Βρισκόμαστε στο έτος 1876, οπότε η Αδελφότητα των Φένιανς - ιρλανδικό εθνικιστικό κίνημα με πολλά εξόριστα μέλη στις ΗΠΑ - έχει κατορθώσει να αναδείξει το ζήτημα της ανεξαρτησίας της Ιρλανδίας και της απελευθέρωσής της από τον βρετανικό ζυγό.
Μια μικρή ομάδα γενναίων εξόριστων Ιρλανδών πρόκειται να μείνουν στην ιστορία για μία από τις λίγες αδιαμφισβήτητες νίκες επί του βρετανικού στέμματος, φέρνοντας εις πέρας ένα καλά οργανωμένο και εξαιρετικά έξυπνο σχέδιο.
Σήμερα, 145 χρόνια μετά, η νέα γενιά των Αυστραλών έχει τη δυνατότητα να ανακαλύψει την ιστορία πίσω την απόδραση που έγινε σύμβολο της αγωνιστικότητας και της τόλμης των Ιρλανδών επαναστατών, μέσα από το Μουσείο Boola Bardip της Δυτικής Αυστραλίας, που άνοιξε ξανά τις πόρτες του τον Νοέμβριο του 2020. Μέχρι σήμερα, άλλωστε, ένα 10% του πληθυσμού της Αυστραλίας έχει ιρλανδικές ρίζες.
Στο μουσείο φιλοξενείται, πλέον, μεταξύ των διαφόρων συλλογών και μια έκθεση για την απόδραση του Catalpa - που πήρε το όνομά της από το ομώνυμο πλοίο, το οποίο χάρισε την ελευθερία στους έξι Ιρλανδούς δραπέτες.
Πρόκειται για μια ιστορία, η οποία κάνοντας το γύρο του κόσμου μέσα από τα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων της εποχής και εμπνέοντας λαϊκά τραγούδια που τόνωναν την εθνική υπερηφάνεια των Φένιανς, διαμόρφωσε σε μεγάλο βαθμό την εθνική ταυτότητα των Ιρλανδών.
Φυλακισμένοι με την κατηγορία της ανταρσίας
Όπως εξηγεί στο βιβλίο του «Fenian Fear», ο συγγραφέας Peter Murphy, τη δεκαετία του 1860, πολλοί Φένιανς συνελήφθησαν από τις βρετανικές αρχές και φυλακίστηκαν με την κατηγόρια τη στάσης και της ανταρσίας.
Μάλιστα, 62 μέλη της Αδελφότητας στάλθηκαν στη Δυτική Αυστραλία όπου και κλειδώθηκαν σε κελιά των φυλακών Fremantle, στο σημερινό Περθ, που διοικούνταν από τους Βρετανούς. Ένας από αυτούς κατόρθωσε να δραπετεύσει το 1869. Ήταν ο John Boyle O'Reilly: Διάσημος Ιρλανδός ακτιβιστής και πρόσωπο-κλειδί για την «επιχείρηση Catalpa».
Πριν από εκείνον, κανείς δεν είχε κατορθώσει να δραπετεύσει από τις φυλακές αυτές.
Πώς οργανώθηκε το πανέξυπνο σχέδιο
«Η φωνή μέσα από τον τάφο» - όπως χαρακτηριστικά περιέγραφε ο ίδιος ο αποστολέας του γράμματος, ο έγκλειστος James Wilson - έφτασε το 1874 στον John Devoy, Ιρλανδό και μέλος των Φένιανς που ζούσε στη Νέα Υόρκη. Η φωνή καλούσε σε βοήθεια μέσα από τις φυλακές Fremantle.
Οι έγκλειστο Ιρλανδοί κατόρθωναν να περάσουν τέτοια γράμματα με τη βοήθεια ενός Ιρλανδού κληρικού στα ελεύθερα αδέλφια τους. Ο Devoy, όμως, ήταν ο μόνος που απάντησε σε μια από τις πολυάριθμες εκκλήσεις για βοήθεια.
