Ενα από τα συνθήματα που έχουν μείνει ανεξίτηλα στην κοινή μνήμη του κόσμου, αναφορικά με την πολιτική ζωή του τόπου, είναι και το αλησμόνητο «Τσοβόλα δώσ΄τα όλα!» που αναφώνησε ο Ανδρέας Παπανδρέου, σε μία προεκλογική συγκέντρωση του ΠΑΣΟΚ, σαν σήμερα, στις 20 Απριλίου 1989, στο Περιστέρι. Το αυθόρμητο αυτό σύνθημα που ειπώθηκε από τα χείλη του ιστορικού ηγέτη του ΠΑΣΟΚ, ήταν το αποτέλεσμα των συνεχόμενων επευφημιών του πλήθους στον τότε υπουργό Οικονομικών, με τον Ανδρέα Παπανδρέου να απαντά στα συνθήματα με το «Τσοβόλα δώσ΄τα όλα».
Αν και ειπώθηκε με τη λογική της αυθόρμητης επικοινωνίας που παραδοσιακά είχε ο ιδρυτής του ΠΑΣΟΚ με το κοινό, η συγκεκριμένη φράση γράφτηκε στην Ιστορία ως «συνώνυμη» της αλόγιστης σπατάλης και δημοσιονομικής εκτροπής, αν και τότε είχε θεωρηθεί ως σύνθημα για το τέλος της τριετούς λιτότητας. Αξίζει να σημειωθεί πως τότε το ΠΑΣΟΚ είχε κλείσει μια οκταετία στην κυβέρνηση, αλλά η πορεία της οικονομίας και πολύ περισσότερο το σκάνδαλο Κοσκωτά είχαν προκαλέσει ανυπολόγιστη φθορά που θα αποτυπωνόταν δύο μήνες αργότερα στην εκλογική ήττα από τη Νέα Δημοκρατία.
Η κατάσταση στην οικονομία τότε
Στην πρώτη κυβέρνηση ΠΑΣΟΚ (1981-1985) είχαν δοθεί αυξήσεις σε μισθούς και συντάξεις, πολλά επιδόματα, έγιναν διορισμοί και προχώρησαν σημαντικές κρατικοποιήσεις εταιρειών. Στη δεύτερη τετραετία όμως υιοθετήθηκε πιο σφιχτή οικονομική πολιτική, με το υπουργείο Εθνικής Οικονομίας να το αναλαμβάνει το 1985 ο Κώστας Σημίτης, με κύριο στόχο να νοικοκυρέψει τα οικονομικά της χώρας. Τότε ενεργοποιήθηκε το «πρόγραμμα σταθερότητας», το οποίο περιελάμβανε μεταξύ άλλων μείωση σε μισθούς και συντάξεις, ιδιωτικοποιήσεις και παροχή κινήτρων για προσέλκυση ξένων επενδύσεων.
Οπως είναι λογικό, η συγκεκριμένη δημοσιονομική πολιτική που υιοθετήθηκε από την κυβέρνηση προκάλεσε λαϊκή δυσαρέσκεια, με τον Ανδρέα Παπανδρέου να ανακοινώνει τον Νοέμβριο του 1987 ότι το «πρόγραμμα σταθερότητας» έληξε. Η εξέλιξη αυτή προκάλεσε την άμεση παραίτηση του Κώστα Σημίτη, με τον τότε υπουργό Οικονομικών, Δημήτρη Τσοβόλα, να αναλαμβάνει να προχωρήσει σε πιο φιλολαϊκή οικονομική πολιτική, ενισχύοντας το εισόδημα των νοικοκυριών. Τότε ακούστηκε και το περιβόητο «Τσοβόλα δωσ'τα όλα», με τους πολιτικούς αντιπάλους του ΠΑΣΟΚ να αποδίδουν αυτό το σύνθημα σε μία προσπάθεια του Παπανδρέου να γλιτώσει την εκλογική ήττα.
Εδώ όμως αξίζει να σημειωθεί πως ο ίδιος ο Δημήτρης Τσοβόλας, που πέθανε πριν δύο μήνες, στις 25 Φεβρουαρίου 2022, νικημένος από τον καρκίνο, είχε αποδομήσει το εν λόγω σύνθημα που τότε είχε προκαλέσει πολιτικό «σεισμό». Σε συνέντευξη που είχε παραχωρήσει το 2019 στο One TV, ο Ηπειρώτης δικηγόρος και πολιτικός, είχε αναφέρει πως «δεν τα έδωσε όλα» και το σύνθημα ήταν ψεύτικο, γιατί πολύ απλά δεν είχε σχέση με την οικονομία. «Τριάντα χρόνια ζητούσα να γίνει μια ανοιχτή συζήτηση, για αυτό το ψεύτικο σύνθημα που δεν είχε καμία σχέση με την οικονομία» είχε πει χαρακτηριστικά.
«Είχα πει με όποιον συντονιστή θέλει η ΝΔ, με όποιον δημοσιογράφο, σε όποιο κανάλι, εγώ να έρθω με στοιχεία, όχι με κουβέντες. Και ποτέ δεν πήρα απάντηση, ούτε θέλουν ποτέ. Γιατί πρέπει να ξέρετε ότι σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία που έχω, όχι μόνο δεν έδωσα μια δραχμή σε όλο το προεκλογικό εξάμηνο του 1989, αλλά αντίθετα συγκράτησα κατά 4 μονάδες τις δαπάνες» είχε αναφέρει χαρακτηριστικά ο Δημήτρης Τσοβόλας.
Επίσης, στην τότε συνέντευξή του ο Δημήτρης Τσοβόλας είχε αναφέρει πως και ο Ανδρέας Παπανδρέου είχε διευκρινίσει πως επρόκειτο για ένα ευφυολόγημα. «Γιατί εγώ δεν ήμουν εκεί, στη συγκέντρωση. Ο κόσμος με αγαπούσε, παρ’ ότι ήμουν οκτώ χρόνια υπουργός Οικονομικών και φώναζε το όνομα μου από κάτω. Ο Παπανδρέου που συνήθιζε από πάνω να ανοίγει διάλογο με το πλήθος, είπε αυτή τη φράση, χωρίς να έχει σχέση με τα οικονομικά. Τον θεωρούμε τόσο βλάκα το μακαρίτη να πει προεκλογικά, από το μπαλκόνι στον υπουργό Οικονομικών του να δώσει χρήματα;» είχε πει χαρακτηριστικά ο Δημήτρης Τσοβόλας.
Ακολουθήστε το Reader.gr στα Google News για να είστε πάντα ενημερωμένοι για όλες τις ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο.
