Το σημερινό «σαν σήμερα» θα είναι λίγο διαφορετικό. Προφανώς και διατηρεί ακέραιο τον ιστορικό του χαρακτήρα, ωστόσο, θα μπορούσε να χαρακτηρισθεί και ως «καθρέπτης»! Περίεργη λέξη για να περιγράψει κάποιος ένα κείμενο. Και όμως... Στην εποχή που ο πλανήτης παρακολουθεί με κομμένη την ανάσα τα όσα γίνονται στην Ουκρανία και παρατηρεί πως η ρητορική της έντασης ανάμεσα σε πυρηνικές δυνάμεις ολοένα και αυξάνεται, μια ματιά στον καθρέφτη της ιστορίας ίσως δεν κάνει κακό. Ίσως, μάλιστα, εκεί βρούμε και κάποιες απαντήσεις σχετικά με το τι συμβαίνει σήμερα και κυρίως τι μπορεί να συμβεί αύριο.
Ο Μπέρναρντ Μπαρούχ και ο «Ψυχρός Πόλεμος»
Σαν σήμερα, λοιπόν, στις 16 Απριλίου του 1947, ο τραπεζίτης και οικονομικός σύμβουλος του προέδρου Ρούζβελτ, Μπέρναρντ Μπαρούχ, σε μία ομιλία του αναφέρει για πρώτη φορά τον όρο «Ψυχρός Πόλεμος» για να περιγράψει τις σχέσεις Σοβιετικής Ένωσης και ΗΠΑ.
Ο Ψυχρός Πόλεμος ήταν ένας μη πόλεμος. Κράτησε πάνω από 50 χρόνια και σε αυτές τις δεκαετίες ο πλανήτης έφτασε πολλές φορές στο σημείο που βρισκόμαστε και εμείς σήμερα με τον πόλεμο στην Ουκρανία. Κάποιες φορές, μάλιστα, ξεπέρασε το σημείο που είμαστε εμείς σήμερα και έφτασε στο... παρά ένα! Τα πεδία της «μάχης»; Πολλά. Από την Τεχεράνη ως την Αβάνα. Από τη Βόρεια Θάλασσα ως την Ανγκόλα. Από την καρδιά της Ευρώπης, το Βερολίνο, ως τα βάθη της Αφρικής, την Κινσάσα. Έφτασε ακόμα και στο διάστημα. Στο φεγγάρι.
Αξίζει να αναφερθεί πως, αν αυτό σας θυμίζει κάτι, οι δύο υπερδυνάμεις απέφυγαν όλα τα χρόνια που κράτησε ο ψυχρός πόλεμος την άμεση μεταξύ τους στρατιωτική σύγκρουση, αν και μερικές φορές έφθασαν στα πρόθυρα της. Προσέφεραν όμως άμεση στρατιωτική βοήθεια η καθεμία στους εχθρούς των συμμάχων της άλλης κατά τις πολεμικές αναμετρήσεις τους. Επίσης, διεξήγαν και οι δύο άμεσες ή έμμεσες πολεμικές επιχειρήσεις προκειμένου να εμποδίσουν η καθεμία τους συμμάχους της να αυτομολήσουν στο αντίθετο στρατόπεδο ή για να τους επαναφέρουν στην τάξη αν το είχαν ήδη κάνει. Έτσι η Σοβιετική Ένωση έστειλε στρατεύματα για να διασώσει τα κομμουνιστικά καθεστώτα στην Ανατολική Γερμανία το 1953, στην Ουγγαρία το 1956, στην Τσεχοσλοβακία το 1968 και στο Αφγανιστάν το 1979. Οι Ηνωμένες Πολιτείες από την πλευρά τους βοήθησαν στην ανατροπή της αριστερής κυβέρνησης της Γουατεμάλας το 1954, πήραν μέρος σε αποτυχημένη εισβολή στην Κούβα το 1961, εισέβαλαν στη Δομινικανή Δημοκρατία το 1965 και στη Γρενάδα το 1983 και προσπάθησαν επί μακρό διάστημα, από το 1964 ως το 1975, να εμποδίσουν το Βόρειο Βιετνάμ να καταλάβει το Νότιο, αλλά απέτυχαν.
