παραγωγής τους στη Σοβιετική Ενωση στη μεταπολεμική περίοδο. Η τρίτη γενιά των σοβιετικών χημικών όπλων ολοκληρώθηκε μεταξύ 1973-1976 με τις δοκιμές σύγχρονων βλημάτων χημικού πολέμου να συνεχίζονται μέχρι το 1992. Με βάση τις αμερικανικές μυστικές υπηρεσίες το ρωσικό οπλοστάσιο χημικού πολέμου φυλασσόταν σε 9 τοποθεσίες διάσπαρτες σε όλη τη σοβιετική επικράτεια.
Εξίσου τρομακτικό όμως ήταν και το οπλοστάσιο βιολογικών όπλων, που αναπτύχθηκε από τη Σοβιετική Ενωση. Αν και το 1972 η Μόσχα υπέγραφε τη σύμβαση για την απαγόρευση των βιολογικών όπλων, την εποχή εκείνη ξεκινούσε τη μαζική επέκταση του προγράμματος ανάπτυξης επιθετικών όπλων αυτής της κατηγορίας, η έναρξη του οποίου χρονολογείται στο μακρινό 1920. Το σοβιετικό πρόγραμμα βιολογικών όπλων ήταν μακράν το μεγαλύτερο και πιο εξελιγμένο πρόγραμμα, που έχει αναληφθεί ποτέ από οποιοδήποτε χώρα, και συνεχίστηκε τουλάχιστον μέχρι τη δεκαετία του ’90 με τους Ρώσους αξιωματούχους να μην επιβεβαιώνουν ποτέ, όπως ήταν αναμενόμενο και σε αυτή την περίπτωση, την ύπαρξή του.
Η σοβιετική έρευνα υποστηρίχτηκε από δεκάδες χιλιάδες επιστήμονες και τεράστια εργαστηριακή υποδομή. Μεταξύ των πιο «σκοτεινών» ερευνητικών πεδίων των Σοβιετικών επιστημόνων συγκαταλέγεται το πρόγραμμα ανάπτυξης μιας ιογενούς «χίμαιρας», ενός δηλαδή οργανισμού, με γενετικό υλικό δύο ή περισσότερων άλλων οργανισμών. Επιπλέον, στο σοβιετικό πρόγραμμα βιολογικών όπλων δόθηκε έμφαση στο πως θα μπορούσαν οι βιολογικοί παράγοντες να είναι μη ανιχνεύσιμοι από τις γνωστές διαγνωστικές τεχνικές ώστε να καθυστερήσει η χορήγηση θεραπείας ενώ οι κορυφαίοι βιολόγοι της Μόσχας εστίασαν στη δημιουργία βακτηριδίων, η καταπολέμηση των οποίων με αντιβιοτικά θα οδηγούσε στην πυροδότηση και απελευθέρωση ενός φονικού ιού.
Ακολουθήστε το Reader.gr στα Google News για να είστε πάντα ενημερωμένοι για όλες τις ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο.