Αγόρασε το ομώνυμο πλοίο στη Μασαχουσέτη των ΗΠΑ και στη συνέχεια, για να καλύψει το σχέδιο που είχε αρχίσει να καταστρώνει, το μετέτρεψε σε φαλαινοθηρικό, πριν αρχίσει με ένα μικρό πλήρωμα το μακρινό ταξίδι προς το Περθ της Αυστραλίας. Καπετάνιος του Catalpa ήταν ο Αμερικανός George Smith Anthony, φίλα προσκείμενος στον αγώνα των Φένιανς.
Ο Devoy δεν φρόντισε, ωστόσο, μόνο για το μέσο που θα έφερνε πίσω σε ασφαλές έδαφος τους φυλακισμένους συντρόφους του. Το σχέδιο χρειαζόταν κατάλληλη προετοιμασία και στην Αυστραλία. Και εκεί είναι που μπαίνει στην ιστορία ο O'Reilly, που θα μπορούσε να προσφέρει σημαντικές πληροφορίες έχοντας πρόσφατα αποδράσει από το Fremantle.
Όπως σημειώνει ο Murphy στο βιβλίο του, «ο O'Reilly, όντας δημοσιογράφος και γνωρίζοντας τόσο το σωφρονιστικό σύστημα, όσο και το σχέδιο της πόλης και των φυλακών, ήταν η καλύτερη επιλογή για να βοηθήσει στην επιχείρηση διάσωσης».
Η μυστική προετοιμασία στις φυλακές
Με τις σημαντικές πληροφορίες, που είχε πλέον στα χέρια του, ο Devoy έστειλε στο Περθ - πολύ πριν φτάσει εκεί το δικό του πλοίο - δύο άνδρες που θα συγκέντρωναν επί τόπου περισσότερα στοιχεία. Οι Desmond και Breslin εμφανίστηκαν στο Περθ ως πλούσιοι επιχειρηματίες, ανέπτυξαν επαφές με άτομα στην περιοχή και παράλληλα παρακολουθούσαν τις φυλακές με σκοπό να εντοπίσουν τα κενά στη φύλαξή τους.
Ο Breslin επισκέφθηκε επανειλημμένα τη φυλακή, παριστάνοντας ότι έψαχνε για εργάτες. Η τελευταία επίσκεψή του ήρθε έπειτα από τo κωδικοποιημένο τηλεγράφημα που τον ενημέρωνε για την ημέρα άφιξης του πλοίου στο Περθ.
Όσο βρισκόταν στη φυλακή, μάλιστα, κατάφερε να ενημερώσει τους έγκλειστους Φένιανς για το σχέδιο απόδρασης, προειδοποιώντας τους πως στις 17 Απριλίου θα πρέπει να βρουν ένα τρόπο να μπουν στις ομάδες εργασίας, που αναλάμβαναν έργα έξω από τις φυλακές.
Όταν έφτασε επιτέλους η στιγμή, όλα ήταν στη θέση τους. Η γραμμή επικοινωνίας μεταξύ φυλακών και Περθ είχε κοπεί - ώστε να μην μπορούν να ενημερωθούν εγκαίρως οι αρχές για την απόδραση - και ο Breslin περίμενε στο σημείο συνάντησης με όπλα, άλογα και δύο άμαξες.
Στην ακτή, το Catalpa και ένα μικρότερο πλεούμενο περίμεναν τους δραπέτες.
Η απόδραση ήταν μόνο η αρχή
Πράγματι, οι έξι Ιρλανδοί φυλακισμένοι κατόρθωσαν να ξεφύγουν από τον έλεγχο των φρουρών και σύντομα βρέθηκαν στο σημείο συνάντησης με τον Breslin. Οι άμαξες τους οδήγησαν γρήγορα στην ακτή, όπου ο καπετάνιος τους ανέβασε στο πλεούμενο που θα τους οδηγούσε στο φαλαινοθηρικό.
