Οι γυναίκες συγκεντρώνονται και κάθονται σε ένα κύκλο. Η καθεμία κουβαλά στις πλάτες της την ασθένεια, προσπαθεί να συμφιλιωθεί μαζί της, να καταπολεμήσει τον φόβο, να μοιραστεί όλα εκείνα που είναι συσσωρευμένα μέσα της. Βάζουν στο πάτωμα τις φωτογραφίες που έχουν τραβήξει.
«Μια γυναίκα απεικόνισε το μαστό της, σαν ένα σάπιο νεράτζι που είχε πέσει σε ένα άδειο πεζοδρόμιο, που όπως είπε στην ομάδα, το πήρε ο γιατρός και το πέταξε γιατί είχε χαλάσει. Είναι μια απλή φωτογραφία, αλλά ταυτόχρονα είναι κάτι πολύ βαθύ και συμβολικό. Με τη φωτογραφία μπαίνουν πιο βαθιά και εκφράζουν πιο δύσκολα ζητήματα. Είναι απελευθερωτικό το νόημα ενός σάπιου φρούτου που έφυγε από το σώμα της. Αυτή είναι η θεραπευτική αξία της τέχνης», λέει η Δήμητρα Ερμείδου, Ιδρύτρια και Υπεύθυνη Προγραμμάτων του Φορέα Τέχνης στην Υγεία και Εισηγήτρια Θεραπευτικής Φωτογραφίας.
Μια βαθιά ανάσα μέχρι το τέλος της καταιγίδας και ο φόβος δεν μπορεί να σε καθοδηγεί πια. Όμως, ζώντας με μια βαριά ασθένεια, ανακαλύπτεις κομμάτια του εαυτού σου. Είναι ένας δρόμος που περνά από την αυτογνωσία, την έκφραση, την απελευθέρωση. Οι άνθρωποι που το έχουν βιώσει, το παλεύουν, το έχουν ισοπεδώσει ή ζουν μαζί με αυτό, πλέον μπορούν να το ξορκίζουν, μετουσιώνοντας το βίωμα σε τέχνη.
“Eyes Of Light” είναι το όνομα του μη κερδοσκοπικού οργανισμού που βοηθά τα βλέμματα των γυναικών να στραφούν προς το φως. Μέσα από την τέχνη, άνθρωποι με οποιαδήποτε εμπειρία καρκίνου, επιζώντες και ασθενείς, ξεφεύγουν από τη δική τους πραγματικότητα και πηγαίνουν στα εργαστήρια που προσφέρονται δωρεάν, για να αποτυπώσουν χωρίς λέξεις πια, τα βιώματά τους. Από την στιγμή που ξεκίνησε να λειτουργεί το 2019, έχουν περάσει περισσότεροι από 700 άνθρωποι.
«Ανακαλύπτουν κομμάτια του εαυτού τους μέσω της τέχνης»
Πρόκειται για μία ολιστική προσέγγιση η οποία λέει πως, σε έναν άνθρωπο που νοσεί από μια σοβαρή ασθένεια, πέρα από το βιολογικό κομμάτι που αντιμετωπίζεται από την ιατρική, υπάρχει και η ψυχολογική και κοινωνική διάσταση που τίθεται σε κρίση.
«Θέλουμε να βελτιώσουμε τη συναισθηματική ευημερία των ανθρώπων με εμπειρία καρκίνου, να μειώσουμε τον φόβο και τα αρνητικά στερεότυπα γύρω από τον καρκίνο. Είμαστε από τους ελάχιστους οργανισμούς στη χώρα που δραστηριοποιούνται στο πεδίο της τέχνης στην υγεία. Θέλουμε να ενσωματώσουμε καλλιτεχνικές πρακτικές που φέρνουν τα οφέλη της τέχνης σε ασθενείς και μεταγενέστερα σε νοσηλευόμενους, φροντιστές, ακόμα και στο προσωπικό ενός νοσοκομείου», εξηγεί.
Κάθε εργαστήριο διαρκεί τυπικά τρεις μήνες και συμμετέχουν γύρω στα 10 άτομα. Ο στόχος είναι να εστιάζουν στο βάθος, με λιγότερους ανθρώπους για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. «Η θεραπευτική φωτογραφία είναι εργαλείο για να εκφράσουν οι άνθρωποι σκέψεις και συναισθήματα, να ανακαλύψουν πράγματα για τον εαυτό τους, να εστιάσουν στο τώρα», λέει η Δήμητρα.
