Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας συγκάλεσε σήμερα, Παρασκευή (20/5), συνάντηση για να συζητηθεί η ευλογιά των πιθήκων, δήλωσε ένας εκπρόσωπος του Οργανισμού με e-mail στο Reuters, λέγοντας ότι η συνάντηση ήταν μια από τις πολλές που πραγματοποιούνται καθημερινά. Η συνάντηση είναι των μελών της Στρατηγικής και Τεχνικής Συμβουλευτικής Ομάδα για Μολυσματικούς Κινδύνους με Πιθανότητα Πανδημίας και Επιδημίας (STAG-IH), επιβεβαίωσε.
Ο περιφερειακός διευθυντής του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας για την Ευρώπη, Χανς Κλούγκε, δήλωσε παράλληλα σήμερα πως ανησυχεί ότι η εξάπλωση της ευλογιάς των πιθήκων θα μπορούσε να επιταχυνθεί στη Γηραιά Ηπειρο καθώς οι άνθρωποι συγκεντρώνονται για πάρτι και φεστιβάλ μέσα στους καλοκαιρινούς μήνες. «Καθώς μπαίνουμε στη θερινή περίοδο στην ευρωπαϊκή περιοχή, με μαζικές συγκεντρώσεις, φεστιβάλ και πάρτι, ανησυχώ ότι η μετάδοση θα μπορούσε να επιταχυνθεί, καθώς τα κρούσματα που ανιχνεύονται αυτήν τη στιγμή είναι μεταξύ εκείνων που εμπλέκονται σε σεξουαλική δραστηριότητα και τα συμπτώματα είναι άγνωστα σε πολλούς, τόνισε ο Κλούγκε.
Νωρίτερα σήμερα, ένας εκπρόσωπος του ΠΟΥ είπε σε συνέντευξη Τύπου στη Γενεύη ότι ο Οργανισμός εργάζεται για την ανταλλαγή πληροφοριών και τη διοργάνωση τεχνικών συναντήσεων σχετικά με το ξέσπασμα της ευλογιάς των πιθήκων. Περισσότερα από 100 κρούσματα ευλογιάς των πιθήκων, μιας ιογενούς λοίμωξης, αναφέρθηκαν στην Ευρώπη αυτή την εβδομάδα. Σήμερα πολλά ύποπτα κρούσματα της ευλογιάς των πιθήκων εντοπίστηκαν και στην Ολλανδία, μετέδωσε το πρακτορείο ειδήσεων ANP, επικαλούμενο την κυβερνητική υπηρεσία υγείας. Κρούσματα έχουν αναφέρει μεταξύ άλλων η Βρετανία, Ισπανία, η Γαλλία, η Αυστραλία και ο Καναδάς.
Μεταδίδεται και με τη σεξουαλική επαφή;
Η μετάδοση από σεξουαλική επαφή δείχνει πιθανό ενδεχόμενο, καθώς αρκετά κρούσματα στη Βρετανία αφορούν ομοφυλόφιλους άνδρες, αν και μέχρι σήμερα ουδέποτε είχε καταγραφεί η συγκεκριμένη οδός μετάδοσης. Στην Πορτογαλία, και τα 14 επιβεβαιωμένα κρούσματα αφορούν άνδρες που έχουν σεξουαλικές επαφές με άνδρες, ωστόσο αυτό δεν αποτελεί απόδειξη σεξουαλικής μετάδοσης: το σεξ είναι εξ ορισμού «στενή επαφή» επισήμανε ο Αλέσιο Ντ’Αμάτο, επίτροπος υγείας της περιφέρειας του Λάτσιο στην Ιταλία, όπου έχουν καταγραφεί τρία περιστατικά. «Η ιδέα ότι υπάρχει κάποιο είδος σεξουαλικής μετάδοσης είναι, πιστεύω, λίγο τραβηγμένη» ανέφερε χαρακτηριστικά στο Reuters.
