Η κατάσταση στο κέντρο της Αθήνας με τα ενοίκια έχει γίνει, πλέον, ανυπόφορη. Οι κάτοικοι, μήνα με τον μήνα, δυσκολεύονται να τα φέρουν βόλτα ως προς τις υποχρεώσεις τους, με τα στοιχεία που πηγάζουν από την Eurostat και από πλατφόρμες ενοικίασης και πώλησης ακινήτων να είναι, παράλληλα, αμείλικτα.
Στο παρόν άρθρο και συνεπώς στην έρευνα που προσπαθεί να προσεγγίσει το φαινόμενο του gentrification στο κέντρο της Αθήνας συμμετείχε ο Παναγιώτης Γκανάς, Διδάκτορας στον τομέα των Media and Communication.
Πώς να μην είναι, όταν η έκθεση της στατιστικής υπηρεσίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης για το 2021 φανερώνει ότι το κόστος στέγασης αποτελεί υπερβολικό βάρος για σχεδόν 1 στους 3 Έλληνες που ζουν σε αστικά κέντρα και πόσο μάλλον στο κέντρο της πρωτεύουσας.
Τα στατιστικά στοιχεία μπορούμε να πούμε ότι δίνουν μία πλήρη εικόνα για την κατάσταση που επικρατεί σε μερικές από τις πιο γνωστές γειτονιές του κέντρου της πόλης, καθώς σύμφωνα με τον δείκτη τιμών της ιστοσελίδας εύρεσης ακινήτων, «spigogatos», τα ενοίκια το πρώτο τρίμηνο του 2023 καταγράφουν άνοδο σε σχέση με το προηγούμενο (σ.σ. τρίμηνο) του 2022.
Ενδεικτικά, το 2022 η διακύμανση των ευρώ ανά τετραγωνικό μέτρο ανήλθε στα 9, ενώ το 2023 στα 9,38 ευρώ, μία μεταβολή δηλαδή της τάξης του 4,20%. Τα σπίτια στο κέντρο της Αθήνας έγιναν, μετά και τα νότια Προάστια, τα ακίνητα με τη μεγαλύτερη μεταβολή.
Και σε όλο αυτό δεν πρόκειται να μπει «φρένο», όπως αναφέρουν κάτοικοι ιστορικών περιοχών του κέντρου της Αθήνας στο Reader, καθώς πλέον βαδίζουμε σε μονοπάτια ενός «μεγάλου κέντρου της Αθήνας που θα απευθύνεται αποκλειστικά στους ξένους λόγω του gentrification».
Τι είναι το gentrification
Το gentrification είναι μία έννοια με ιστορία στην ελληνική πραγματικότητα, καθώς τα πρώτα του «βήματα» τα έκανε πριν τους Ολυμπιακούς Αγώνες της Αθήνας όταν και τέθηκαν σε εφαρμογή τα «έκτακτα σχέδια ανάπλασης της πόλης», λόγω και του μεγάλου αριθμού τουριστών που θα φιλοξενούσε η πρωτεύουσα το καλοκαίρι του 2004.
Τότε είναι που παρατηρήθηκαν και οι πρώτοι «διωγμοί» των κατοίκων που έμεναν στο ιστορικό κέντρο, συνήθως μετανάστες και άνθρωποι από χαμηλότερα οικονομικά στρώματα, καθώς το κόστος της στέγης «εκτοξεύτηκε».
Άξιο αναφοράς είναι ότι ως gentrification ορίστηκε «η εισβολή της νέας αριστοκρατικής τάξης σε γειτονιές με χαμηλά εισοδήματα». Εν προκειμένω, επειδή δεν είμαστε στην Αγγλία τη δεκαετία του 1960, κάνουμε λόγο για την «εισβολή της μεσαίας τάξης, που κατοικούσε στα προάστια, στο κέντρο της Αθήνας ή για την εισβολή των τουριστών».
Οι περισσότερες έρευνες, αλλά και η αρθρογραφία για τον «εξευγενισμό» εστιάζουν μόνο στις αιτίες και τις συνέπειες του φαινομένου εξετάζοντας το στεγαστικό, τη σύγκρουση των τάξεων, την απομάκρυνση των μόνιμων κατοίκων και παρόμοια φαινόμενα, ωστόσο υπάρχει και μία υποενότητα στο ζήτημα και αφορά στον σχηματισμό δύο παράλληλων κουλτούρων που ορίζονται από μόνιμους κατοίκους και περαστικούς (τουρίστες) ή gentrifiers.
