Τις τελευταίες εβδομάδες, οι εικόνες από τη Γάζα έχουν κατακλύσει τα μέσα ενημέρωσης και τα social media. Κατεστραμμένα κτίρια, πτώματα αμάχων, παιδιά που λιμοκτονούν, τραυματίζονται, κλαίνε, αρρωσταίνουν, οικογένειες που χάνονται μέσα στα συντρίμμια.
Εικόνες που θα έπρεπε να δημιουργούν τραύματα, απέχθεια, να σοκάρουν. Κι όμως, παρά την ατέρμονη φρίκη, αυτές οι εικόνες συχνά γίνονται ένα ακόμη σκηνικό βίας που το μάτι μας μαθαίνει να προσπερνά, το μυαλό μας έχει συνηθίσει να θολώνει, ενώ τα συναισθήματά μας παραμένουν παγωμένα απέναντι στην γενοκτονία που συμβαίνει.
Η εξοικείωση με τη βία, η αδυναμία να αντιδράσουμε, η αίσθηση ματαίωσης και η ψυχική κόπωση δεν είναι σπάνια φαινόμενα. Όμως, το να γινόμαστε απαθείς θεατές μιας καταστροφής τέτοιας κλίμακας και έντασης είναι βαθιά προβληματικό - τόσο ηθικά όσο και κοινωνικά. Η συνήθεια μπροστά στη φρίκη της γενοκτονίας στη Γάζα, είναι μια επικίνδυνη μορφή απώθησης της πραγματικότητας. Ίσως πιστεύουμε ότι όλα αυτά που συμβαίνουν δεν μας αφορούν, ή δεν μας αγγίζουν, επειδή δεν είναι κοντά μας. Όμως πως μπορούμε να προσπερνάμε με ένα scroll τέτοιες σοκαριστικές εικόνες;
Η αδυναμία αντιμετώπισης της υπερβολικής βίας
Το ανθρώπινο μυαλό έχει συγκεκριμένα όρια στην αντοχή του απέναντι σε αρνητικά ερεθίσματα. Εικόνες πολέμου και καταστροφής, ειδικά όταν επαναλαμβάνονται καθημερινά, μπορούν να προκαλέσουν ψυχολογική εξουθένωση, που οδηγεί σε αποστασιοποίηση και αδιαφορία. Αυτό το φαινόμενο ονομάζεται “συναισθηματική κόπωση” και περιγράφει την εξάντληση των ψυχικών αποθεμάτων μας, ιδιαίτερα όταν τα τραύματα των άλλων μοιάζουν αδύνατο να διορθωθούν.
Αυτή η κόπωση, όμως, δεν μπορεί να γίνει δικαιολογία για την παθητικότητα ή την αδιαφορία. Όταν η βία και η φρίκη στη Γάζα γίνονται απλώς «ειδήσεις» ή «εικόνες που πέρασαν» στο πίσω μέρος της συνείδησής μας, χάνουμε την ικανότητα να αντιδράσουμε, να απαιτήσουμε δικαιοσύνη. Το αποτέλεσμα είναι μια ηθική παράλυση, που αφήνει τη φρίκη να εξελίσσεται ανεμπόδιστα.
Συνέχεια ξυπνάμε με τίτλους ειδήσεων που λένε ότι «δεκάδες παιδιά σκοτώθηκαν από επιδρομές του Ισραήλ». Tις προηγούμενες μέρες μάθαμε πως ανάμεσα στα παιδιά ήταν και η 11χρονη Γιακίν, η οποία έγινε γνωστή παγκόσμια, αφού μέσα από τη Λωρίδα της Γάζας μοιραζόταν συμβουλές επιβίωσης για την καθημερινή ζωή υπό βομβαρδισμό – π.χ. πως να μαγειρεύουν με αυτοσχέδιες μεθόδους όταν δεν υπήρχε βενζίνη. «Προσπαθώ να προσφέρω λίγη χαρά στα άλλα παιδιά, ώστε να ξεχάσουν τον πόλεμο», είχε πει η ίδια.