Τα κρούσματα στη Βρετανία αποδίδονται στο στέλεχος της Δυτικής Αφρικής, το οποίο προκαλεί το θάνατο στο 1% των περιπτώσεων, και είναι λιγότερο επικίνδυνο από το στέλεχος του Κονγκό, του οποίου η θνητότητα φτάνει το 10%. «Με αρκετά κρούσματα να έχουν επιβεβαιωθεί στο Ηνωμένο Βασίλειο, την Ισπανία και την Πορτογαλία, πρόκειται για το μεγαλύτερο και πιο εκτεταμένο ξέσπασμα ευλογιάς των πιθήκων που έχουμε δει ποτέ στην Ευρώπη» ανακοίνωσε η ιατρική υπηρεσία του γερμανικού στρατού, η οποία κατέγραψε το πρώτο κρούσμα σήμερα Παρασκευή. Ο Φάμπιαν Λίντερτζ του γερμανικού Ινστιτούτου Ρόμπερτ Κοχ περιέγραψε τη συρροή κρουσμάτων ως επιδημία. «Είναι πάντως απίθανο να διαρκέσει πολύ αυτή η επιδημία» είπε. «Τα κρούσματα μπορούν εύκολα να απομονωθούν μέσω της ιχνηλάτησης επαφών και υπάρχουν εξάλλου φάρμακα και αποτελεσματικά εμβόλια».
Εμβόλιο ειδικά για την ευλογιά των πιθήκων δεν υπάρχει, ωστόσο τα εμβόλια με τα οποία εξαλείφθηκε από τον πλανήτη η συγγενική αλλά πολύ πιο επικίνδυνη ασθένεια της ευλογιάς προσφέρει αποτελεσματικότητα γύρω στο 85%, σύμφωνα με στοιχεία του ΠΟΥ. Την Πέμπτη η Βρετανία είχε ανακοινώσει ότι θα προσφέρει το εμβόλιο της ευλογιάς σε ορισμένους εργαζομένους του συστήματος υγείας και πολίτες που ενδέχεται να έχουν εκτεθεί. Περισσότερα στοιχεία ίσως προκύψουν από τη γενετική αλληλούχηση του ιού σε δείγματα από διαφορετικούς ασθενείς, ώστε να προσδιοριστεί αν τα κρούσματα συνδέονται.
Μαγιορκίνης: «Πολύ μολυσματικός, πρώτη φορά τέτοια έξαρση»
Πιο ραγδαία από ό,τι θα περίμεναν οι επιστήμονες είναι η εξάπλωση των κρουσμάτων της ευλογιάς των πιθήκων στην Ευρώπη και φυσικά αυτό αναγκάζει τον ΕΟΔΥ να βρίσκεται όχι απλά σε επιφυλακή, αλλά σε κατάσταση συναγερμού. Οπως δήλωσε ο επίκουρος καθηγητής Κλινικής Ιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, Γκίκας Μαγιορκίνης, μιλώντας στην εκπομπή Live News του MEGA, το υπουργείο Υγείας παρακολουθεί στενά την εξέλιξη της εμφάνισης των κρουσμάτων, ενώ σε επιφυλακή βρίσκονται και τα ελληνικά νοσοκομεία.
Για το πόσο σοβαρός είναι αυτός ο ιός, τα έως τώρα στοιχεία δείχνουν ότι δεν πρόκειται για κάποια νέα παραλλαγή του ιού, ωστόσο η μεγάλη μεταδοτικότητά του ανησυχεί τους ειδικούς: «Ο ιός είναι σαφώς λιγότερο τοξικός από τον παλιό ιό της ευλογιάς, αλλά πολύ πιο μολυσματικός» επισήμανε αρχικά ο κ. Μαγιορκίνης. «Είναι ένα νόσημα που το γνωρίζουμε τουλάχιστον από το 1958, είναι ένας ιός που μεταδίδεται κυρίως από ζώα. Είναι η πρώτη φορά που βλέπουμε τόση μεγάλη έξαρση», πρόσθεσε και τόνισε ότι ολόκληρος ο ΕΟΔΥ και το ΕΣΥ βρίσκονται σε αυξημένη εγρήγορση για την ευλογιά των πιθήκων.