Έννοιες που πιθανώς δεν έχουν αναπτυχθεί πλήρως και παρουσιάζουν μία άτυπη και πολλές φορές αθόρυβη μάχη των τάξεων σε μία γειτονιά, όταν πολιορκείται από τους gentrifiers. Η μετάλλαξη σε κοινωνικές νόρμες ανάμεσα σε παλιούς και νέους κατοίκους είναι καταφανής και συχνά προβληματική. Καθημερινές συνήθειες, έλλειψη πάρκινγκ, τιμές ενοικίων, αισθητική, θόρυβος.
Χαρακτηριστικά είναι τα όσα μας λέει μία κάτοικος της Κυψέλης για αυτή τη «μάχη» που δίνουν οι «πρώτοι κάτοικοι», που δείχνουν και ίσως είναι σε θέση άμυνας, απέναντι στους «εισβολείς» και στην αλλαγή του χαρακτήρα της γειτονιάς.
«Έχει αλλάξει η σύσταση του πληθυσμού της περιοχής, κυρίως γύρω από τις δύο πλατείες, πλατεία Αγίου Γεωργίου και πλατεία Κανάρη, και όχι τόσο στα όρια - σύνορα της περιοχής με τις γύρω γειτονιές. Θα έλεγε κανείς πως η πολιτισμική ποικιλότητα έχει δώσει τη θέση της στην ταξική ποικιλότητα. Στο κράμα γηγενών από χαμηλά, κυρίως, στρώματα και μεταναστών από Βαλκάνια και Αφρική, έχει προστεθεί και η μεσαία τάξη που άφησε τα προάστια για να εγκατασταθεί στην ταπεινή και ταυτόχρονο τόσο ζωντανή Κυψέλη».
Πώς επηρεάζουν τα νέα καταστήματα
Στο βωμό του gentrification χορεύουν όλοι. Μαγαζιά εστίασης, ψιλικά, βιντατζάδικα, χίπστερ καφέ ορμάνε λυσσασμένα στην πίτα πιθανώς ξεχνόντας -ή και παραβλέποντας- πως συχνά το gentrification κρατά συνήθως λίγα χρόνια και αυτοί που θα μείνουν μετά το χαμό είναι η σταθερή τους πελατεία.
«Τα νέα μαγαζιά παρουσιάζονται ως ένας παράδεισος διασκέδασης, όπου θα βρει κανείς ό,τι χρειάζεται. Και προσωπικά δεν λέω να μην έρθει κάποιος τουρίστας ή επισκέπτης στην περιοχή, αλλά να σεβαστεί τους κατοίκους, τη γειτονιά, την ιστορία και τις συνήθειές της», εξηγεί άλλος κάτοικος των Εξαρχείων στο Reader για τις αλλαγές που άρχισαν να καταγράφονται στη γειτονιά από το 2015 και ύστερα.
Η Κυψέλη δεν θα μπορούσε να μην συμφωνήσει με την «αδελφική της περιοχή» για το πώς τα καταστήματα μπορούν να αλλοιώσουν τον χαρακτήρα της γειτονιάς, αλλά και το πόσο εύκολο είναι κάποιος να «τσιμπήσει» με το προϊόν που προωθούν.
«Οι άνθρωποι πλέον αναθεωρούν συνεχώς την ταυτότητά τους από πράγματα γύρω και έξω από αυτούς και όχι βάσει αυτών που έχουν μέσα τους. Τα καταστήματα αυτά συνήθως θέλουν να πείσουν ότι παρέχουν κάτι διαφορετικό και αυτό το διαφορετικό είναι κάτι πολύ δυνατό. Πανομοιότυπα μαγαζιά που μοιράζονται στις περιοχές του κέντρου, μαγαζιά με καλό καφέ, με χειροποίητα, με εκκεντρικές συνταγές και υψηλές τιμές. Και φυσικά “τσιμπάς, όπως τσιμπάω και εγώ πολύ συχνά».
Θα βρεθεί η «χρυσή τομή»;
Η χρυσή τομή για το πως η διαμονή και το lifestyle των δύο παράλληλων κόσμων μπορεί να φτάσουν στην αλληλοεξουδετερωση, δεν φαίνεται να βρίσκεται. Απόδειξη το Παγκράτι των ατελείωτων ίδιων καταστημάτων, των διπλοπαρκαρισμένων οχημάτων και των ασύλληπτα υψηλών ενοικίων.