«Υπήρξε μια κοπέλα που ήρθε στην ομάδα πριν ξεκινήσει τις χημειοθεραπείες και περάσαμε μαζί όλο αυτό το στάδιο που ξύρισε τα μαλλιά της, που φορούσε μαντήλι και μας έλεγε ότι η ομάδα ήταν αυτό που της έδινε δύναμη να συνεχίζει. Βλέπουμε άτομα να παίρνουν κουράγιο σε πολύ δύσκολες στιγμές.
Όταν είναι σε φάση χημειοθεραπειών και βρίσκουν κουράγιο να σηκωθούν, να έρθουν στην ομάδα, να κάνουν εργασίες και να συμμετέχουν στις δρατηριότητες, είναι πολύ σημαντικό και μας δείχνει ότι πραγματικά τις βοηθά και βελτιώνει την ψυχολογία τους».
Η τέχνη έχει πράγματι θεραπευτική διάσταση για την υγεία, γεγονός που έχει αποδειχθεί σε πλήθος διεθνών ερευνών. Μάλιστα, μία από τις πιο μεγάλες μελέτες που πραγματοποιήθηκε από τον ΠΟΥ για την Ευρώπη, αναδεικνύει τα οφέλη για ογκολογικούς ασθενείς που εκτείνονται από την αυξομείωση άγχους και της κατάθλιψης μέχρι τη μείωση του πόνου και των παρενεργειών από τις χημειοθεραπείες.
«Ακουμπώντας λοιπόν σε αυτή τη γνώση, κάνουμε θεραπευτική φωτογραφία και από την ανατροφοδότηση των συμμετεχόντων, βλέπουμε ότι τα αποτελέσματα είναι πολύ καλά. Τα εργαστήρια είναι ισχυρό εργαλείο αυτογνωσίας. Μια συναισθηματική δυσφορία, μια επίμονη σκέψη, κάτι που μας απασχολεί ή κάτι που μας φοβίζει και μας προβληματίζει, αν το πάρουμε και το βγάλουμε από μέσα μας, εκφράζοντάς το με έναν τρόπο δημιουργικό όπως με μια εικόνα, είναι πολύ πιο αποτελεσματικό από το να το επικοινωνήσουμε με λέξεις».
«Γιατί πολλές φορές δεν βρίσκουμε τις λέξεις για να περιγράψουμε τι είναι αυτό που μας συμβαίνει. Μέσα από τους συμβολισμούς μιας εικόνας μπορούμε να πάρουμε τη δυσφορία που έχουμε μέσα μας και να τη βάλουμε απέναντι, να της μιλήσουμε, να ανακαλύψουμε πράγματα γύρω από αυτή, να μας δώσει πληροφορίες για το τι συμβαίνει. Αυτή η διεργασία γίνεται και σε επίπεδο ατόμου. Δηλαδή το άτομο που ανακαλύπτει φωτογραφίζοντας, φέρνοντας τις φωτογραφίες στην ομάδα και μιλώντας γι' αυτές», τονίζει η Δήμητρα.
«Οι εικόνες που φέρνουν δημιουργούν συνομιλία με την ασθένεια»
Οι φωτογραφίες που φέρνουν οι γυναίκες είναι γύρω από θεματικές που βάζει το εργαστήριο και η κάθε μία, αποτυπώνει τα σκοτάδια τους ή την αισιοδοξία που θέλουν να αγγίξουν, ξορκίζοντας την ασθένεια.
«Γυναίκες που είναι ενεργά μέσα σε θεραπείες, έχουν μεγαλύτερη ανάγκη να φέρουν εικόνες που δημιουργούν τη συνομιλία με τον καρκίνο, για να διαχειριστούν ζητήματα που είναι φρέσκα. Αντίθετα, υπάρχουν άτομα που δε θέλουν να φέρνουν τον καρκίνο μέσα από τις φωτογραφίες, αλλά τη χαρά. Σε μια εργασία μιλούσαμε για το σώμα, τη σχέση με το σώμα, πώς νιώθουμε μέσα στο σώμα αλλά και για το σώμα σαν ολότητα, δίνοντας χώρο όχι μόνο στις πληγές αλλά και σε όσα κάνουν καλό σε αυτό».
