Η πλήρης θέαση του βίντεο, έδειχνε τον Σόβιν να κλείνει τον Τζορτζ Φλόιντ μπρούμυτα στο δρόμο με τα χέρια στην πλάτη, δεμένα με χειροπέδες, τον Σόβιν να έχει γονατίσει στο λαιμό του θύματος ενώ οι συνάδελφοί του γονάτισαν πάνω σε άλλα σημεία του σώματός του. Τον Τζορτζ Φλόιντ να παρακαλάει τον αστυνομικό να πάρει το γόνατό του από το λαιμό του, γιατί δε μπορεί ν’ αναπνεύσει. Ο Σόβιν κοιτά αυτάρεσκα την κάμερα του κοριτσιού που τον τραβάει βίντεο στο κινητό της, ένα βίντεο που θα φτάσει στην κορυφή των προβολών στο YouTube.
Στο βίντεο ο Σόβιν δε φαίνεται να έχει καμιά αναστολή, ούτε δείχνει ιδιαίτερα ανήσυχος ότι αυτή του η πράξη μπορεί να έχει οποιαδήποτε συνέπεια για τον ίδιο. Κι έχει δίκιο. Η αστυνομία της Μινεάπολις, όπως είναι το σύνηθες, λαμβάνει την αναφορά των αστυνομικών ως αληθινή και δεν κινεί καν διαδικασίες παύσης τους. Η αναφορά που καταθέτουν δεν αναφέρει χρήση υπερβολικής βίας και φυσικά δεν αναφέρει τον στραγγαλισμό ενός άοπλου ανθρώπου δεμένου με χειροπέδες.
Ο κόσμος στους δρόμους
O κόσμος είδε. Και βγήκε στους δρόμους. Ακολούθησαν μεγαλειώδεις ειρηνικές πορείες διαμαρτυρίας καθώς και βίαια επεισόδια, τα οποία έφτασαν σε μερικές περιπτώσεις στο πλιάτσικο και το κάψιμο κτιρίων. Αυτά για την ιστορία. Με τον κόσμο όλον να παρακολουθεί και τον πρόεδρο Τραμπ να τηρεί σιγήν ιχθύος για τη δολοφονία του Τζoρτζ Φλόiντ, καλείται η εθνοφρουρά, άρματα και οπλισμένοι σαν αστακοί αστυνομικοί, τους οποίους προτρέπει ο Τραμπ να πυροβολούν όσους κάνουν πλιάτσικο, ακόμα κι αν είναι άοπλοι. Και το κάνουν.
Όμως οι πορείες επιμένουν. Και αυτή τη φορά Αμερικανοί όλων των χρωμάτων κάνουν πορεία μαζί, δίπλα δίπλα. Ο μεγαλύτερος φόβος του αμερικανικού συστήματος. Πώς να πυροβολήσουν οι αστυνομικοί τους έγχρωμους διαδηλωτές όταν στέκονται λευκοί συμπατριώτες τους σαν ασπίδα μπροστά τους; Η εν ψυχρώ εκτέλεση από τους αστυνομικούς ενός αφροαμερικανού άντρα, γυναίκας, παιδιού είναι κάτι σύνηθες. Eπτακόσιοι με χίλιοι αφροαμερικάνοι -αρκετοί από αυτούς άοπλοι- χάνουν τη ζωή τους κάθε χρόνο από πυρά αστυνομικών. Και δεν κάνει και πολύ μεγάλη εντύπωση. Η εξήγηση πάντα μιλά για ευθύνη του θύματος, οι αναφορές των αστυνομικών ακόμα και όταν διαψεύδονται από βίντεο, λαμβάνονται ως η αλήθεια.
Λεφτά για τον πόνο
Αρκετές φορές οι οικογένειες των θυμάτων δικαιώνονται και λαμβάνουν χρηματική αποζημίωση. Δεν είναι αυτό δικαίωση όμως. Ο Ντέρικ Σόβιν καταδικάστηκε τον περασμένο μήνα, και η ποινή του μπορεί να φτάσει μέχρι τα σαράντα χρόνια. Οι ειδικοί προβλέπουν κάπου γύρω στα δεκαπέντε χρόνια. Η οικογένεια του Τζορτζ Φλόιντ θ’ αποζημιωθεί από την πολιτεία με το ποσό των είκοσι εφτά εκατομμυρίων δολαρίων. Είναι μια αρχή, λένε οι άνθρωποι που διαδήλωναν πέρσι, αλλά έχουμε πολύ δρόμο ακόμα.