Πως γίνεται να αντικρίζεις αυτές τις ειδήσεις και τις εικόνες και να μη νιώθεις βάρος; Πως μπορείς να παραμένεις απαθής όταν τόσοι άνθρωποι - ανάμεσά τους παιδιά, γυναίκες, ηλικιωμένοι- ζουν μέσα σε τέτοιο πόνο και απόγνωση, χάνουν τα σπίτια και τις οικογένειές τους, βομβαρδίζονται, δολοφονούνται, ενώ εμείς απλώς συνεχίζουμε την καθημερινότητά μας, σαν να μην συμβαίνει τίποτα; Αναλογίζομαι πόσο εύκολα μπορεί να γίνουμε θεατές της καταστροφής, αναρωτιέμαι αν χάνουμε σιγά-σιγά την ικανότητά μας να συγκινηθούμε, να νιώσουμε οργή ή λύπη για τα βάσανα των ανθρώπων. Αυτή η συνήθεια, η ψυχρή απόσταση, δεν είναι αθώα. Είναι σαν να αποδεχόμαστε πως η φρίκη μπορεί να γίνει κανονικότητα και αυτό με τρομάζει.
Την ώρα που όλος ο πλανήτης φωνάζει για γενοκτονία, πως παραμένουμε αμμέτοχοι; Εχθές περισσότεροι από 300 γαλλόφωνοι συγγραφείς, κατήγγειλαν σε άρθρο που δημοσιεύθηκε στην Liberation τη γενοκτονία που πληθυσμού της Γάζας και απαιτούν «άμεση κατάπαυση του πυρός» και γράφουν, «όπως ήταν επιτακτικό να αποκαλέσουμε τα εγκλήματα που διαπράχθηκαν εναντίον αμάχων στις 7 Οκτωβρίου 2023 εγκλήματα πολέμου και εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας, (το ίδιο) πρέπει σήμερα να ονομάσουμε τη ‘γενοκτονία’».
Η γενοκτονία σε αριθμούς
Σχεδόν 180.000 άνθρωποι έχουν εκτοπιστεί από τη Γάζα εξαιτίας της νέας ισραηλινής επίθεσης. Το υπουργείο Υγείας στη Γάζα ανακοίνωσε ότι 79 άνθρωποι σκοτώθηκαν και 163 τραυματίστηκαν μετά από επιθέσεις του Ισραήλ τις τελευταίες 24 ώρες, σύμφωνα με τις αναφορές των νοσοκομείων, ενώ ο απολογισμός δεν περιλαμβάνει στοιχεία των νοσοκομείων στη βόρεια Γάζα, εξαιτίας της δυσκολίας επικοινωνίας.
Με βάση αυτή την ενημέρωση, οι νεκροί στη Γάζα έχουν φτάσει πλέον τις 54.056 και οι τραυματίες τις 123.129. Το κυβερνητικό γραφείο τύπου στη Γάζα κάνει λόγο για περισσότερους από 61.700 νεκρούς.
Πριν από ένα χρόνο, ο γενικός επίτροπος του οργανισμού του ΟΗΕ, έγραψε στο X πως «πρόκειται για έναν πόλεμο κατά των παιδιών. Είναι ένας πόλεμος κατά της παιδικής τους ηλικίας και του μέλλοντός τους».
Μάλιστα, μεταξύ της 7ης Οκτωβρίου 2023 και της 15ης Ιανουαρίου 2025, τα παιδιά αποτελούν τουλάχιστον 18.000 από τους 46.707 Παλαιστίνιους που σκοτώθηκαν στη Γάζα, σύμφωνα με τα στοιχεία που συνέλεξε το υπουργείο Υγείας της Γάζας. Πάντως αυτοί οι αριθμοί αλλάζουν καθημερινά και φυσικά δεν είναι απόλυτα ακριβείς, αφού υπάρχουν πολλοί αγνοούμενοι και πολλοί ακόμα και είναι θαμμένοι κάτω από συντρίμμια μετά από τις αλλεπάλληλες επιθέσεις, αφού το Ισραήλ έχει ρίξει πολλούς τόνους εκρηκτικών υλών, σκοτώνοντας Παλαιστίνιους με απευθείας χτυπήματα, καταρρεύσεις κτιρίων, πυρκαγιές και εισπνοή τοξικών ουσιών, drone, ελεύθερους σκοπευτές και πυροβολισμούς εν ψυχρώ. Επίσης η καταστροφή των νοσοκομειακών και ιατρικών υποδομών έχει επιφέρει πολλούς θανάτους από ασθένειες.