Ο καθηγητής εξήγησε πως υπάρχουν δύο τύποι του ιού, ο ένας έχει θνητότητα περίπου 10% και ο άλλος στο 1%, όπως έχει μετρηθεί στην Αφρική: «Θεωρητικά η θνητότητα που θα δούμε στην Ευρώπη θα είναι μικρότερη γιατί στην Αφρική βλέπουμε τα βαριά περιστατικά», επισήμανε. Ολοκληρώνοντας, ο καθηγητής τόνισε πως οι υγειονομικοί και τα νοσοκομεία βρίσκονται σε πλήρη ετοιμότητα για παν ενδεχόμενο και συμπλήρωσε πως «τη δεδομένη χρονική στιγμή δεν χρειάζεται πανικός από κανέναν. Ακολουθούμε τα μέτρα που έχουν ανακοινωθεί».
Οδηγός για την ευλογιά των πιθήκων από τον Ηλία Μόσιαλο
Συναγερμό έχει σημάνει διεθνώς η ευλογιά των πιθήκων με τους επιστήμονες να προειδοποιούν για τα συμπτώματα και να τονίζουν πώς μεταδίδεται η νόσος. Μάλιστα, ο καθηγητής Πολιτικής Υγείας του LSE, Ηλίας Μόσιαλος, απαντά σε 14 ερωτήσεις για την ευλογιά των πιθήκων, τονίζοντας, όμως, το πιο βασικό: Οτι υπάρχει εμβόλιο.
Στις 7 Μαΐου, η Υπηρεσία Ασφάλειας Υγείας του Ηνωμένου Βασιλείου (UKHSA) ανακοίνωσε ότι κάποιος που ταξίδεψε πρόσφατα στη Νιγηρία είχε προσβληθεί από τον ιό της ευλογιάς των πιθήκων. Αναφορικά με το ιστορικό του ασθενούς: εμφάνισε εξάνθημα στις 29 Απριλίου και επέστρεψε στο Ηνωμένο Βασίλειο στις 4 Μαΐου, όπου και νοσηλεύτηκε. Δύο ημέρες αργότερα, επιβεβαιώθηκε εργαστηριακά ότι το άτομο είχε λοίμωξη του ιού της ευλογιάς των πιθήκων. Η ανίχνευση των επαφών ξεκίνησε στις 11 Μαΐου και μέχρι σήμερα οι επαφές δεν έχουν αναφέρει συμπτώματα.
Στην Αγγλία, 7 από τα 8 κρούσματα δεν αφορούν πρόσφατο ταξίδι στην Αφρική, γεγονός που υποδηλώνει ότι οι ασθενείς που εμπλέκονται σε αυτές τις περιπτώσεις κόλλησαν τον ιό στην Αγγλία. Επιπλέον, αυτά τα άτομα δεν είχαν επαφή με τον ασθενή που ταξίδεψε στη Νιγηρία. Επί του παρόντος, τα καταγεγραμμένα κρούσματα είναι λιγότερα από 100 παγκοσμίως (σε κάποιες χώρες της Ευρώπης, στον Καναδά, την Αμερική κ.α.). Θεωρώ πως σύντομα θα έχουμε ενδελεχή ενημέρωση από τους υπεύθυνους υγειονομικούς φορείς (UKHSA, ECDC, CDC, WHO).
Τι γνωρίζουμε όμως ως τώρα;
Πρόκειται περί νέου ιού;
Όχι, Είναι μια ζωονόσος, ενδημική σε πολλές περιοχές της Αφρικής. Αν και ανιχνεύτηκε για πρώτη φορά σε πιθήκους το 1958 (εξ ου και η ονομασία του) μεταδίδεται ιδιαίτερα ανάμεσα σε τρωκτικά.