Απόδειξη τα Εξάρχεια που έχουν έξτρα το… «προνόμιο» της αστυνομοκρατίας και της λαμαρίνας λόγω του Μετρό, ενώ εκτός αυτού καλούνται να φιλοξενήσουν αμέτρητους τουρίστες με «μόλις» 7 hostel σε Μαυρομιχάλη και Ζωοδόχου Πηγής.
Το δυσάρεστο σε όλο το παραπάνω, είναι φυσικά η νοοτροπία των «εισβολέων». Κατά πόσο οι δεύτεροι έχουν σκοπό να προσαρμοστούν χωρίς να διαταράξουν την ταυτότητα της περιοχής και κατά πόσο οι επαγγελματίες θα σεβαστούν όσους τους ανέδειξαν και όσους θα έχουν και μετά το τέλος του gentrification.
Τα θύματα του gentrification σε κάθε περίπτωση είναι συχνότερα, περιοχές ιστορικές. Αυτές όπου ως ένα σημείο φιλοξενούσαν τους αδύναμους ή τους μη «έχοντες». Περιοχές από κάποιους απαξιωμένες, άλλες φορές σκοπίμως, άλλες όχι, που ως εκ θαύματος έγιναν φιλέτα για μαζικές επενδύσεις.
Η βιβλιογραφία άλλωστε έχει βασιστεί σε αυτό τονίζοντας που το gentrification ή εξευγενισμός, μπορεί να έχει ως και ρατσιστικές προεκτάσεις. Άλλωστε πόσες καταλήψεις εντός Εξαρχείων άδειασαν για να φύγουν μετανάστες με την προοπτική αξιοποίησης.
Ποια θα είναι η επόμενη ημέρα;
Το μέλλον, όπως μας αναφέρουν οι κάτοικοι των συγκεκριμένων περιοχών της Αθήνας, κυριεύεται από ένα συναίσθημα αβεβαιότητας και απαισιοδοξίας. Παρόλο που τα χωροταξικά δεδομένα της πρωτεύουσας είναι, πλέον, ασφυκτικά, σημειώνουν πως η Αθήνα -σε όλο το μήκος της- μπορεί να μετατραπεί σε ένα νέο «Παρίσι», δηλαδή ένα «θεματικό πάρκο» αποκλειστικά για τουρίστες και ότι «το πράγμα θα φουσκώνει για καιρό ακόμα».
«Ελπίζω η πραγματικότητα να είναι διαφορετική από τις πιθανές εικασίες. Προσωπική μου άποψη είναι πως το πράγμα θα φουσκώνει για καιρό ακόμα. Όσο οι τσέπες μας αδειάζουν, θα φουσκώνουν τα ενοίκια, οι τιμές. Σχετικά με την επέκταση, πιστεύω πως δε θα είναι γενικευμένη, θέλω να πω, πως οι περιοχές που γίνονται οι δραστηριοποιήσεις που οδηγούν στον εξευγενισμό είναι στοχευμένες».
«Φαίνεται πως θα πάμε για ένα μεγάλο κέντρο της Αθήνας που θα απευθύνεται μόνο σε ξένους. Ετσι και αλλιώς τα ενοίκια είναι πολύ υψηλά, δυσβάσταχτα για τους περισσότερους Έλληνες», σημειώνουν μεταξύ άλλων οι κάτοικοι του κέντρου για το τι ενδεχομένως θα ακολουθήσει.
Στο βωμό του εξευγενισμού τη θέση των «πρώτων κατοίκων» θα πάρει αυτός που το σηκώνει η τσέπη του. Διαμερίσματα του 60’, με πέντε τραπέζια παλέτας θα βαπτιστεί Luxurious Apartment και θα μοσχονοικιαστεί την ίδια ώρα που η αγαπητή Μπαγκλαντεσιανή που πουλάει τριαντάφυλλα στην Μπενάκη, θα μένει σε ένα υπόγειο χωρίς ρεύμα στη Μάρνη.
Μέχρι φυσικά να έρθει και η σειρά της Μάρνη να εξευγενιστεί και τότε περήφανα θα πούμε πως στη βιτρίνα η Αθήνα σκίζει.
