Η εκπαιδευτική διαδικασία στην Ελλάδα άλλαξε ριζικά και οριστικά μετά από τρεις κυβερνητικές παρεμβάσεις. Η πρώτη ήταν το 1959, η δεύτερη του 1964 και η τρίτη δώδεκα χρόνια αργότερα και αφού έχει μεσολαβήσει η λαίλαπα της δικτατορίας που έχει καταργήσει οτιδήποτε προοδευτικό υπήρχε μέχρι τότε στην εκπαίδευση. Ημερομηνία σταθμός σε αυτή την πορεία, ωστόσο, είναι μια ήμερα σαν σήμερα, η 11η Απριλίου 1964 όταν η κυβέρνηση του Γέρου της Δημοκρατίας, του Γεωργίου Παπανδρέου, ο οποίος μαζί με τους Ευάγγελο Παπανούτσο και Λούκη Ακρίτα έφερε στη Βουλή το Nομοθετικό Διάταγμα 4379/1964 «Περί Oργανώσεως και Διοικήσεως της Γενικής Στοιχειώδους και Mέσης Eκπαιδεύσεως»!
Η ώρα των μεγάλων αλλαγών στην εκπαίδευση
Στη μετεμφυλιακή Ελλάδα που ακόμα μετρούσε τις πληγές της, ένας από τους βασικούς στόχους ήταν η ανοικοδόμηση της παιδείας και της εκπαιδευτικής διαδικασίας. Τα πρώτα βήματα έγιναν με τη μεταρρύθμιση της διετίας 1958-59 όπου στον πυρήνας της τονιζόταν ότι η εθνική παιδεία γενικά έπρεπε να στραφεί προς τον τεχνικοοικονομικό τομέα, η επαγγελματική εκπαίδευση προς την ανθρωπιστική παιδεία και το σχολείο να αγκαλιάσει το σύνολο του μαθητικού πληθυσμού. Χαρακτηριστικά, σε πόρισμα της αρμόδιας επιτροπής αναφέρεται ότι «η παιδεία είναι η πλέον θετική και παραγωγική επένδυσις. Ανευ καλής εκπαιδεύσεως δεν είναι δυνατόν ούτε το εθνικόν μας εισόδημα να αυξηθή ούτε να εξασφαλισθή η κοινωνική μας ευημερία και ευστάθεια». Οσο για τη δομή του εκπαιδευτικού συστήματος, η επιτροπή πρότεινε τα οκτατάξια Γυμνάσια να μετονομαστούν σε εξατάξια και μετά τη Γ΄ τάξη να χωρίζονται οι μαθητές σε Α΄ και Β΄ βαθμίδες, με την πρώτη βαθμίδα να προορίζεται για τους μαθητές που θα παρουσίαζαν εξαιρετικές επιδόσεις.
Τα προταθέντα εκπαιδευτικά μέτρα της παραπάνω επιτροπής αποτέλεσαν ουσιαστικά τους βασικούς άξονες της μεταρρύθμισης του 1964, την οποία ο Λουκής Ακρίτας (υφυπουργός τότε Παιδείας με υπουργό τον τότε πρωθυπουργό Γεώργιο Παπανδρέου) χαρακτήρισε ως μία «από τας πλέον ριζοσπαστικάς και πλέον ζωογόνους μεταβολάς» με «εξόχως εθνικόν και προοδευτικόν πνεύμα», ενώ ο Ευάγγελος Παπανούτσος, Γενικός Γραμματέας του υπουργείου Παιδείας, την χαρακτήρισε «πνευματικήν εποποιίαν».