Το ερώτημα, όμως, παραμένει. Ποια βεβαιότητα ήταν που έδινε όλη αυτήν την ηρεμία στο βλέμμα του γονατισμένου πάνω στον λαιμό του Τζορτζ Φλόιοντ, αστυνομικού Σόβιν, μπροστά στην κάμερα, σαν να ήταν όλο αυτό ένα γύρισμα ταινίας και όχι η πραγματικότητα; Κάποιοι συνωμοσιολόγοι, υποστήριξαν πως ήταν όντως σκηνοθετημένο το συμβάν. Οι Αφροαμερικανοί από την άλλη πλευρά, είπαν πως τέτοια περιστατικά συμβαίνουν καθημερινά, απλά τώρα τα βλέπει ο κόσμος σε βίντεο.
Οι ρίζες της βίας που συνεχίζει να φουντώνει
Ο συνήθης ύποπτος είναι η αστυνομική βία. Γιατί συνεχίζει να υπάρχει; Γιατί ένα ευνομούμενο, δημοκρατικό κράτος όπως οι ΗΠΑ, που αυτοαποκαλείται ο ηγέτης τους ελεύθερου κόσμου, δε μπορεί να διευθετήσει αυτό το ακανθώδες θέμα; Γιατί να προβαίνει κάποιες ενέργειες μόνο όταν εκτίθεται- διεθνώς σε αυτή την περίπτωση;
Στις βόρειες πολιτείες οι πρώτες αστυνομικές δυνάμεις δημιουργήθηκαν για να προστατεύουν τη ναυτιλία. Στο Νότο, το κύριο έργο τους ήταν η διατήρηση του συστήματος δουλείας. Μερικές από τις αρχικές αστυνομικές αρχές, ήταν περιπολίες ανεύρεσης δούλων που δραπέτευσαν προς την ελευθερία και η αντιμετώπιση των εξεγέρσεων των σκλάβων. Η πρώτη επίσημη περιπολία δούλων δημιουργήθηκε στις αποικίες της Καρολίνας το 1704, αναφέρουν οι Times. Μετά το τέλος του εμφυλίου, συνέχισαν το έργο τους επιβάλλοντας το φυλετικό διαχωρισμό και την περιθωριοποίηση των ελευθερωμένων σκλάβων. Μπορεί κανείς να δει σε αρκετά κινηματογραφικά έργα δείγματα της δράσης των ομάδων αυτών.
Όμως όπως είναι φανερό σε περιπτώσεις σαν του δεκατετράχρονου Έμετ Τιλ, πως δεν ήταν μόνο αυτές οι ομάδες που είχαν δικαίωμα ζωής και θανάτου πάνω στις ζωές των ελεύθερων πια Αφροαμερικανών. Υπάρχει μια φωτογραφία που ένα απόσπασμα από λευκούς αμερικανούς έχουν περάσει την αγχόνη σε έναν Αφροαμερικανό, για να τον εκτελέσουν αυτοδικαίως, επειδή τόλμησε να τους αντιμιλήσει. Τον αναγκάζουν να χαμογελάσει, με την αγχόνη περασμένη στο λαιμό του, για τη φωτογραφία, λίγο πριν τον κρεμάσουν. Κοιτούν τον φακό λες και βγάζουν οικογενειακή φωτογραφία, μια ωραία, αξιομνημόνευτη στιγμή, με γεύση από Άουσβιτς. Το βλέμμα τους, έχει μια ανατριχιαστική ομοιότητα, με εκείνο του Ντέρικ Σόβιν. Το ίδιο βλέμμα, μετά από οκτώ χρόνια προεδρίας Ομπάμα, όπου συζητούσαμε για τη μετα-ρατσιστική εποχή. Το ίδιο βλέμμα το οποίο κοιτώντας με αυταρέσκεια μέσα στην κάμερα, δηλώνει ξεκάθαρα στους Αφροαμερικανούς πως τίποτα δεν άλλαξε, το λιντσάρισμα είναι ακόμα μες το μενού, εν έτει 2020. Στους συνειδητοποιημένους λευκούς συμπατριώτες του, που ίσως να ψήφισαν Ομπάμα λίγα χρόνια πριν, το βλέμμα αυτό ξύπνησε τους πιο μεγάλους τους φόβους. Τον φόβο που έχει κάθε Γερμανός όταν αναφέρεται το Ολοκαύτωμα των Εβραίων, πως είναι κι εκείνος υπόλογος γι’ αυτό.