Επιπλέον, η πρόσβαση σε βασικά αγαθά όπως το νερό, τα τρόφιμα και τα φάρμακα είναι δραματικά περιορισμένη, με το μεγαλύτερο ποσοστό του πληθυσμού να αντιμετωπίζει σοβαρή έλλειψη σε είδη πρώτης ανάγκης. Διεθνείς οργανώσεις όπως η Human Rights Watch και η Amnesty International έχουν καταγγείλει την εκτεταμένη χρήση υπερβολικής βίας και ενδεχόμενα εγκλήματα πολέμου, ενώ η Διεθνής Αμνηστία κάνει λόγο για «συστηματική εκτόπιση και εξόντωση πληθυσμού». Αυτά τα στοιχεία δεν είναι απλώς στατιστικά - αλλά ανθρώπινες ζωές που διακυβεύονται, και η σιωπή ή η αδιαφορία μας είναι πιο επικίνδυνη από ποτέ.
Η σιωπηρή νομιμοποίηση
Η απάθεια δεν είναι τυχαία. Πολύ συχνά, οι πολιτικοί και τα μέσα μαζικής ενημέρωσης επιλέγουν να παρουσιάζουν συγκρούσεις σαν αυτή στη Γάζα με τρόπο που «απομακρύνει» το κοινό από την πραγματική τραγωδία. Υπερτονίζουν πολιτικές αναλύσεις, ανταλλαγές κατηγοριών, αφήνοντας στην άκρη την ανθρώπινη διάσταση. Όταν ο πόνος γίνεται αντικείμενο πολιτικών αντιπαραθέσεων και οι ανθρώπινες ζωές στατιστικές αναλύσεις, η κοινή γνώμη σιγά σιγά αποξενώνεται και κουράζεται.
Η συνεχής παρουσίαση της βίας χωρίς προτάσεις λύσεων ή δράσεις δημιουργεί ένα αίσθημα ματαιότητας. Πολλοί νιώθουν ότι είναι αδύνατο να κάνουν κάτι ουσιαστικό, οπότε απλώς αποφεύγουν το θέμα. Έτσι, η γενοκτονία στη Γάζα «νομιμοποιείται» σιωπηρά από την παθητικότητα της διεθνούς κοινότητας και της κοινωνίας των πολιτών.
Το τελευταίο διάστημα γίνονται πορείες και συγκεντρώσεις υπέρ της Παλαιστίνης, για τις οποίες μαθαίνουμε μόνο μέσα από τα social media, καθώς συστηματικά αποσιωπώνται από τα κυρίαρχα μέσα, ή υποτιμώνται διαρκώς. Αν δεν αντιδράσουμε, αν δεν φωνάξουμε για να σταματήσει η φρίκη, η ιστορία μας διδάσκει ότι αυτή η συνθήκη μπορεί να γιγαντώνεται και να επαναλαμβάνεται.
Πρέπει να αναζητούμε αξιόπιστες πηγές και να μη δεχόμαστε τις διάσπαρτες πληροφορίες που έρχονται καθημερινά στο feed μας. Να έχουμε ενσυναίσθηση χωρίς να την αφήνουμε να μας παραλύσει. Να πιέζουμε όπως μπορεί ο καθένας – με τη συμμετοχή σε πορείες, δράσεις, διάδοση πληροφοριών – τις κυβερνήσεις να λάβουν μέτρα υπέρ ενός λαού που εξοντώνεται.
Η γενοκτονία στη Γάζα δεν είναι απλώς μια μακρινή τραγωδία που μπορούμε να προσπεράσουμε. Η γενοκτονία, εκ φύσεως, είναι μια ολοκληρωτική προσπάθεια εξόντωσης ενός λαού. Η συνήθεια να «καταπίνουμε» τη φρίκη χωρίς αντίδραση είναι το πρώτο βήμα για την απώλεια της αλληλεγγύης, της ενσυναίσθησης και της ικανότητας να αγωνιζόμαστε για δικαιοσύνη. Ας μην επιτρέψουμε να γίνει η σιωπή μας συμμέτοχη στη φρίκη.
Ακολουθήστε το Reader.gr στα Google News για να είστε πάντα ενημερωμένοι για όλες τις ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο.