Στο σεβασμό και στη φιλανθρωπία όμως;
Ακολουθούν συνεντεύξεις με κατοίκους των περοχών:
1) Πώς έχει επηρεάσει το gentrification την καθημερινότητα στην Κυψέλη;
«Μετακόμισα στην Κυψέλη αρχές του '21 και θυμάμαι ότι η περιοχή είχε τότε ένα τελείως διαφορετικό προφίλ, θα έλεγα, μάλιστα, πως ήταν από τις τελευταίες ωραίες ''σφιχτές'' γειτονιές της Αθήνας. Τα δυο χρόνια που έχουν μεσολαβήσει, βίωσα τη γένεση του φαινομένου του gentrification στην περιοχή που πλέον θεωρώ σπίτι μου. Η πρώτη μεγάλη αλλαγή αφορά στο ύψος των ενοικίων. Περισσσότερο έχουν πληγεί τα μικρά διαμερίσματα, γκαρσονιέρες, δώματα, στούνιο, τα οποία συνήθως προοορίζονται για άτομα που ζουν μόνα. Μάλιστα, πολλές φορές παρατηρώντας τις αγγελίες, δεν υπάρχουν πλέον μικρά σπίτια προς ενοικίαση. Δευτερευόντως, έχει αλλάξει η σύσταση του πληθυσμού της περιοχής, κυρίως γύρω από τις δυο πλατείες -Πλατεία Αγίου Γεωργίου και Πλατεία Κανάρη- και όχι τόσο στα όρια - σύνορα της περιοχής με τις γύρω περιοχές. Θα έλεγα πως η πολιτισμική ποικιλότητα έχει δώσει τη θέση της στην ταξική ποικιλότητα. Στο κράμα γηγενών από χαμηλά κυρίως στρώματα και μεταναστών από Βαλκάνια και Αφρική, έχει προστεθεί και η μεσαία τάξη, που άφησε τα προάστια για να εγκατασταθεί στην ταπεινή και συνάμα τόσο ζωντανή Κυψέλη. Αυτή η μετακίνηση επηρέασε και το ύφος των καταστημάτων που έκαναν εγκαίνια αυτή τη διετία. Μαγαζιά με παρεμφερές μεταξύ τους χαρακτήρα άνοιξαν κατά μήκος του ημι-πεζοδρόμου της Αγίας Ζώνης, καθώς και πίσω από τη Δημοτική Αγορά. Πριν το '21 δεν υπήρχαν μαγαζιά του instagram στην Κυψέλη. Είχαμε ένα ωραίο παραδοσιακό καφενείο, τη Βιολέτα, ως σημείο συνάντησης, πάνω στην πλατεία του περνούν τα τρόλει, το οποίο έκλεισε -εικάζω λόγω των έργων για το επικείμενο μετρό- και στη θέση του άνοιξε ένα ταχύ-καφέ της σειράς. Πολύ στεναχωρηθήκαμε για αυτό, μιας και δεν υπάρχουν στην περιοχή άλλα μαγαζιά τέτοιου χαρακτήρα.
2) Πιστεύετε ότι τα νέα καταστήματα που εμφανίζονται τα τελευταία χρόνια στην περιοχή και προωθούνται για το προϊόν τους από διάφορα περιοδικά και ΜΜΕ, μπορούν να επηρεάσουν την απόφαση ενός ανθρώπου από τα ανώτερα στρώματα ή κάποιου τουρίστα, να μετακομίσει / εγκατασταθεί στην περιοχή;
«Πιστεύω ναι, σε μεγάλο βαθμό. Οι άνθρωποι πλέον αναθεωρούν συνεχώς την ταυτότητά τους από πράγματα γύρω και έξω από αυτούς και όχι βάσει αυτών που έχουν μέσα τους. Τα καταστήματα αυτά συνήθως θέλουν να πείσουν ότι παρέχουν κάτι διαφορετικό, κι αυτό το διαφορετικό είναι κάτι πολύ δυνατό. Έχουν εμπορευματοποιηθεί σε μεγάλο βαθμό η απλότητα και το ευ ζην, στοιχεία που από τη φύση τους δεν εμπίπτουν στο ανταλλάξιμο ή αγοράσιμο. Κι όμως, έγινε, με μεγάλη επιτυχία. Συνδυάζεται έτσι, η προσβασιμότητα που έχει το κέντρο και φυσικά, οι παροχές του με έναν χαρακτήρα ''εξευγενισμένο'', μη γνήσιο, όμως, στα δικά μου μάτια. Πανομοιότυπα μαγαζιά που μοιράζονται στις περιοχές του κέντρου. Μαγαζιά με καλό καφέ, με χειροποίητα, με εκκεντρικές συνταγές και υψηλές τιμές. Και φυσικά τσιμπάς, όπως τσιμπάω κι εγώ πολύ συχνά».
