Στον αδιάκοπο αγώνα των ανθρώπων να ξεφύγουν από τα σύνορα της δυστοπίας που είναι εγκλωβισμένοι και να πέρασουν στην άλλη πλευρά, γίνονται μέρη ενός παιχνιδιού χωρίς κανόνες, που τους φτάνει στα όρια τους. Το στοίχημα που συνοδεύει τον προσωπικό τους αγώνα, είναι αν είναι θα καταφέρουν να επιβιώσουν από τη σκληρή αυτή πραγματικότητα.
Αυτές τις θεματικές εξερευνά με το νέο της έργο "Άβυσσος" η Ελεάνα Γεωργούλη. Η βραβευμένη ηθοποιός, σκηνοθέτης και δημιουργός, μάς ξεναγεί σε ένα μελλοντικό, δυστοπικό σύμπαν, όπου η ανθρώπινη αντοχή μπαίνει στο μικροσκόπιο. Έξι ερμηνευτές γίνονται αδιάρρηκτα κομμάτια μιας performance εντατικών ρυθμών, μιας δοκιμασίας ορίων, από την οποία παλεύουν να φτάσουν στην επιφάνεια.
Μιλήσαμε με τους συντελεστές της Αβύσσου για το ταξίδι του σχεδιασμού της παράστασης, για τις προκλήσεις, τις σκέψεις και τα συναισθήματα με τα οποία σε φέρνει αντιμέτωπο ένα τέτοιο κείμενο.
Πώς και πότε φυτεύτηκε ο σπόρος και γεννήθηκε η ανάγκη για την Άβυσσο;
ΕΛΕΑΝΑ ΓΕΩΡΓΟΥΛΗ: Η ιδέα για την ΑΒΥΣΣΟ γεννήθηκε πριν τρία περίπου χρόνια. Το συμπάν της ΑΒΥΣΣΟΥ με επισκέφθηκε στα όνειρα μου. Έχω αυτή την συνήθεια με το που ξυπνώ να καταγράφω τα όνειρα μου. Και έτσι κατάφερα να τον ανασυνθέσω. ’Όταν πήρα την απόφαση για τη δημιουργία της παράστασης ήθελα να κρατήσω την δομή και την αισθητική του ονείρου. Τη ζώνη αυτή όπου τα γεγονότα δεν είναι συμπαγή αλλά ρευστά και φευγαλέα. Διαρκώς μετασχηματίζονται. Ονειρεύτηκα έναν κόσμο που κατέρρεε και μια ομάδα ανθρώπων που αναζητά την σωτηρία λίγο πριν το επερχόμενο τέλος. Μια ομάδα που αναζητά μια διέξοδο. Ένα μέρος που θα είναι όμορφο και βιώσιμο. Για να καταφέρεις όμως να φτάσεις σε αυτό το μέρος πρέπει πρώτα να περάσεις τις δοκιμασίες. Αυτή είναι η ΑΒΥΣΣΟΣ.
ΣΤΑΘΗΣ ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ: Η λέξη άβυσσος αμέσως μου φέρνει στο μυαλό την ταινία «Μια Αιωνιότητα και μια Ημέρα», του Θεοδώρου Αγγελοπούλου. Εκεί που ο Φαμπρίτσιο Μπεντιβόλιο υποδύεται τον Διονύσιο Σολωμό, τον ποιητή που αγοράζει λέξεις! Κάθεται εκεί σε ένα παράθυρο λοιπόν και προφέρει τις λέξεις που μαθαίνει. Η πρώτη λέξη που προφέρει είναι η λέξη άβυσσο. Όχι άβυσσος. Άβυσσο. Ήταν κάτι που είχα στο μυαλό μου έντονα τον τελευταίο καιρό, αυτή τη σκηνή. Όταν με βρήκε η Ελεάνα κυριολεκτικά από το πουθενά και μου μίλησε για την ΑΒΥΣΣΟ, αμέσως μου ήρθε στο μυαλό αυτή η στιγμή που ο ποιητής λέει αυτή τη λέξη.