«Μια γυναίκα με καρκίνο μαστού, έφερε μια φωτογραφία με τους δύο μαστούς, μία με τον μαστό που είναι υγιής και καλυπτόταν με λουλούδια και από την άλλη, μια εικόνα ενός λατομείου σε ένα βουνό που ήταν σκαμμένο και συμβόλιζε τον μαστό που είχε σκαφτεί και δεν είχε μείνει τίποτα. Η αντίθεση ήταν πολύ έντονη».
«Έχουμε άτομα από μικρές κοινωνίες που δεν έχουν μοιραστεί ούτε με την οικογένειά τους όσα μας λένε στο εργαστήριο. Άνθρωποι κρύβουν τον καρκίνο από τους γονείς, τη δουλειά τους ή από την κοινότητα. Και νιώθουν μια ανακούφιση που βρίσκουν άλλους ανθρώπους που νοσούν, ώστε να το επικοινωνήσουν».
«Αυτό συμβαίνει γιατί εξακολουθεί να υπάρχει στιγματισμός, ή η αίσθηση ότι τον καρκίνο δεν τον συζητάμε και δεν τον ακουμπάμε. Υπάρχουν άνθρωποι που βιώνουν εγκατάλειψη από συζύγους, φίλους, ακόμα και απώλεια της δουλειάς τους».
«Αυτά είναι πολύ μεγάλα πλήγματα σε κάποιον που νοσεί και ήδη έχει υποστεί τραύματα. Πολλοί από τους ασθενείς βιώνουν τέτοιες συμπεριφορές από τον περίγυρό τους που απομακρύνεται γιατί δεν ξέρει πώς να το διαχειριστεί, ενώ από τις προσλαμβάνουσες που έχουν από την κοινωνία και το στίγμα, απομονώνονται και μόνοι τους πολλές φορές ως δείγμα άμυνας».
Ένα κόμικ με ιστορίες γυναικών με καρκίνο
Πέρα από τα εργαστήρια, «έχουμε κάνει ένα κόμικ και ένα webcomic για τις γυναίκες με καρκίνο. Όλο το κόμικ έχει δημιουργηθεί από την εικονογράφο Γεωργία Ζάχαρη και έχει τις ιστορίες 25 γυναικών από όλη την Ελλάδα. Αυτό είχε ως στόχο να μοιραστεί σε γυναίκες ασθενείς και είχε την πρωτοτυπία ότι μέσα στο κόμικ μπορούσαν να ζωγραφίσουν ή να γράψουν κάτι και να γίνουν μέρος της ιστορίας».
«Αυτό είχε 12 θεματικές σχετικά με τα ζητήματα και τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει μια γυναίκα με καρκίνο -από το θέμα της εργασίας, το θέμα των παρενεργειών, μέχρι τη σεξουαλική ζωή- δηλαδή ακόμα και θέματα ταμπού, αλλά και συνεντεύξεις από γιατρούς, φυσιοθεραπευτές, ψυχολόγους για τις ερμηνείες και τα κομμάτια της ασθένειας».
«Πήρα πολλά πράγματα ψυχικά από την ομάδα. Περάσαμε όμορφες στιγμές, άλλες με δάκρια και άλλες με χαμόγελα. Μέσα από το κοινό μας βίωμα με τις υπόλοιπες κοπέλες, είδα ότι δεν πρέπει να φοβάμαι γι' αυτό που μου συνέβη. Μου έδειξαν τον δρόμο και μου έδωσαν τη δύναμη για να πάω ένα βήμα πιο μπροστά. Όχι οτι μου έφυγε εντελώς ο φόβος, κάποιες στιγμές επανέρχεται, αλλά πλέον μπορώ να τον διαχειριστώ σε μεγάλο βαθμό και να βρω το θετικό μέσα απ' αυτόν», λέει η Δήμητρα Μ. μία από τις κοπέλες που πέρασαν από το εργαστήριο.
Ένας δρόμος έκφρασης για όλα εκείνα που τις στοιχειώνουν, τους φόβους, την αβεβαιότητα, την ανασφάλεια, τις αδυναμίες, ένα περιβάλλον που ξεκλείδωσαν τα πιο σκοτεινά συναισθήματα και σκέψεις και τα έδιωξαν από πάνω τους. Και αυτό είναι το πιο σημαντικό απ' όλα.
Ακολουθήστε το Reader.gr στα Google News για να είστε πάντα ενημερωμένοι για όλες τις ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο.