Η εμπλοκή της Ελλάδας στην έναρξη του Ψυχρού Πολέμου
Πότε, όμως, ξεκίνησε ο Ψυχρός Πόλεμος; Κάποιοι λένε πως η απαρχή του είναι κατά τη διάρκεια ακόμα του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου όταν οι σύμμαχοι συνειδητοποίησαν πως θα κέρδιζαν την αναμέτρηση και έπρεπε να καθορίσουν το μέλλον. Άλλοι, πάλι, θεωρούν πως οι «σπόροι» της αντιπαράθεσης «έπεσαν» στη διάρκεια της μεγάλης Οκτωβριανής Επανάστασης του 1917, όταν οι Μπολσεβίκοι του Λένιν συνέτριψαν το Τσαρικό καθεστώς. Αυτό ήταν κάτι που τρόμαξε τη Δύση η οποία θεώρησε σκόπιμο να κρατήσει αποστάσεις από την «επικίνδυνη» Ανατολή.
Αυτά, όμως, αφορούν τους λάτρεις της ιστορίας. Στην πραγματικότητα η έναρξη του Ψυχρου Πολέμου είναι άμεσα συνδεδεμένη με το Λιτόχωρο Πιερίας! Τη νύχτα της 30ης Μαρτίου του 1946 όταν μια ομάδα ανταρτών επιτέθηκε στον σταθμό Χωροφυλακής του Λιτοχώρου. Αυτή είναι η έναρξη του ελληνικού εμφυλίου. Αυτή και η επίσημη έναρξη του Ψυχρού Πολέμου.
Παρά το γεγονός ότι οι «Σύμμαχοι» είχαν συμφωνήσει στον καθορισμό ζωνών επιρροής φαίνεται πως η Δύση δεν έπαψε ποτά να θεωρεί ότι απειλείται από τη συνεχιζόμενη επεκτατική πολιτική της Σοβιετικής Ένωσης, ενώ η ΕΣΣΔ είχε πάντα τον φόβο των δυτικών (και άρα καπιταλιστικών) βλέψεων σε πλουτοπαραγωγικές περιοχές της ανατολής.
Η επίθεση στο Λιτόχωρο και η έναρξη του εμφυλίου ήταν το κρίσιμο σημείο για να ξυπνήσουν όλοι αυτοί οι φόβοι στα δυο στρατόπεδα. H απάντηση των Ηνωμένων Πολιτειών ήταν το Δόγμα Τρούμαν και το Σχέδιο Μάρσαλ (1947 και 1948 αντίστοιχα) που στην πραγματικότητα ήταν ισχυρότατη οικονομική και στρατιωτική βοήθεια στην Ελλάδα και την Τουρκία που κινδύνευαν από τον κομμουνισμό. Το 1949 ιδρύθηκε το ΝΑΤΟ, η στρατιωτική συμμαχία των χωρών του δυτικού στρατοπέδου με επικεφαλής τις Ηνωμένες Πολιτείες, και το 1955 ήλθε η απάντηση του ανατολικού συνασπισμού με την ίδρυση του Συμφώνου της Βαρσοβίας, ανάλογης συμμαχίας υπό την ηγεσία της Σοβιετικής Ενωσης.
Επιμύθιο
Το ερώτημα που προκύπτει, λοιπόν, είναι το εξής: βλέπουμε – παρατηρούμε αντανακλάσεις του χθες στον καθρέπτη του σήμερα; Μπορούν να γίνουν συγκρίσεις και να εξαχθούν συμπεράσματα ή βαδίζουμε σε ένα ναρκοπέδιο;
Ίσως, πάλι, το βασικό ερώτημα να είναι αν στην πραγματικότητα ποτέ τελείωσε ο ψυχρός πόλεμος ή απλά από την κατάρρευση του ανατολικού μπλοκ μέχρι και σήμερα βιώναμε μια μακρά περίοδο ανασύνταξης δυνάμεων. Μπορεί βέβαια οι ιστορικοί του μέλλοντος να μιλήσουν για τον Α' Ψυχρό Πόλεμο και τον Β' Ψυχρό Πόλεμο ο οποίος ξεκίνησε στις 21 Νοεμβρίου 2013 στην πρώτη συγκέντρωση των φοιτητών στην πλατεία Ανεξαρτησίας του Κιέβου. Ποιος ξέρει...
Σε κάθε περίπτωση και μιας και ξεκίνησε αυτό το κείμενο με μια ιστορική αποστροφή του Μπέρναρντ Μπαρούχ ας κλείσει με μια ακόμα του ίδιου. «Αν η ιστορία των τελευταίων πενήντα χρόνων μας διδάσκει κάτι, είναι ότι η ειρήνη δεν είναι επακόλουθο του αφοπλισμού, ο αφοπλισμός είναι επακόλουθο της ειρήνης», είχε πει.
Ακολουθήστε το Reader.gr στα Google News για να είστε πάντα ενημερωμένοι για όλες τις ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο.