Ποιές είναι οι προκλήσεις του σωματικού θεάτρου; Πώς ξεκινά η διαδικασία του σχεδιασμού;
ΡΟΖΑ ΠΡΟΔΡΟΜΟΥ: Το σωματικό θέατρο είναι μαγικό γιατί η αφετηρία για την ενεργοποίηση του ηθοποιού είναι το σώμα, οπότε αυτό που ονομάζουμε συναίσθημα προκύπτει σε δεύτερο χρόνο. Στη συγκεκριμένη παράσταση η δυσκολία και η πρόκληση βρίσκεται στον ομαδικό συντονισμό, και στην ελευθερία που αυτός ενέχει ή όχι. Ό,τι υλικό έχει προκύψει είναι από αυτοσχεδιασμούς με βάση το κείμενο ή μια φωτογραφία, άρα ανάλογα με τον χαρακτήρα του καθένα, διαμορφώνεται ένα άλλο σύμπαν.
ΝΙΚΟΣ ΜΗΛΙΑΣ: Οι προκλήσεις είναι να αφήσεις πίσω τον εαυτό σου, το σώμα σου να πάρει τον έλεγχο και να εκφράσεις πράγματα μέσα από αυτό.
ΧΑΡΗΣ ΚΑΡΥΔΗΣ: Καταρχάς με μια έννοια θα πω ότι δεν υπάρχει σωματικό και μη σωματικό θέατρο. Το θέατρο είναι σωματικό. Με τη λογική ότι υπάρχουν σώματα πάνω σε μια σκηνή σε ένα χώρο που κινούνται (ή και δεν κινούνται) αλλά σίγουρα υπάρχουν. Από εκεί και πέρα σε μια παράταση όπως αυτή και στην διαδικασία της έρευνας γύρω από το υλικό, έχεις την ευκαιρία να δοκιμάσεις τα όρια και τα μέσα που διαθέτει το σώμα σου για να εκφράσει αυτό που επιθυμείς να πεις. Όλοι έχουμε μια τάση προς τα και για τα πράγματα. Ακόμα και για το πώς στεκόμαστε, πώς καθόμαστε, πώς κουνάμε τα χέρια μας.
Μέσα λοιπόν από μια τέτοια δουλειά, μπαίνεις σε μια διαδικασία να τα επανεπεξεργαστείς όλα αυτά, να αναστοχαστείς πάνω στο ίδιο σου το σώμα και άρα να επαν-εφεύρεις την ίδια σου τη σωματικότητα, για σένα αλλά και κυρίως για την ίδια την δουλειά. Γιατί έχω αυτό το χέρι; Τι είναι χέρι; Τέτοιες στα αλήθεια ερωτήσεις είναι που έρχονται στο κεφάλι σου και καλείσαι να απαντήσεις. Και μέσα από εκεί περνάς και σε έναν ουσιώδη αυτοσχεδιασμό που όμως στα αλήθεια έχει και πολύ συγκεκριμένα όρια και για αυτό είναι γόνιμος. Μπορείς να είσαι φοβερά ελεύθερος μέσα στους περιορισμούς που βάζει το σώμα σου και μόνο έτσι να τους ξεπερνάς κιόλας και να φτάνεις σε αυτό το κάτι άλλο που είναι κάπου αλλού και ταυτόχρονα πολύ εδώ.
ΣΤΑΘΗΣ ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ: Όλα ξεκινάνε από την ψυχική και σωματική διαθεσιμότητα. Στόχος είναι να βάλεις τον εαυτό σου σε μια συνθήκη και να δεις τι συμβαίνει εκεί, τι προκύπτει. Η πρόκληση είναι να είσαι έτοιμος να εκπλαγείς, να αφεθείς στο αβέβαιο. Αυτή η ελευθερία του μη προκατασκευασμένου Αυτή η ετοιμότητα - εντιμότητα. Αυτή η γύμνια.