Η απόδραση πήγε εξαιρετικά καλά. Είχαν κάθε λόγο να πανηγυρίζουν. Ωστόσο, η καταιγίδα - μεταφορικά και κυριολεκτικά - δεν άργησε. Μόλις οι αρχές αντιλήφθηκαν την απόδραση, ο Ινδικός Ωκεανός αγρίεψε, με τους Ιρλανδούς να χάνουν τον προσανατολισμό τους πριν καταφέρουν να φτάσουν στο Catalpa.
Πέρασαν όλη τη νύχτα στο νερό και στάθηκαν εξαιρετικά τυχεροί που δεν εντοπίστηκαν από σκάφη της αστυνομίας που περιπολούσαν την ακτογραμμή του Περθ. Την επόμενη μέρα, κατόρθωσαν τελικά να εντοπίσουν το πλοίο τους.
Και όμως τίποτα δεν είχε τελειώσει… Σύντομα στα διεθνή ύδατα εντοπίστηκαν από βρετανικό πλοίο, που ήταν εξοπλισμένο με κανόνι και γεμάτο αποικιακούς φρουρούς. Οι φρουροί άνοιξαν πυρ και οι Φένιανς προσπάθησαν να απαντήσουν.
Ο καπετάνιος, γνωρίζοντας πως το πλήρωμά του υπολειπόταν σημαντικά σε αυτή τη μάχη, έβαλε άμεσα σε εφαρμογή ένα δικό του πανέξυπνο σχέδιο. Ύψωσε στο κατάρτι του πλοίου μία αμερικάνικη σημαία και φέρεται να διαμήνυσε στους Βρετανούς: «Αυτή είναι η αμερικανική σημαία. Βρίσκομαι σε ανοιχτή θάλασσα και η σημαία μου με προστατεύσει. Χτυπήστε το πλοίο αυτό, και θα χτυπήσετε την αμερικανική σημαία».
Το κόλπο του ήταν απόλυτα επιτυχημένο. Οι αποικιακοί φρουροί γνώριζαν πως δεν έπρεπε να προκαλέσουν σκάνδαλο σε διεθνή ύδατα και υπαναχώρησαν. Οι Φένιανς ήταν ελεύθεροι να επιστρέψουν στις ΗΠΑ! Πίσω στη Νέα Υόρκη, η τεράστια ιρλανδική κοινότητα της πόλης τους υποδέχτηκε με ενθουσιασμό.
Ο θρίαμβος που ενέπνευσε τους Ιρλανδούς
Όπως αναφέρει χαρακτηριστικά ο συγγραφέας Peter Murphy, η σημασία αυτή της απόδρασης ξεπέρασε κατά πολύ τα συγκεκριμένα πρόσωπα και γεγονότα. Συμβολικά αποτέλεσε το ένδοξο παράδειγμα της ιρλανδικής ανταρσίας απέναντι στο βρετανικό στέμμα, που καθυπότασσε επί αιώνες τους Ιρλανδούς.
«Η επιχείρηση Catalpa ήταν μία από τις λιγοστές ιστορίες που οι Ιρλανδοί εθνικιστές μπορούσαν να ισχυριστούν πως υπήρξαν νικητές, δεδομένου του ότι πολλές προηγούμενες απόπειρες να υπονομεύσουν τις βρετανικές αρχές είχαν αποτύχει παταγωδώς εξαιτίας πληροφοριοδοτών», σημειώνει ο Murphy.
Τα χρόνια που ακολούθησαν της απόδρασης, ο θρίαμβος των Φένιανς αποτέλεσε την έμπνευση για τις χιλιάδες των Ιρλανδών, που παρέμειναν στη Δυτική Αυστραλία.
Πηγή: CNN
Ακολουθήστε το Reader.gr στα Google News για να είστε πάντα ενημερωμένοι για όλες τις ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο.