Ήταν μια μεταρρύθμιση που βρήκε αντιστάσεις στη συντηρητική ΕΡΕ της εποχής. Η «δωρεάν παιδεία» επικρίθηκε ως παραπλανητική, αφού δεν κάλυπτε όλες τις σχετικές δαπάνες (γραφική ύλη των μαθητών, έξοδα διαμονής των φοιτητών κ.α.). Η δημοτική γλώσσα σχετίστηκε με την αθεΐα, τον αριστερισμό και την αντεθνικότητα. Το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο θεωρήθηκε ότι στελεχώθηκε αποκλειστικά με αριστερούς ή αριστερίζοντες. Κάποιοι ζητούσαν μάλιστα, από την Ιερά Σύνοδο να αφορίσει τους συντάκτες του σχεδίου και οργανώθηκαν συγκεντρώσεις παραεκκλησιαστικών οργανώσεων εναντίον του Ευάγγελου Παπανούτσου.
Η μεταρρύθμιση δεν ολοκληρώθηκε ποτέ αφού η δικτατορία διέκοψε βίαια την πορεία των αλλαγών και παρενέβη σχεδόν στο σύνολο των νέων σχεδιασμών. Αν και κράτησε τη δωρεάν παιδεία, έκανε τις παιδαγωγικές Ακαδημίες πάλι διετείς και κατήργησε μαθήματα, όπως την Αγωγή του Πολίτη. Επίσης, διέκοψε τη λειτουργία του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου, το οποίο θεωρείτο ότι στελεχωνόταν από... αριστερούς επιστήμονες.
Τι προέβλεπε η «πνευματικήν εποποιίαν» του 1964
Οι βασικές αλλαγές που προωθούσε αυτός ο ιδιαίτερα τολμηρός και προοδευτικός τότε νόμος ήταν:
- Καθιέρωση της δωρεάν παιδείας στις τρεις βαθμίδες της εκπαίδευσης,
- Επέκταση της υποχρεωτικής εκπαίδευσης από έξι σε εννέα χρόνια,
- Διαίρεση της μέσης εκπαίδευσης σε δύο ανεξάρτητους κύκλους,
- Καθιέρωση (παρά τη συνταγματική δέσμευση) της δημοτικής ως αποκλειστικής γλώσσας στο δημοτικό σχολείο και ως ισότιμης προς την καθαρεύουσα στις άλλες βαθμίδες,
- Ριζική αναμόρφωση του τρόπου επιλογής των υποψηφίων για τα πανεπιστήμια (καθιέρωση του «ακαδημαϊκού απολυτηρίου»).
- Προσθήκη νεωτερικών μαθημάτων, όπως η Κοινωνιολογία και τα Στοιχεία της Οικονομικής Επιστήμης, ενίσχυση των φυσικών και μαθηματικών, διδασκαλία των αρχαίων κειμένων αποκλειστικά από μετάφραση στις τρεις τάξεις του γυμνασίου
- Ουσιαστικές αλλαγές στα σχολικά βιβλία
- Μέριμνα για τη σίτιση
- Μέριμνα για τη μεταφορά των μαθητών.
- Επέκταση, σε τρία χρόνια της εκπαίδευσης των δασκάλων στις Παιδαγωγικές Ακαδημίες
- Ίδρυση του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου ως οργάνου για την υλοποίηση της νέας εκπαιδευτικής πολιτικής και την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών.
- Σημαντική αύξηση των δαπανών για την εκπαίδευση στον κρατικό προϋπολογισμό, όσο και η βελτίωση της οικονομικής θέσης των εκπαιδευτικών.
Τον «σπόρο» που... φύτεψε η μεταρρύθμιση του 1958-59 και «καλλιέργησε» η αντίστοιχη του 1964 ήρθε να ολοκληρώσει και να φέρει τους πολυπόθητους καρπούς για τη νεολαία της χώρας, η μεταρρύθμιση της κυβέρνησης του Κωνσταντίνου Καραμανλή το 1976 που έσβησε τα κακώς κείμενα των προηγούμενων δεκαετιών και άνοιξε μια νέα σελίδα στην εκπαίδευση.
Ακολουθήστε το Reader.gr στα Google News για να είστε πάντα ενημερωμένοι για όλες τις ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο.