Στο σήμερα, ποια είναι για εσάς η αντίστοιχη "Γη του Ονείρου" όπως η Νήσος Arcadia; Πώς η ποιος είναι ο ιδανικός αυτός τόπος/χώρος/κατάσταση;
ΜΑΡΙΑ ΑΛΕΞΟΠΟΥΛΟΥ: Η Γη του ονείρου δεν μπορεί να είναι κάτι τώρα και για πάντα. Σήμερα είναι μια πολύ δυναμική και μαγική συνάντηση με ανθρώπους, το χτίσιμο μιας ομάδας απ' το μηδέν που πέτυχε να γεμίσει, να ψαχουλέψει και να γευτεί τον χώρο, που κατάφερε να αγαπηθεί και να εκτεθεί, πράγμα καθόλου δεδομένο. Η ρωγμή στη μοναξιά μας. Μπορεί να είναι ένας ψυχικός τόπος, μια εσωτερική δύναμη που ξύπνησε απ' το πουθενά όταν μια κοιμισμένη ανάμνηση και ήρθε και τράκαρε με τη ροή της σκέψης μου ακριβώς με το που ανοίγω τα μάτια σήμερα το πρωί. Μπορεί να είναι μία είδηση, μια δικαίωση ηθική. Είναι μάλλον αυτό το μη αναμενόμενο, αυτό το καθόλου δεδομένο, αυτή η ευχή που έστω και για λίγες στιγμές γίνεται πραγματικότητα, μια εμπειρία.
ΡΟΖΑ ΠΡΟΔΡΟΜΟΥ: Νομίζω ο μόνος ιδανικός τόπος σήμερα είναι του μυαλού μας, δηλαδή στο σπόρο, στην πιθανότητα, στην ελπίδα της αντίστασης σε ό,τι μπορεί να καταστέλλει την ανθρώπινη ελευθερία.
ΣΤΑΘΗΣ ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ: Αυτή η Γη του Ονείρου ανήκει στο παρελθόν. Τα τραγούδια του παππού μου. Τα δάκρυα της κυρίας Σοφίας. Και τις εποχές που οι άνθρωποι ζούσαν μαζί με την γη.
ΝΙΚΟΣ ΜΗΛΙΑΣ: Δεν νομίζω ότι υπάρχει κάτι τέτοιο, για μένα είναι οι άνθρωποι που διαλέγω να μοιράζομαι μαζί τους πράγματα και αυτοί με εμένα.
Ποιό είναι το στοίχημα αυτής της παράστασης και τι θέλετε να σκεφτεί και να νιώσει το κοινό φεύγοντας;
ΣΤΑΘΗΣ ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ: Το στοίχημα αυτής της παράστασης είναι το πως μπορεί ο θεατής να συνδεθεί με ένα θέαμα-τελετουργία που δεν έχει αφήγηση πλοκή και ξεκάθαρους χαρακτήρες, που δεν υπακούει δηλαδή σε αφηγηματικούς κανόνες. πως μέσα σε αυτά τα θραύσματα μπορεί να δει κάτι από τον εαυτό του.
ΡΟΖΑ ΠΡΟΔΡΟΜΟΥ: Το στοίχημα της παράστασης είναι, όπως πάντα, η βύθιση και η έκθεση της προσωπικής αλήθειας του καθενός. Η ερώτηση για το κοινό πάντα έχει, επίσης, την ίδια απάντηση: τη συν-κίνηση, δύσκολος στόχος, μα ο μόνος που μοιάζει να φέρει το ‘’μαζί’’ μεταξύ κοινού και σκηνής.
ΝΙΚΟΣ ΜΗΛΙΑΣ: Το τι θα νιώσει είναι δική τους δουλειά, θα ήθελα για μία ώρα να ξεχαστούν και να συμμετέχουν στο σύμπαν που τους προτείνουμε, τώρα αν υπάρξει προβληματισμός γύρω από τα θέματα της παράστασης είναι κάτι όμορφο και χαίρομαι όταν γίνεται αυτό.
