Είναι μέσα Ιουνίου του 2020. Οι λευκοί τάφοι λαμπυρίζουν στον ήλιο. Είναι μεσημέρι και το φως είναι τόσο εκτυφλωτικό, που σχεδόν πονάνε τα μάτια. Οχλαγωγία και κόσμος περιφέρεται από εδώ και από εκεί. Τα κατάμαυρα ρούχα έρχονται σε αντίθεση με το περιβάλλον. Ο εαυτός μου είναι κάπου εκεί, χαμένος ανάμεσα σε αυτό το σκηνικό, αποπροσανατολισμένος. Έπρεπε να κάνω τον πιο δύσκολο αποχαιρετισμό της ζωής μου.
Είχα επιλέξει να παραμείνω νηφάλια, αρνούμενη να λάβω κάποιου είδους ηρεμιστικό, καθώς κάποιος μου είχε πει πως είναι καλύτερο να μην κουκουλώνουμε τον πόνο, αλλά να τον βιώνουμε χωρίς να τον συσσωρεύουμε μέσα μας. Το σκηνικό έμοιαζε να είναι τόσο απόμακρο γύρω μου και εγώ χαμένη.
Δεν θυμάμαι τι έκανα, τι έλεγα και πώς παρέμεινα όρθια. Ήταν σαν να παρατηρούσα τον εαυτό μου ως τρίτο άτομο, σαν να βλέπω μια παλιά ταινία, κάπου ως παρατηρητής. Ένιωθα πως ήμουν έξω από έναν εαυτό που πάσχιζε να παραμείνει ψύχραιμος. Ήταν το πιο περίεργο συναίσθημα της ζωής μου.
Μερικά χρόνια αργότερα, σε μια συζήτηση που είχα με έναν φίλο, έμαθα πως αυτό το αίσθημα είχε όνομα και υπόσταση: αποπροσωποποίηση. Μετά από μια γρήγορη αναζήτηση, συνειδητοποίησα πως πρόκειται για ένα ψυχολογικό φαινόμενο κατά το οποίο ο ίδιος ο άνθρωπος αισθάνεται αποσυνδεδεμένος ή αποξενωμένος από τον εαυτό του, το σώμα του ή το περιβάλλον του.
Οι άνθρωποι που βιώνουν αποπροσωποποίηση, αναφέρουν συχνά ότι έχουν αίσθηση ότι παρατηρούν τον εαυτό τους από απόσταση ή ότι ο εσωτερικός τους κόσμος αισθάνεται αστείρευτος και απρόσωπος.
Η αποπροσωποποίηση μπορεί να είναι ένα σύμπτωμα πολλών διαφορετικών ψυχολογικών καταστάσεων, όπως η διαταραχή αγχώδους πανικού, η κατάθλιψη, οι διαταραχές του σχιζοφρενικού φάσματος, οι διαταραχές της διαπροσωπικής επαφής και οι μετατραυματικές διαταραχές. Μπορεί να είναι συνδεδεμένη με το στρες, την κατάθλιψη, την ένταση ή την ψυχολογική τραυματική εμπειρία.
Στη συγκεκριμένη κατάσταση, η απροπροσωποποίηση ήρθε για εμένα σαν αποτέλεσμα τραυματικής εμπειρίας και έντονης θλίψης, σαν ένας υποσυνείδητος μηχανισμός άμυνας όπου ο εαυτός μου προσπαθούσε να πάρει απόσταση από εκείνο που συνέβαινε, για να μπορέσει να βιώσει τον έντονο πόνο.
Πολλοί άνθρωποι μπορεί να έρθουν αντιμέτωποι με ένα επεισόδιο αποπροσωποποίησης ή αποπραγματοποίησης κατά τη διάρκεια της ζωής τους, όμως η επαναλαμβανόμενη εμφάνισή τους συνιστά διαταραχή που ανήκει στην κατηγορία των αποσυνδετικών ή διασχιστικών διαταραχών.
«Νόμιζα ότι έχω αρχίσει να τρελαίνομαι»
Ο Π. άρχισε να έχει τα πρώτα σημάδια αποπροσωποποίησης από την ηλικία των 16 ετών. «Ήμουν πολύ μικρός τότε, όμως κατάλαβα πως κάτι δεν πάει καλά με εμένα. Πήγαινα στο Λύκειο και ένιωθα ότι βλέπω την εικόνα μου σαν να είμαι ένα άλλο άτομο, σαν να βλέπω κάτι σαν όνειρο. Στην αρχή δεν έδινα τόση σημασία, όμως με τον καιρό, αυτό άρχισε να γίνεται ακόμα πιο έντονο και να με καταβάλει.».