Στην Πορτογαλία έγινε ήδη μια πρώτη ανάλυση και χαρτογράφηση του γενετικού υλικού του ιού από δείγμα ασθενούς, που επιβεβαιώνει πως πρόκειται για τον ιό της ευλογιάς των πιθήκων (https://virological.org/t/first-draft-genome-sequence-of-monkeypox-virus-associated-with-the-suspected-multi-country-outbreak-may-2022-confirmed-case-in-portugal/799).
Πώς μεταδίδεται;
Από τα ζώα μέσω κοντινής επαφής με άνθρωπο, κυρίως, από δάγκωμα, γρατσουνιά ή επαφή με κάποιο σωματικό υγρό του ζώου. Είναι σπάνιο αλλά μπορεί να μεταδοθεί και μεταξύ ανθρώπων που έχουν πολύ κοντινή επαφή. Η μετάδοση μπορεί να συμβεί μέσω επαφής με σωματικά υγρά και αναπνευστικά σταγονίδια, για παράδειγμα από τις φουσκάλες με υγρό που εμφανίζονται στο δέρμα του ασθενούς, ή αν κάποιος πλησιάζοντας αρκετά εισπνεύσει μεγάλα αερομεταφερόμενα σταγονίδια. Αυτά τα σταγονίδια γενικά δεν μπορούν να ταξιδέψουν περισσότερο από περίπου 1 μέτρο (σύμφωνα με τα Αμερικανικά Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων). Επιπλέον, το να αγγίξει κάποιος ρούχα, κλινοσκεπάσματα ή πετσέτες που χρησιμοποιεί κάποιος με ευλογιά των πιθήκων μπορεί επίσης να είναι ένας κίνδυνος.
Τι συμπτώματα προκαλεί;
Προκαλεί πυρετό, πόνους στο σώμα, πρησμένους λεμφαδένες, και τελικά «ευλογιά» - αυτές τις επώδυνες, γεμάτες με υγρό φουσκάλες στο πρόσωπο, τα χέρια και τα πόδια. Η ευλογιά των πιθήκων είναι συνήθως ήπια, με τους περισσότερους ανθρώπους να αναρρώνουν χωρίς θεραπεία σε 14 έως 28 ημέρες. Η λοίμωξη μπορεί να χωριστεί σε δύο περιόδους:
Α. περίοδος εισβολής (που διαρκεί ως 5 ημέρες) και χαρακτηρίζεται από πυρετό, έντονο πονοκέφαλο, πρήξιμο των λεμφαδένων, πόνο στην πλάτη, μυϊκοί πόνοι και έντονη εξασθένηση (έλλειψη ενέργειας). Αυτό το πρήξιμο των λεμφαδένων είναι χαρακτηριστικό γνώρισμα της ευλογιάς των πιθήκων σε σύγκριση με άλλες ασθένειες που μπορεί αρχικά να εμφανίζονται παρόμοιες (όπως ανεμοβλογιά, ιλαρά, ευλογιά).
Β. εξάνθημα στο δέρμα αρχίζει συνήθως εντός 1-3 ημερών από την εμφάνιση πυρετού. Το εξάνθημα τείνει να συγκεντρώνεται περισσότερο στο πρόσωπο και τα άκρα παρά στον κορμό. Επίσης επηρεάζονται οι στοματικοί βλεννογόνοι (στο 70% των περιπτώσεων), τα γεννητικά όργανα (30%), τα μάτια (επιπεφυκότες κατά 20%), καθώς και ο κερατοειδής. Το εξάνθημα εξελίσσεται διαδοχικά από κηλίδες, που σταδιακά εξελίσσονται σε κυστίδια (γεμάτα με διαυγές υγρό), φλύκταινες (γεμάτες με κιτρινωπό υγρό) και κρούστες που στεγνώνουν και πέφτουν.