Αν συμφωνήσουμε ότι από τα πρώτα χρόνια της ζωής μας ζούμε καθημερινά σε μια κατάσταση "αξιολόγησης", σε ποια συνθήκη της καθημερινότητάς μας η "αξιολόγηση" δεν θα έχει ποτέ θέση;
ΧΑΡΗΣ ΚΑΡΥΔΗΣ: Στον έρωτα
ΡΟΖΑ ΠΡΟΔΡΟΜΟΥ: Η αξιολόγηση δεν έχει θέση στην αγάπη του γονιού προς το παιδί του, παρόλο που οι νουθεσίες και οι επιβραβεύσεις δίνουν και παίρνουν. Είναι η παγίδα που καλούμαστε να επαναπροσδιορίσουμε και να μετασχηματίσουμε.
ΝΙΚΟΣ ΜΗΛΙΑΣ: Ε νομίζω στις σχέσεις των ανθρώπων, είτε ερωτικές είτε φιλικές εκεί δεν χωράει αξιολόγηση. Καλό είναι απλά να αφήνεσαι και ας πληγώνει κάποιες φορές
Αναφέρεται στο έργο το δίπολο "Ηθική και επιβίωση" και είναι και μια κινητήρια δύναμη που διαπερνά όλο το έργο. Ποιες είναι οι σκέψεις σας; Μπορούν να συμβαδίσουν;
ΡΟΖΑ ΠΡΟΔΡΟΜΟΥ: Νομίζω ότι έξω απ το χορό πολλά τραγούδια λέμε, δεν έχω βρεθεί σε κατάσταση αληθινού αγώνα για επιβίωση, για να δω αν στ αλήθεια θα παρέμενα ‘’ηθικός’’ άνθρωπος. Σίγουρα η μεγαλύτερη κατανόηση κι ενσυναίσθηση θα μας πρόσφερε ένα κλειδί κατανόησης προς τους κατατρεγμένους αυτού του κόσμου.
ΣΤΑΘΗΣ ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ: Πιο πολύ η διάζευξη επιτυχία/αποτυχία είναι που με απασχολεί. Ο άνθρωπος πια είναι αναγκασμένος να κυνηγήσει με όλες του τις δυνάμεις την διάκριση σε ένα παιχνίδι που δεν του αρέσει , να υποστηρίξει κάτι με το οπαίο διαφωνεί. αυτό το αβυσσαλέο κυνήγι της επιτυχίας αποτελεί ούτως η άλλως μια ηθική κατάπτωση
ΝΙΚΟΣ ΜΗΛΙΑΣ: Από την στιγμή που η καθημερινότητα έχει γίνει επιβίωση δεν νομίζω ότι χωράει ηθική, όταν φτωχοποιείς ένα κράτος τόσο γρήγορα, χάνονται πολύ γρήγορα η ηθική και οι αξίες. Μόνο η παιδεία και η αλληλεγγύη μπορούν να μας βγάλουν από την αξιολόγηση και την επιβίωση.
Η μουσική που ντύνει το έργο και η performance των ηθοποιών διαδραματίζουν πολύτιμο κομμάτι της εμπειρίας που βιώνουμε ως θεατές. Ποια είναι τα βασικά στοιχεία που χρησιμοποιήσατε για να μεταδώσετε τον πυρήνα του έργου μέσα από τη μουσική και την κίνηση;
ΘΑΝΟΣ ΚΟΣΜΙΔΗΣ (μουσικός): Ο ακραίος αγώνας για επιβίωση -με τις εντάσεις του και τις μεταπτώσεις του- εκφράζεται μουσικά σε μια εναλλαγή μεταξύ ρυθμικής ηλεκτρονικής μουσικής και λυρικών πιανιστικών εκλάμψεων. Η industrial χορευτική μουσική συνοδεύει το σύνολο των performers και τους οδηγεί από καταστάσεις μαζικής συγχώνευσης μέχρι ατομικά εξαντλητικά ξεσπάσματα. Ήχοι από μέταλλο, νερό, ανέμους, πυροβολισμούς και γαβγίσματα συνδυάζονται με τα ρετροφουτουριστικά συνθεσάιζερς και την παραμόρφωση της ηλεκτρικής κιθάρας, δημιουργώντας την ανάλογη σκοτεινή ατμόσφαιρα του έργου. Σαν διαλείμματα σκέψεων και λεπτών συναισθημάτων των πρωταγωνιστών καταφθάνει από μακριά ο νοσταλγικός ήχος του πιάνου, λιτός και ευαίσθητος, συνοδευόμενος πάντα από μια σκιά αγωνίας.