«Από ένα σημείο και μετά, είχα αρχίσει να χάνω τη λειτουργικότητά μου, να μην μπορώ να συγκεντρωθώ στο σχολείο ούτε να διαβάσω στο φροντιστήριο που είχα ήδη ξεκινήσει για προετοιμασία για τις Πανελλαδικές. Παρόλο που από πολύ μικρός ήθελα να περάσω στην Καλών Τεχνών, κάπου στο Λύκειο ένιωθα μια απάθεια για το διάβασμα και αυτό το αίσθημα του χαμένου».
«Θυμάμαι ένα βράδυ που ήμασταν στο σπίτι με τη μητέρα και τον αδερφό μου -τον πατέρα μου τον έχουμε χάσει σε τροχαίο- και εγώ για πολλές ώρες ένιωθα πως βλέπω τη σκηνή σαν να βλέπω μια ταινία. Ήμουν κάπως απαθής, ήμουν σαν να έχω πάρει χάπια, δεν μπορώ να το περιγράψω. Φώναξα τη μητέρα μου και της είπα ότι μάλλον έχω αρχίσει να τρελαίνομαι», λέει ο ίδιος μιλώντας στο Reader.
«Την επόμενη κιόλας ημέρα, με πήγε σε ψυχίατρο για να δούμε τι συμβαίνει. Μέσα στην ατυχία μου νιώθω τυχερός, καθώς οι γονείς μου ήταν και οι δύο πολύ ανοιχτόμυαλοι, οπότε δεν είχαν ταμπού σε ό,τι είχε να κάνει με θέματα ψυχικής υγείας – και γενικότερα. Πριν μπω στο γραφείο του, είχα τόσο έντονη ταχυπαλμία που νόμιζα πως θα πεθάνω. Μπήκα μέσα και του είπα τι ακριβώς συνέβαινε».
«Του περιέγραψα όλες τις φάσεις εκείνες που ένιωθα δυσφορία καθώς δεν μπορούσα να διαχωρίσω την πραγματικότητα από το όνειρο, είχα μια διαφορετική αντίληψη του χώρου που βρισκόμουν, του χρόνου, των καταστάσεων, είχα αρχίσει να φοβάμαι ότι χάνω το μυαλό μου, ότι τρελαίνομαι. Ένιωθα πως δεν έχω τον πλήρη έλεγχο του σώματος και των κινήσεών μου, ένιωθα πως δεν έχω πλήρη επίγνωση της πραγματικότητας, ότι ζούσα σε αυταπάτη. Είχα σωματικό και συναισθηματικό μούδιασμα, μια περίεργη απάθεια».
«Ο γιατρός κατάλαβε αμέσως τι συνέβαινε και φώναξε τη μητέρα μου μέσα. Εκεί άκουσα για πρώτη φορά πως αυτό που μου συνέβαινε λεγόταν αποπροσωποποίηση. Η μητέρα μου είχε μείνει αποσβολωμένη. Εγώ άρχισα να κλαίω. Μου έγραψε φαρμακευτική αγωγή και μου πρότεινε να ξεκινήσω ψυχοθεραπεία».
«Οι κινήσεις γίνονται μεταξύ συνειδητού και ασυνείδητου»
Από την ώρα που γύρισε στο σπίτι, άρχισε να γκουγκλάρει μανιακά, για να δει τι ακριβώς είναι αυτό, όμως μέσα στη στεναχώρια, αισθάνθηκε μια περίεργη ανακούφιση που ήξερε τουλάχιστον τι του συμβαίνει.
«Από εκείνο το σημείο και μετά, αφιέρωσα πολλές ώρες διαβάζοντας τι είναι η αποπροσωποποίηση και ποια είναι τα συμπτώματά της. Ένιωθα καλύτερα που αυτό που συνέβαινε είχε μια εξήγηση».
Στην αποπροσωποποίηση γίνεται διαχωρισμός των λειτουργιών της συνείδησης, της μνήμης, της ταυτότητας και της αντίληψης του περιβάλλοντος. H αποσύνδεση είναι μια άμυνα απέναντι στα ψυχικά τραύματα που βοηθά τους ασθενείς να αποστασιοποιηθούν από το τραύμα, όταν αυτό συμβαίνει, και αφετέρου καθυστερεί την ψυχική του διεργασία.
Σύμφωνα με την ψυχανάλυση, χαρακτηρίζεται από επίμονα και επανειλημμένα επεισόδια κατά τα οποία το άτομο αισθάνεται αποχωρισμένο από τον εαυτό του και το σώμα του (πχ αισθάνεται σαν μηχάνημα ή ότι ονειρεύεται). Το άτομο δηλαδή εκλαμβάνει τα συναισθήματα ή τις λειτουργίες του ως ξένο σώμα, παρατηρώντας τα από απόσταση.