Η ομερτά των θεσμών
Είναι μία μακρά ιστορία κι εδώ μόλις που ξύσαμε την επιφάνειά της. Είναι αναγκαίο να γίνουν αναφορές για τη στενή και αδιάρρηκτη σχέση της εισαγγελίας με την αστυνομία και κατά συνέπεια τη διστακτικότητα τους να διώκουν τους αστυνομικούς με τους οποίους συνεργάζονται στενά στις υποθέσεις. Είναι αναγκαίο να μιλήσουμε για την ομερτά που κυριαρχεί στους κόλπους της, όπου όσοι μιλούν για απρέπη συμπεριφορά συναδέλφου τους στην καλύτερη περίπτωση περιθωριοποιούνται αλλά φτάνουν και μέχρι την απόλυση. Είναι αναγκαίο να μιλήσουμε για την πλειάδα νόμων ανά πολιτεία που εξασφαλίζουν αμνηστία στους αστυνομικούς και την απροθυμία του νομοθετικού σώματος, του Κογκρέσου, της Γερουσίας να προχωρήσουν σε γενναίες μεταρρυθμίσεις, πάνω στην αστυνομική βία.
Τον Μάρτιο η Βουλή των Αντιπροσώπων των ΗΠΑ ψήφισε το «νομοσχέδιο Τζορτζ Φλόιντ» για τη δικαιοσύνη στην αστυνόμευση με 220-212 ψήφους. Η νομοθεσία, η οποία εξακολουθεί να χρειάζεται την έγκριση της Γερουσίας, θα απαγορεύει τη χρήση λαβών πνιγμού κατά τη σύλληψη, καθώς την εισβολή της αστυνομίας σε σπίτια υπόπτων με εντάλμα, χωρίς πρώτα να χτυπήσουν την πόρτα σε ορισμένες περιπτώσεις, τη συλλογή δεδομένων βίας για τα συναπαντήματα πολιτών με την αστυνομία, απαγόρευση φυλετικού και θρησκευτικού προφάιλινγκ και ανακατεύθυνση χρηματοδότησης σε κοινοτικά προγράμματα αστυνόμευσης.
Όμως, καθώς μιλάμε, συνεχίζουν να χάνονται ζωές Αφροαμερικανών στα χέρια της αστυνομίας. Η γκρίζα ζώνη, που προστατεύει εκείνους που «προστατεύουν και υπηρετούν» από την τιμωρία για ειδεχθείς πράξεις συνεχίζει να υπάρχει.
Συνέπειες και για την εξουσία
O θάνατος του Τζoρτζ Φλόιντ θύμισε λιντσάρισμα από άλλη εποχή. Εμείς να παρακολουθούμε ανήμποροι το βίντεο, όσο ανήμποροι αισθάνθηκαν οι παρατηρητές που βρέθηκαν στη σκηνή της δολοφονίας, να σταματήσουν το έγκλημα του αστυνομικού και των τριών συναδέλφων του. Είναι η νομοθεσία που τους δένει τα χέρια. Ξέρουν οι παρευρισκόμενοι πως έχουν δικαίωμα να τους πυροβολήσουν οι αστυνομικοί αν παρέμβουν να σηκώσουν τον αστυνομικό από το λαιμό του Τζορτζ Φλόιντ. Έτσι υπαγορεύει ο νόμος. Και όταν το δίκαιο της κοινής λογικής απέχει παρασάγγας από το νόμο, τότε είναι η ώρα να αλλάξει ο νόμος. Μακάρι αυτό το τραγικό συμβάν να είναι η αρχή της αλλαγής αυτής.
Η πλατεία, κοντά στο δρόμο που πέθανε ο Τζορτζ Φλοιντ, πήρε τ’ όνομά του. Για να θυμίζει σε όλους μας τι συμβαίνει όταν δίνεται εξουσία δίχως έλεγχο, δύναμη χωρίς συνέπειες. Και δεν αναφέρομαι μόνο στον Ντέρικ Σόβιν αλλά στην αστυνομία, στην εξουσία στο σύνολό της.
* Ο Ηλίας Κιάμα Τζογόνας είναι απόφοιτος της φιλοσοφικής σχολής και βυζαντινός αγιογράφος
Ακολουθήστε το Reader.gr στα Google News για να είστε πάντα ενημερωμένοι για όλες τις ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο.