Προκαλούν φαγούρα οι φουσκάλες, όπως στην ανεμοβλογιά;
Όχι, και είναι ένα σημείο που διαφέρουν αυτές οι νόσοι: στη μεν ευλογιά των πιθήκων οι φουσκάλες πονάνε, ενώ στην ανεμοβλογιά ο ασθενής έχει φαγούρα. Μόνο κατά τη διάρκεια της φάσης της επούλωσης που το δέρμα αναγεννάται, στην ευλογιά των πιθήκων, οι ασθενείς αναφέρουν φαγούρα.
Πόσο μολυσματικό είναι το στέλεχος που έχει ανιχνευθεί;
Ο ιός που κυκλοφορεί ανήκει σε ήπιο στέλεχος (West African) και το ποσοστό θνητότητας που μπορεί να προκαλέσει είναι 3% έως 6% αν δεν υπάρχει θεραπευτική παρέμβαση ή εμβολιασμός. Η ευλογιά των πιθήκων είναι λιγότερο μεταδοτική από την ευλογιά και προκαλεί λιγότερο σοβαρή ασθένεια.
Γιατί βλέπουμε όμως επανεμφάνιση;
Τα άτομα ηλικίας κάτω των 40 - 50 ετών (ανάλογα με τη χώρα) μπορεί να είναι πιο ευαίσθητα στην ευλογιά των πιθήκων λόγω της διακοπής των εκστρατειών εμβολιασμού κατά της ευλογιάς παγκοσμίως, μετά την εκρίζωση της νόσου.
Πόσο μεταδοτικός είναι ο ιός σε σχέση με τον κορονοϊό;
Δεν είναι τόσο μεταδοτικός όσο ο κορονοϊός, και έχει διαφορετική καμπύλη μετάδοσης. Δηλαδή είναι πολύ λιγότερο μολυσματικός στην αρχική -ασυμπτωματική- φάση και γίνεται περισσότερο μολυσματικός όταν αρχίζουν τα συμπτώματα.
Είναι δηλαδή μεταδοτική πραγματικά από τη στιγμή που εμφανίζονται συμπτώματα και μετά. Και ο ορισμός της «πορείας της ασθένειας» είναι μέχρι να επουλωθούν οι πληγές και να σχηματιστεί ένα νέο στρώμα δέρματος. Αυτό μπορεί να πάρει αρκετά μεγάλο χρονικό διάστημα, ίσως και αρκετές εβδομάδες.
Υπάρχει εμβόλιο;
Ναι, υπάρχει εμβόλιο (το εμβόλιο της ευλογιάς), το οποίο είναι περίπου 85% αποτελεσματικό στην πρόληψη σοβαρής νόσου και μπορούν να το λάβουν και ανοσοκατεσταλμένοι. Ο πρότερος εμβολιασμός κατά της ευλογιάς μπορεί να οδηγήσει σε πιο ήπια ασθένεια.
Άρα μπορεί να αντιμετωπιστεί αυτός ο ιός;
Ναι, με τον άμεσο και επιλεκτικό εμβολιασμό των επαφών κάποιου που κόλλησε.
Υπάρχουν θεραπευτικές μέθοδοι;
Η κλινική φροντίδα για τους ασθενείς με ευλογιά των πιθήκων θα πρέπει να βελτιστοποιηθεί πλήρως για την ανακούφιση των συμπτωμάτων, τη διαχείριση των επιπλοκών και την πρόληψη των μακροχρόνιων συνεπειών. Θα πρέπει να προσφέρονται στους ασθενείς υγρά και τροφή για να διατηρηθεί η κατάλληλη διατροφική κατάσταση. Είναι πολύ σημαντικό να αντιμετωπίζονται όπως ενδείκνυται οι δευτερογενείς βακτηριακές λοιμώξεις που μπορεί να προκύψουν. Ένα αντιιικό -γνωστό ως tecovirimat- που αναπτύχθηκε για την ευλογιά έλαβε άδεια από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων (EMA) για την ευλογιά των πιθήκων το 2022, με βάση δεδομένα σε μελέτες σε ζώα και ανθρώπους αλλά δεν είναι ακόμη ευρέως διαθέσιμο. Εάν χρησιμοποιηθεί, το tecovirimat θα πρέπει ιδανικά να παρακολουθείται στο πλαίσιο κλινικής έρευνας με προοπτική συλλογή δεδομένων.