3) Πότε άρχισαν να φαίνονται τα πρώτα σημάδια gentrification; Θεωρείτε ότι πριν την μαζική εμφάνιση του Airbnb το 2015 και των εναλλακτικών καταστημάτων που ακολούθησαν, η μετακόμιση μεγάλων ηθοποιών από τα προάστια στην περιοχή έπαιξε κάποιο ρόλο;
«Όπως είπα και παραπάνω, θεωρώ ότι την Κυψέλη, την άγγιξε το gentrification από το '20 και εξής, πολύ αργότερα από τις υπόλοιπες γειτονιές του κέντρου. Δε θα έλεγα πως είναι τόσο η μετακόμιση των ίδιων των ατόμων στην περιοχή, όσο η προώθηση της περιοχής από άτομα που έχουν προβολή, αυτή που ήταν σημαντική αιτία μεταβολών. Έχω την αίσθηση πως πολλοί έρχονται στο κέντρο για να βιώσουν εμπειρίες που στα προάστια έχουν ενδεχομένως πιο μονοδιάστατο χαρακτήρα και παράλληλα, για να αλλάξουν το κέντρο. Να δημιουργήσουν προάστια στο κέντρο με πολλαπλές δυναμικές, προσβασιμότητες και φυσικά, διαχωρισμούς.
4) Πιστεύετε ότι η Κυψέλη ως γειτονιά, που φιλοξενούσε ανέκαθεν καλλιτέχνες χωρίς μεγάλα εισοδήματα, αλλά με μεγάλες δημιουργικές και πολιτισμικές δυνατότητες, προοριζόταν ως μία gentrification περιοχή;
«Το περιθώριο είναι μια έννοια που ενέχει χάρη. Είναι αυτό που αντιστέκεται στον επικρατή τρόπο που γίνονται τα πράγματα. Οι καλλιτέχνες που, εκτός ή μέσα από το έργο τους, προτείνουν έναν τρόπο ύπαρξης άλλον, είναι το περιθώριο. Όσοι ασχολούνται με τα κέρδη, τα οσμίζονται σχετικά γρήγορα και σκέφτονται πως μπορούν να τα εκμεταλλευτούν μέσω της εμπορευματοποιήσης. Μιας εμπορευματοποίησης εύπεπτης, έμμεσης και καθόλου προκλητικής. Όπως όλα ξεπουλιούνται, η προστασία του περιβάλλοντος, των παιδιών, των γυναικών, των εργατών, το ξεπούλημα των γειτονιών, θα έμενε εκτός;
5) Η επόμενη ημέρα ποια θα είναι; Παίρνοντας ως παράδειγμα το Γκάζι που ήταν μία από τις πρώτες περιοχές του εξευγενισμού και τη σημερινή εικόνα του που δεν συμβαδίζει -πλήρως- με τα μεσιτικά πλάνα, τι θα ακολουθήσει; Θα επεκταθεί σε όλο το κέντρο ή τα χωροταξικά δεδομένα της Αθήνας δεν της επιτρέπουν να «μετατραπεί» σε Παρίσι και Νέα Υόρκη;
«Δύσκολη ερώτηση. Ελπίζω η πραγματικότητα να είναι διαφορετική από τις πιθανές εικασίες. Προσωπική μου άποψη είναι πως το πράγμα θα φουσκώνει για καιρό ακόμα. Όσο οι τσέπες μας αδειάζουν, θα φουσκώνουν τα ενοίκια, οι τιμές, ελπίζω όχι και τα μυαλά μας (!), χιπστεροκαφέ θα ξεπηδούν σε κάθε γωνιά, άνθρωποι που δεν μπορούν να τα στηρίξουν αυτά θα είναι άνεργοι ή θα περιθωριοποιούνται κοινωνικά . Ελπίζω σε μια ανατροπή, αλλά μου είναι δύσκολα προβλέψιμη. Οραματίζομαι καφενεία που γηγενείς και ξένοι θα κάθονται μαζί, μαγαζιά που ο νέος με το μεροκάματο θα μπορεί να διασκεδάσει, ποιοτικά προιόντα που απευθύνονται σε όλους και όχι στην ελίτ και πάγκους, όπου οι άνθρωποι μπορούν να πουλάνε χωρίς μεσάζοντες τον κόπο τους. Αλλά οραματίζομαι να γίνουν με τρόπο γνήσιο, να μη καταστεί η ιδέα εμπόρευμα. Σχετικά με την επέκταση, πιστεύω πως δε θα είναι γενικευμένη, θέλω να πω, πως οι περιοχές που γίνονται οι δραστηριοποιήσεις που οδηγούν στον εξευγενισμό είναι στοχευμένες. Η διαφοροποίηση ελιτίστικων και μη περιοχών, δημιουργεί από μόνη της μια ταυτότητα και μια κουλτούρα, η οποία, φυσικά, είναι επιδίωξη όσων κινούν τα νήματα, οπότε δεν πιστεύω πως θα την καταλύσουν και πως το κέντρο θα ενοποιηθεί. Ο σκοπός είναι να υπάρχουν εστίες που μπορείς να επισκεφτείς και μέσω της δραστηριοποίησης σε αυτές να αποκτήσεις ταυτότητα. Αυτή είναι για μένα η βασική γραμμή του gentrification».