«Για να αντιληφθεί κάποιος τι ακριβώς αισθανόμαστε όσοι έχουμε αποπροσωποποίηση, είναι μια αίσθηση σαν να έχουμε κάνει κεφάλι από το ποτό και όλη η πραγματικότητα να είναι κάπως θολή, όλες οι κινήσεις μας να γίνονται μεταξύ συνειδητού και ασυνείδητου.
Νιώθουμε συναισθηματική αποσύνδεση με ανθρώπους, καταστάσεις και πράγματα, σαν να μην μπορούμε να συνδεθούμε συναισθηματικά».
«Αυτό δεν είναι κάτι που γίνεται εμφανές στους γύρω μας, δεν μπορούν να αντιληφθούν ούτε πως αισθανόμαστε, ούτε αυτό το συναισθηματικό κενό που νιώθουμε. Οπτικά φαινόμαστε νορμάλ, σαν να μη συμβαίνει τίποτα».
Ο Π. είχε επιλέξει να μην μιλήσει σε κανέναν για τη διαταραχή του, όσο ήταν στο σχολείο.
«Ένιωθα πως είμαι διαφορετικός και αυτή τη διαφορετικότητα δεν την αντιλαμβάνονται εύκολα, ειδικά τα παιδιά που δεν έχουν φίλτρο και όρια σε πολλά πράγματα. Οπότε επέλεξα να το κρατήσω για τον εαυτό μου».
«Η ψυχοθεραπεία σε συνδυασμό με την αγωγή με βοήθησαν να παραμείνω focused στο στόχο μου. Κατάφερα να περάσω στις Πανελλαδικές, όμως αυτή μου η διαταραχή με ώθησε να περάσω Ψυχολογία, καθώς είχα αρχίσει να αποκτάω μεγάλο ενδιαφέρον λόγω της προσωπικής μου ενασχόλησης.
Ένας άνθρωπος που έχει αποπροσωποποίηση, μπορεί να βιώνει επεισόδια, όμως μπορεί να είναι και πλήρως λειτουργικός στη ζωή του, εφόσον είναι κάτι που αντιμετωπίζει με τη βοήθεια ειδικού».
«Συνειδητοποίησα πολλά όσο έκανα ψυχοθεραπεία. Ο πόνος που έχασα τον πατέρα μου στα πρώτα εφηβικά μου χρόνια με τόσο άσχημο τρόπο, είχε άμεση επίπτωση στον ψυχισμό μου.
Ήταν ένα τραύμα που μέχρι τότε θεωρούσα πως δεν με είχε επηρεάσει, όμως ήρθε μετέπειτα στην επιφάνεια μέσα από αυτό το γεγονός. Έτσι, για να αντέξω την πίεση και τον πόνο της απώλειας, ανέπτυξα αυτόν τον μηχανισμό άμυνας, που σωματοποιήθηκε γρήγορα και έντονα».
«Ένα από τα προβλήματα που αντιμετωπίζω και προσπαθώ να επιλύσω σιγά -σιγά πλέον έχω ξεπεράσει τα 30, έχει να κάνει με τις σχέσεις. Η διαταραχή μου κάπως με μπλοκάρει από την ανάπτυξη έντονων συναισθημάτων, νιώθω ένα μούδιασμα, μια απάθεια.
Αισθάνομαι αγάπη, απλά είναι σαν να με έχουν δεμένο με λουρί και να μην με αφήνουν να προσεγγίσω το σημείο εκείνο που θα νιώσω απόλυτο δέσιμο με κάποιον – αυτό ισχύει και στις φιλικές και στις συναισθηματικές μου σχέσεις.
Είμαι όμως εκεί για τους ανθρώπους που έχω γύρω μου και πλέον αυτό είναι κάτι που νιώθω άνετα να μοιραστώ».
«Δυστυχώς ακόμα και σήμερα, υπάρχουν άνθρωποι που αρνούνται να αντιμετωπίσουν τις ψυχικές διαταραχές, δεν θέλουν να δεχτούν μέσα τους ότι κάτι τους συμβαίνει. Πες το άρνηση, πες το φόβο, σημασία έχει πως πρόκειται για το πιο σημαντικό πράγμα που μπορεί να κάνει κάποιος για τον εαυτό του»
«Ένας άνθρωπος που θα μπει σε διαδικασία να απευθυνθεί σε κάποιον ειδικό, μπορεί να αντιμετωπίσει τη διαταραχή, να είναι πλήρως λειτουργικός και ενεργητικός σε όλες τις εκφάνσεις της ζωής του.
Όμως είναι πολύ σημαντικό να κομματιάσουμε τα ταμπού και να ξεκινήσουμε να μιλάμε δυνατά. Αν δεν φτιάξουμε πρώτα το μέσα μας, πως θα ακολουθήσει το έξω μας;».
Ακολουθήστε το Reader.gr στα Google News για να είστε πάντα ενημερωμένοι για όλες τις ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο.
