Είναι γνωστό και χιλιοειπωμένο πως από τη στιγμή που κρίθηκε η τύχη του Β Παγκοσμίου Πολέμου και έπειτα (και ενώ οι μάχες στα μέτωπα ακόμα συνεχίζονταν) οι Συμμαχικές δυνάμεις είχαν ήδη χωριστεί σε Δύση και Ανατολή. Πραγματικό επίδικο αυτού του διαχωρισμού ήταν η επόμενη ημέρα, η κυριαρχία και οι σφαίρες επιρροής. Το 1946 για πρώτη φορά ο Ουίνστον Τσόρτσιλ χρησιμοποιεί τον όρο «Σιδηρούν Παραπέτασμα» για να στηλιτεύσει τις πρακτικές της… απέναντι πλευράς. Ένα χρόνο αργότερα ο Χάρι Τρούμαν εξαγγέλλει το περιβόητο «Σχέδιο Μάρσαλ» το οποίο ήταν ένα μεγάλο πακέτο οικονομικής βοήθειας για να την ανασυγκρότηση των ρημαγμένων συμμαχικών χωρών (ανάμεσά τους και η Ελλάδα) με αντάλλαγμα την πρόσδεση στο δυτικό άρμα και την πολεμική απέναντι στον «κομμουνιστικόν κίνδυνο»!
Πέντε χρόνια μετά το τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου δημιούργησαν το ΝΑΤΟ. Η απάντηση από την πλευρά της ΕΣΣΔ δεν άργησε να έρθει.
Το αντίπαλο δέος του ΝΑΤΟ
Εκείνη τη χρονιά στην Ουάσινγκτον οι ΗΠΑ και 12 ευρωπαϊκές χώρες υπέγραψαν το Βορειοατλαντικό Σύμφωνο που δεν ήταν τίποτε άλλο παρά μια στρατιωτική συμφωνία που έδειχνε με το δάχτυλο τη Μόσχα. Ήταν κάτι περισσότερο από δεδομένο πως η ΕΣΣΔ δεν θα έμενε με σταυρωμένα τα χέρια. Πριν κάνει τη δική της κίνηση, ωστόσο, αποφάσισε να παίξει «πόκερ» για να δει αν η Δύση μπλοφάρει η όχι. Το 1954 Η Σοβιετική Ένωση ζήτησε με κάθε επισημότητα να γίνει μέλος του ΝΑΤΟ. Το αίτημά της αυτό φυσικά και απορρίφθηκε.
Με τον τρόπο αυτό η ΕΣΣΔ έδειξε αυτό που ούτως ή άλλως από την αρχή ήταν ξεκάθαρο: Πως το ΝΑΤΟ στην ουσία ήταν μια «εχθρική συμμαχία». Και αφού δεν έγινε δεκτή και αφού «αποκάλυψε» τον πραγματικό ρόλο της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας απόφάσισε να «παίξει τα ρέστα της». Όταν, μάλιστα, οι σύμμαχοι του ΝΑΤΟ επέτρεψαν τον εξοπλισμό της Δυτικής Γερμανίας την οποία έκαναν και μέλος της Συμμαχίας στις 6 Μαΐου 1955, ο κύβος είχε ριφθεί.
Μια ημέρα σαν σήμερα, στις 14 Μαΐου παίρνει σάρκα και οστά η συμμαχία που έμεινε γνωστή ως Σύμφωνο της Βαρσοβίας. Το όνομα το έλαβε επειδή ένα μήνα μετά υπεγράφη στην πρωτεύουσα της Πολωνίας το τελικό κείμενο, το οποίο υπέγραψαν οκτώ κράτη: Σοβιετική Ένωση, Αλβανία, Βουλγαρία, Ρουμανία, Ανατολική Γερμανία, Ουγγαρία, Πολωνία και Τσεχοσλοβακία. Στην ιδρυτική διάσκεψη του Συμφώνου στην οποία συμμετείχε και η Κίνα αλλά μόνο ως παρατηρητής.
Η Γιουγκοσλαβία του Τίτο ήταν η μοναδική κομμουνιστική χώρα που δεν συμμετείχε στο Σύμφωνο, καθώς ο Πρόεδρος της χώρας κράτησε ουδέτερη στάση, εξαιτίας της σύγκρουσής του με το Σταλινικό καθεστώς, έστω κι αν ο Στάλιν είχε πεθάνει δυο χρόνια νωρίτερα και ο τότε Σοβιετικός ηγέτης Νικίτα Χρουστσόφ είχε ήδη κάνει τα πρώτα δειλά βήματα της περίφημης «αποσταλινοποίησης».
Τι προέβλεπε το Σύμφωνο της Βαρσοβίας
Η ιδρυτική διάσκεψη του Συμφώνου της Βαρσοβίας, ονομάστηκε «Διάσκεψη ευρωπαϊκών κρατών για τη διασφάλιση της Ειρήνης και της σταθερότητας στην Ευρώπη». Τα συμβαλλόμενα μέρη δεσμεύονταν «για τη διασφάλιση της ειρήνης και την αμοιβαία παροχή βοήθειας στην περίπτωση επίθεσης σε μία ή περισσότερες από τις συμβαλλόμενες χώρες», ενώ η «κοινή διοίκηση των επιμέρους εθνικών στρατών, που υπάγονταν στο σοβιετικό γενικό επιτελείο διασφάλιζε τη στρατιωτική αποτελεσματικότητα του Συμφώνου».
Παράλληλα, σε περίπτωση επίθεσης, τα κράτη ήταν υποχρεωμένα να συσκεφθούν αμέσως προκειμένου να εκπονήσουν από κοινού ένα σχέδιο δράσης.
Επιπλέον, αν τελικά επιτυγχάνονταν ένα συνολικό σύμφωνο ασφαλείας για όλη την Ευρώπη, το Σύμφωνο της Βαρσοβίας θα έχανε την ισχύ του.
Αντίθετα, με το ΝΑΤΟ, που προέβλεπε την οικονομική συνεργασία των μελών, το Σύμφωνο της Βαρσοβίας περιοριζόταν στη ρύθμιση της στρατιωτικής συνεργασίας μεταξύ των κρατών - μελών. Στο Σύμφωνο της Βαρσοβίας, μπορούσε να προσχωρήσει οποιοδήποτε κράτος επιθυμούσε, ακόμη και χώρες που είχαν διαφορετικό πολιτικό και κοινωνικό σύστημα.
Η πρώτη χώρα που αποχώρησε από το Σύμφωνο ήταν η Αλβανία του Χότζα που βρισκόταν σε μόνιμη κόντρα με τη Μόσχα και «φλέρταρε» με την Κίνα του Μάο ενώ ακολούθησε η Ρουμανία του Τσαουσέσκου επειδή εναντιώθηκε στην αύξηση των οικονομικών καταβολών για το Σύμφωνο.
Η «κατάρρευση του υπαρκτού Σοσιαλισμού» πρακτικά κατέστησε ανενεργό το Σύμφωνο της Βαρσοβίας το οποίο τυπικά διαλύθηκε κατά την τελευταία του Διάσκεψη στην Πράγα την 1η Ιούλη 1991. Αξίζει να σημειωθεί, πάντως, πως σήμερα πλέον, εκτός από την ίδια τη Ρωσία, όλα τα κράτη του τότε Συμφώνου έχουν προσχωρήσει στο ΝΑΤΟ.
Ακολουθήστε το Reader.gr στα Google News για να είστε πάντα ενημερωμένοι για όλες τις ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο.