Πότε πρέπει να εμβολιαστεί κάποιος;
Ο εμβολιασμός είναι αποτελεσματικός ακόμα και μετά την έκθεση στον ιό της ευλογιάς των πιθήκων. Ωστόσο, όσο πιο γρήγορα ένα εκτεθειμένο άτομο κάνει το εμβόλιο, τόσο καλύτερα. Τα αμερικανικά κέντρα ελέγχου και πρόληψης νοσημάτων (CDC) συνιστούν να χορηγείται το εμβόλιο εντός 4 ημερών από την έκθεση προκειμένου να αποφευχθεί η εμφάνιση της νόσου. Εάν χορηγηθεί μεταξύ 4-14 ημερών μετά την έκθεση, ο εμβολιασμός μειώνει τα συμπτώματα, αλλά συνήθως δεν μπορεί να αποτρέψει τη νόσο.
Πώς μπορεί να μειωθεί το ρίσκο της μετάδοσης;
Η επιτήρηση, η γρήγορη ανίχνευση και ο εντοπισμός νέων κρουσμάτων είναι όπως ξέρουμε ζωτικής σημασίας για τον περιορισμό της επιδημίας. H στενή επαφή με μολυσμένα άτομα είναι ο σημαντικότερος παράγοντας κινδύνου για μόλυνση από τον ιό της ευλογιάς των πιθήκων. Οι εργαζόμενοι στον τομέα της υγείας και τα μέλη του νοικοκυριού διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο μόλυνσης από κάποιον που νοσεί. Οι εργαζόμενοι στον τομέα της υγείας που φροντίζουν ασθενείς με ύποπτη ή επιβεβαιωμένη λοίμωξη από τον ιό της ευλογιάς των πιθήκων ή χειρίζονται δείγματα από αυτούς, θα πρέπει να εφαρμόζουν τυπικές προφυλάξεις ελέγχου της μόλυνσης. Ιδανικά, άτομα που είχαν προηγουμένως εμβολιαστεί κατά της ευλογιάς θα πρέπει να επιλέγονται για τη φροντίδα τέτοιων ασθενών.
Γιατί όμως υπάρχει ανησυχία;
Ο συνολικός κίνδυνος παραμένει πολύ χαμηλός. Όμως κάθε ασθένεια που κυκλοφορεί στα ζώα και μπορεί να μεταδοθεί στους ανθρώπους έχει τη δυνατότητα να προκαλέσει μια νέα πανδημία, εάν μεταλλαχθεί και γίνει πιο εύκολα μεταδοτική. Και να ξαναπούμε πως η ευλογιά των πιθήκων δεν έχει ειδική θεραπεία ούτε ειδικό δανειοδοτημένο εμβόλιο. Ωστόσο, το εμβόλιο της ευλογιάς δίνει ανοσία στην ευλογιά των πιθήκων και μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως θεραπεία εάν χορηγηθεί αμέσως μετά την έκθεση.
Κινδυνεύουμε δηλαδή για νέα πανδημία;
Δεν υπάρχει σημαντικός κίνδυνος νέας πανδημίας από αυτό τον ιό. Όσο περισσότεροι όμως άνθρωποι μολύνονται τόσο περισσότερες πιθανότητες έχει η ευλογιά των πιθήκων να προσαρμοστεί στον ανθρώπινο οργανισμό. Επιπλέον, όσο περισσότερο χρόνο περνάει ο ιός μέσα στον ανθρώπινο οργανισμό, τόσο περισσότερο χρόνο έχει για να εξελιχθεί. Θα μπορούσε ενδεχομένως δηλαδή να εξελιχθεί έτσι ώστε να εξαπλώνεται πιο γρήγορα μεταξύ των ανθρώπων.
Ακολουθήστε το Reader.gr στα Google News για να είστε πάντα ενημερωμένοι για όλες τις ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο.