1) Πιστεύετε ότι τα νέα καταστήματα που εμφανίζονται τα τελευταία 8 χρόνια στην περιοχή, και προωθούνται για το προϊόν τους από διάφορα περιοδικά και ΜΜΕ, μπορούν να επηρεάσουν την απόφαση ενός ανθρώπου από τα ανώτερα στρώματα ή κάποιον τουρίστα, να μετακομίσει στην περιοχή;
«Φυσικά, παρουσιάζεται ως ένας παράδεισος διασκέδασης όπου θα βρει κανείς ό,τι χρειάζεται. Και προσωπικά δεν λέω να μην έρθει κάποιος τουρίστας ή επισκέπτης στην περιοχή. Αλλά να σεβαστεί τους κατοίκους, τη γειτονιά, την ιστορία της και τις συνήθειές της».
2) Πότε άρχισαν να φαίνονται στα Εξάρχεια τα πρώτα σημάδια εξευγενισμού; Θεωρείτε ότι πριν την μαζική εμφάνιση του Airbnb από το 2015 και μετά και των εναλλακτικών καταστημάτων, η μετακόμιση μεγάλων ηθοποιών από τα προάστια στην περιοχή έπαιξε κάποιο ρόλο;
«Πιστεύω πως ειδικά στα Εξάρχεια, ο εξευγενισμός ξεκίνησε με την έντονη παρουσία της αστυνομίας που εν ολίγοις άλλαξε την προσωπικότητα της περιοχής. Υπήρχαν κάτοικοι που ήταν απόλυτα συνειδητά παρόντες στη γειτονιά ακριβώς όπως ήταν. Με τις φασαρίες, τα στέκια, τις πορείες κ.α. Με την αστυνομοκρατία, αυτό άλλαξε».
3) Πιστεύετε ότι τα Εξάρχεια ως γειτονιά, που φιλοξενούσε ανέκαθεν καλλιτέχνες χωρίς μεγάλα εισοδήματα, αλλά με μεγάλες δημιουργικές και πολιτισμικές δυνατότητες, προορίζονταν από τις αρχές της δεκαετίας του 80 ως μία περιοχή εξευγενισμού;
«Δεν θεωρώ πως ήταν φιλέτο για εξευγενισμό. Πιστεύω ότι οι ίδιοι οι κάτοικοι δεν έχουν ευθύνη σε αυτό παρά μόνο η τουριστικοποίηση και η άτσαλη, φθηνή ανάπτυξη».
4) Η επόμενη ημέρα ποια θα είναι; Παίρνοντας ως παράδειγμα το Γκάζι που ήταν μία από τις πρώτες περιοχές του εξευγενισμού και η σημερινή εικόνα του δεν συμβαδίζει -πλήρως- με τα μεσιτικά πλάνα, τι θα ακολουθήσει; Θα επεκταθεί σε όλο το κέντρο ή τα χωροταξικά δεδομένα της Αθήνας δεν της επιτρέπουν να «μετατραπεί» σε Παρίσι και Χάρλεμ;
«Φαίνεται πως θα πάμε για ένα μεγάλο κέντρο της Αθήνας που θα απευθύνεται μόνο σε ξένους. Ετσι και αλλιώς τα ενοίκια είναι πολύ υψηλά, δυσβάσταχτα για τους περισσότερους Έλληνες. Τώρα, το αν οι περιοχές θα επανέλθουν στην προ gentrification περίοδο, θα αφεθεί μόνο στον κορεσμό των επισκεπτών και στο αν θα προκύψει κάτι πιο ενδιαφέρον».
Ακολουθήστε το Reader.gr στα Google News για να είστε πάντα ενημερωμένοι για όλες τις ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο.
