«Λοιπόν γιατί αργήτε, τι στέκεσθε νεκροί; Ξυπνήσατε μην είσθε, ενάντιοι κ' εχθροί. Πώς οι Προπάτορές μας, ορμούσαν σα θεριά, Για την ελευθερίαν, πηδούσαν στη φωτιά». Ο Ρήγας Φεραίος, στον εμβληματικό «Θούριο» του αποκάλυψε αυτό που πραγματικά ήταν: ένας φλογερός, λόγιος επαναστάτης. Η γραφή του ήταν, για τους Τούρκους, πιο επικίνδυνη από χίλια άρματα. Και γι' αυτό όταν έπεσε στα χέρια τους, μετά από προδοσία Έλληνα, ούτε που σκέφτηκαν να τον περάσουν από κάποια δίκη. Τον φυλάκισαν, επί 40 ολόκληρες ημέρες τον βασάνιζαν και στο τέλος, μια ημέρα σαν σήμερα, τον στραγγάλισαν και πέταξαν το άψυχο κορμί του στο Δούναβη.
«Όποιος ελεύθερα συλλογάται, συλλογάται καλά»
Γεννήθηκε το 1757 στο Βελεστίνο της Μαγνησίας. Η σύγχρονη έρευνα απέρριψε αυτό που μέχρι και πριν από λίγα χρόνια θεωρούταν ως το πραγματικό του ονοματεπώνυμο: Αντώνιος Κυριαζής ή Κυρίτζης. Ο ίδιος πάντα υπέγραφε ως Ρήγας Βελεστινλής, χρησιμοποιώντας δηλαδή για επίθετο το όνομα της ιδιαίτερης πατρίδας τους. Το Φεραίος είναι το επώνυμο που του «έδωσαν» οι Έλληνες διανοούμενοι που ζούσαν στην εξορία, επειδή στην αρχαιότητα η πόλη του ονομαζόταν Φεραί. Στον ίδιο άρεσε ιδιαίτερα το Φεραίος αλλά δεν το χρησιμοποίησε ποτέ.
Γόνος μιας σχετικά εύπορης οικογένειας έδειξε από μικρή ηλικία την αγάπη του για τα γράμματα. Αφού έλαβε τη βασική μόρφωση, έφυγε για την Κωνσταντινούπολη. Έζησε και αντρώθηκε δίπλα στους Φαναριώτες. Γρήγορα διακρίθηκε ως λόγιος και συγγραφέας.
Κορυφαίο έργο του, πάντως, θεωρείται η «Νέα Πολιτική Διοίκησις των κατοίκων της Ρούμελης, της Μικράς Ασίας, των Μεσογείων Νήσων και της Βλαχομπογδανίας» που περιείχε:
- τον Θούριο, γνωστό επαναστατικό άσμα
- μία επαναστατική προκήρυξη
- τη διακήρυξη των δικαιωμάτων του ανθρώπου σύμφωνα με τα πρότυπα των Γάλλων Διαφωτιστών
- το Σύνταγμα του Ρήγα
Βασικό όραμα του Ρήγα ήταν η ελεύθερη Ελλάδα να ενταχθεί και να είναι κυρίαρχη σε μια πολυεθνική βαλκανική επικράτεια απαλλαγμένη από τον οθωμανικό ζυγό. Προσπάθησε, μόχθησε και πάλεψε προκειμένου να ξεσηκωθούν όλοι οι υπόδουλοι στους Τούρκους λαοί. Επιχείρησε, μάλιστα, να συναντήσει τον Μεγάλο Ναπολέοντα για να ζητήσει τη βοήθεια του, αλλά η μοίρα είχε διαφορετικά σχέδια.
«Κάλλιο ῾ναι μιας ώρας ελεύθερη ζωή παρά σαράντα χρόνια σκλαβιά και φυλακή»
Η αντίστροφη μέτρηση για τη ζωή του Ρήγα Φεραίου ξεκίνησε στις 19 Δεκεμβρίου 1797. Φεύγει από τη Βιέννη και φτάνει στην Τεργέστη προκειμένου να παραλάβει ένα κιβώτιο με εκτυπωμένο επαναστατικό υλικό, ανάμεσα στο οποίο υπάρχει και ο Θούριος. Στόχος του ήταν αφού το παραλάβει να συνεχίσει το ταξίδι του για την Ελλάδα.
Δυστυχώς, ο Ρήγας έγραψε σε έναν συνεργάτη του, τον έμπορο και λόγιο, Αντώνιο Κορωνιό, να παραλάβει εκείνος το κιβώτιο προκειμένου να κερδίσουν χρόνο. Όταν το γράμμα έφτασε στον Κορωνιό εκείνος έλειπε από το σπίτι και έτσι η επιστολή έπεσε στα χέρια του συνεταίρου του, Δημητρίου Οικονόμου ο οποίος αφού την διάβασε πήγε εκείνος και παρέλαβε το κιβώτιο. Στη συνέχεια, αντί να παραδώσει, το κιβώτιο με το παράνομο υλικό στον Ρήγα Φεραίο, παρέδωσε τον ίδιο στους Αυστριακούς!
«Το καθήκον του πολίτου και η πίστις προς τον αγιασμένον θρόνον της Α. Μεγαλειότητος, κατόπιν η αγάπη προς τους ανθρώπους και προς τον πλησίον, με παρεκίνησαν ενδομύχως και κατήγγειλα εις Υμάς τον άφρον εγχείρημα του Ρήγα Βελεστινλή, όπερ θα ηδύνατο να στοιχίσει τη ζωήν χιλιάδων αθώων», έγραφε ο Οικονόμου στην επιστολή του προς τις Αρχές.
Η σύλληψη του Ρήγα έγινε με το που πάτησε το πόδι του στην Τεργέστη. Ο σπουδαίος Έλληνας λόγιος, όταν κατάλαβε πως δεν υπάρχει διέξοδος, επιχείρησε με ένα μαχαίρι να βάλει τέλος στη ζωή του αλλά τον πρόλαβαν οι φρουροί που ειδοποίησαν αμέσως γιατρό.
Ο Ρήγας Φεραίος οδηγήθηκε σιδηροδέσμιος στις φυλακές της Βιέννης. Στη συνέχεια οι Αυστριακοί, που τον χαρακτήρισαν «φοβερό πολιτικό εγκληματία», τον παρέδωσαν στα χέρια των Τούρκων. Κρατήθηκε, μαζί με ακόμα 7 συντρόφους του στα μπουντρούμια του κάστρου της Neboisa στο Βελιγράδι για 40 ημέρες όπου και βασανίστηκε απάνθρωπα.
Τελικά, στις 12 Ιουνίου, ήρθε το φιρμάνι από την Κωνσταντινούπολη. Δήμιοι μπήκαν μέσα στο κελί του σπουδαίου Έλληνα λόγιου και τον στραγγάλισαν! Δολοφονήθηκαν επίσης οι: Ευστράτιος Αργέντης, Δημήτριος Νικολίδης, Αντώνιος Κορωνιός, Ιωάννης Καρατζάς, Θεοχάρης Τουρούντζιας και τα αδέλφια Ιωάννης και Παναγιώτης Εμμανουήλ. Τα σώματα και των οκτώ ρίχτηκαν στα νερά του Δούναβη.
Ακολουθήστε το Reader.gr στα Google News για να είστε πάντα ενημερωμένοι για όλες τις ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο.