Είναι οι στιγμές που -σε αντίθεση με την σχεδόν σωματική εμπειρία της έντονης μουσικής- γίνεται μια προσπάθεια να αφουγκραστούμε τον κόσμο γύρω μας και μέσα μας. Να κατανοήσουμε και να πιστέψουμε στη ζωή. Όπως και να έχει, στο τέλος το τραγικό στοιχείο υπερτερεί, είτε με την διονυσιακή έκσταση, είτε με την δραματικότητα της ιστορίας. Και φυσικά με την αίσθηση της εξέγερσής...
Άρης Παπαδόπουλος (επιμέλεια κίνησης/χορογραφία): Το κινητικό υλικό της παράστασης λειτουργεί ως ένα φασματικό πεδίο διαπραγμάτευσης, συνέργειας και συλλογικής λήψης και διαχείρισης αποφάσεων, όπου οι ερμηνευτές υποβάλλονται σε μια διαρκώς εξελισσόμενη διαδικασία κινητικών οδηγιών. Οι οδηγίες αυτές δεν υπακούουν σε μια αυστηρά καθορισμένη χορογραφία αλλά σε μια δυνητική πρακτική που ακολουθεί τη λογική του σμήνους – μια προσέγγιση όπου η κίνηση δεν εκτελείται απλώς, αλλά αναδύεται και μορφοποιείται μέσα από τη συλλογική συνθήκη. Δεν υπάρχουν προαποφασισμένα βήματα· κάθε κίνηση αποτελεί μια νέα συλλογική απόφαση, όπου διακυβεύονται διαρκώς η συνοχή και ο κοινός παλμός της ομάδας. Αυτή η διαδικασία δημιουργεί μια ιδιαίτερα εύθραυστη, απαιτητική και ταυτόχρονα ταπεινωτική συνθήκη συντονισμού και υποταγής του ατομικού σώματος στις προτάσεις των άλλων.
Παράλληλα, αποτελεί έναν ανοιχτό χώρο δημιουργίας εικόνων και συνειρμικών νοημάτων, όπου η κίνηση, ο παλμός και οι χειρονομίες προκύπτουν συλλογικά και διαμορφώνονται αδιάκοπα σε κάθε δεδομένη στιγμή. Κάθε μέλος της ομάδας είναι ταυτόχρονα οδηγός και οδηγούμενος, μονάδα και σύνολο, εξουσιαστή και εξουσιαζόμενος. Με κάθε νέα σκηνική απόπειρα, οι ερμηνευτές παραμένουν ανοιχτοί σε νέα κινητικά ερεθίσματα, διατηρώντας την παράσταση ως ένα ζωντανό, ρέοντα οργανισμό. Προσωπικά, βρίσκω τρομερή γοητεία σε αυτές τις αδιόρατες ρωγμές μεταξύ των συλλογικών αποφάσεων, στον χρόνο μετάδοσης της κινητικής λεπτομέρειας, στην αγωνιώδη προσπάθεια προσαρμογής και σύμπλευσης – εκεί όπου η κίνηση δεν είναι δεδομένη, αλλά αναζητείται συνεχώς.
ΑΒΥΣΣΟΣ | μια παράδοξη διαβατήρια τελετουργία
Κάθε Δευτέρα και Τρίτη, στο ΠΛΥΦΑ - Κτήριο 7Γ
Εισιτήρια στο more.com
Ακολουθήστε το Reader.gr στα Google News για να είστε πάντα ενημερωμένοι για όλες τις ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο.