Στη Θεσσαλονίκη θα πραγματοποιηθεί η στρατιωτική παρέλαση για τη 28η Οκτωβρίου 2023, με την πολιτική ηγεσία της χώρας, όπως την Πρόεδρο της Δημοκρατίας Κατερίνα Σακελλαροπούλου, και πλήθος κόσμου να αναμένεται να δώσει το παρών για να την παρακολουθήσει από κοντά.
Η παρέλαση, όμως ως θεσμός, έχει μακρά ιστορία και μπορεί κανείς να συναντήσει ανάλογες εικόνες από τις περιόδους της αρχαιότητας. Ο βασιλιάς, ειδικότερα, πριν από ή και μετά τη μάχη, έκανε επίβλεψη των στρατιωτικών του δυνάμεων, προκειμένου να κρίνει με αυτόν τον τρόπο την πειθαρχία και τον εξοπλισμό των στρατιωτών.
Αρκετές φορές, όπως έδειξε η ιστορία είχε και εκφοβιστικό χαρακτήρα, με την περίπτωση της πολιορκίας των Ιεροσολύμων το 70 μ.Χ. από τους Ρωμαίους, να αποτελεί ανάλογο παράδειγμα.
Πιο συγκεκριμένα, ο αυτοκράτορας Τίτος, την περίοδο που προσπαθούσε να «λυγίσει» ένα από τα κέντρα του «κόσμου της Ανατολής», φέρεται έβαλε τις λεγεώνες του να παραταχθούν φορώντας τον εξοπλισμό τους τόσο για να πάρουν τον μισθό τους όσο και να προκαλέσουν φόβο στον εχθρό.
Παρέλαση: Τι ισχύει στην Ελλάδα
Στην Ελλάδα, για τις στρατιωτικές παρελάσεις, όχι με τη μορφή που τις ξέρουμε τους τελευταίους αιώνες, βρίσκουμε τις πρώτες αναφορές στα γραπτά του Ρωμαίου ιστορικού και φιλοσόφου, Αρριανού, που τις τοποθέτησε χρονικά στην αυτοκρατορία της Μακεδονίας και τον Μέγα Αλέξανδρο.
Ο ίδιος περιγράφει πως ο Μέγας Αλέξανδρος είχε εορτάσει την κατάληψη της Τύρου, πραγματοποιωντας θυσία στον Ηρακλή και διοργανώνοντας πομπή με όλους τους στρατιώτες του οπλισμένους. Αντίστοιχα, στη Μέμφιδα, κοινώς την Αρχαία Αίγυπτο, ο Μέγας Αλέξανδρος πραγματοποίησε, πάλι, «στρατιωτική παρέλαση», κάνοντας θυσία στον Δία.
Το πέρασμα και η κυριαρχία των αυτοκρατοριών στην Ελλάδα, όπως της Ρωμαϊκής, της Βυζαντινής και της Οθωμανικής, «εξαφανίζει» τουλάχιστον μέχρι τον 19ο και τον 20ο αιώνα τις όποιες αναφορές για τις μαθητικές και στρατιωτικές παρελάσεις.
Οι πρώτες αναφορές
Η πρωιμότερη αναφορά για μαθητική παρέλαση εντοπίζεται το 1899, με αφορμή τη 25η Μαρτίου προκειμένου να τιμήσουν την Εθνική Παλιγγενεσία του 1821.
Στις 26 Μαρτίου 1900 η Εφημερίδα των Αθηνών «ΕΜΠΡΟΣ» σε δημοσίευμά της με τίτλο: «Ο ΠΑΝΗΓΥΡΙΚΟΣ ΕΟΡΤΑΣΜΟΣ ΤΗΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΕΟΡΤΗΣ. Η ΕΝΘΟΥΣΙΩΔΗΣ ΠΑΡΕΛΑΣΙΣ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΤΩΝ ΣΧΟΛΕΙΩΝ…», μεταξύ άλλων περιγράφει αναλυτικά τις παραλύσεις των μαθητών
Παράλληλα, τα σχολεία εμφανίζονται παραταγμένα στην εθνική εορτή της 25ης Μαρτίου 1924, ημέρα που συνέπιπτε με την ανακήρυξη της Δημοκρατίας. Σύμφωνα με πληροφορίες της εφημερίδας «Ελευθεροτυπία», τα επόμενα χρόνια αναφέρονται μόνο πρόσκοποι και μαθητές στρατιωτικών σχολών που πλαισιώνουν τη στρατιωτική παρέλαση.
Το 1932 στην Αθήνα τα σχολεία συμμετέχουν μαζί με τους προσκόπους, τη «φρουρά της πόλης» και τις «εθνικιστικές οργανώσεις» σε παρέλαση ενώπιον επισήμων στον Άγνωστο Στρατιώτη.
Η περίοδος Μεταξά
Ωστόσο, για πρώτη φορά η μαθητική παρέλαση παίρνει χαρακτήρα επίσημο και συμπληρωματικό ως προς τη στρατιωτική από το 1936, τη χρονιά δηλαδή, που ανέβηκε στην εξουσία ο δικτάτορας Ιωάννης Μεταξάς. Το Μάρτιο της χρονιάς αυτής παρελαύνουν τα σχολεία επικεφαλής της πομπής, μπροστά στον Μεταξά και τον Βασιλιά.
Τότε ο δικτάτορας Μεταξάς εγκαθιστά μαθητικές και στρατιωτικές παρελάσεις μαζί, σε μία περίοδο που διατηρούσε καλές σχέσεις με το ναζιστικό καθεστώς του Χίτλερ και το φασιστικό του Μουσολίνι. Ο ίδιος, σύμφωνα με έρευνα της εφημερίδας «Ελευθεροτυπία», έκανε λόγο για «όνειρο».
Η Κατοχή και το ΕΑΜ
Από τότε η σχολική παρέλαση συνδέθηκε απόλυτα με τη στρατιωτική, και η απουσία των μαθητών θεωρήθηκε αξιόποινη πράξη, ισοδύναμη με την παράβαση στρατιωτικού καθήκοντος. Η εμφυλιοπολεμική περίοδος δεν βελτίωσε φυσικά τις συνθήκες. Η δικτατορία δε χρειάστηκε να κάνει τίποτα περισσότερο απ’ το να κοντύνει λίγο τα μαλλιά των αγοριών και να μακρύνει τις φούστες των κοριτσιών.
Στην Κατοχή οι παρελάσεις διακόπηκαν, αλλά ήταν το ΕΑΜ, που το 1942 ήρθε να αναβιώσει την παρέλαση της 25ης Μαρτίου και να καθιερώσει τον εορτασμό της 28ης Οκτωβρίου. Οι κατοχικές δυνάμεις και η ελληνική κατοχική κυβέρνηση προσπάθησαν να καταστείλουν τους εορτασμούς.
Το σήμερα
Όπως ήταν λογικό, τα πράγματα εν μέσω της Δικτατορίας δεν άλλαξαν ιδιαίτερα, οι παρελάσεις τόσο στρατιωτικές όσο και οι μαθητικές πραγματοποιούνταν κανονικά και με βάση τα «στάνταρ» της Χούντας.
Με την πτώση της Χούντας, οι υποχρεωτικές παρελάσεις συνεχίστηκαν. Ο χαρακτήρας τους άλλαξε, γινόντουσαν και γίνονται υποχρεωτικά δύο φορές τον χρόνο, η απουσία των μαθητών δεν θεωρείται, πλέον, αξιόποινη πράξη.
Παρέλαση: Η παύση στην Ευρώπη και ο Λουβοδίκος ΙΔ'
Παρακολουθώντας κανείς μία παρέλαση στο σήμερα, μπορεί να δει σύγχρονα οπλικά συστήματα και μέσα να περνούν μπροστά από τους πολίτες. Η κατάσταση, όμως, πριν αρκετούς αιώνες πήγε να αλλάξει.
Στην Ευρώπη του 17ου αιώνα, όπου μαστίζονταν από αλλεπάλληλες εξεγέρσεις, και από έναν αιματηρό Τριακονταετή Πόλεμο, τα στρατεύματα άρχισαν να παρελαύνουν πιο οργανωμένα.
Ο Λουδοβίκος ο ΙΔ’ ήταν εκείνος που επέβαλε τα γαλλικά στρατεύματά του σε βηματισμό ώστε να εξασκηθούν ακολουθώντας ειδικούς σχηματισμούς στις μάχες.
Ο πρώτος, όμως, που καθιέρωσε πιο οργανωμένη παρέλαση αλλά χωρίς θεατές ήταν ο Φρειδερίκος Γουλιέλμος, βασιλιάς της Πρωσίας στα τέλη του 18ου αιώνα ο οποίος απαιτούσε από τους άνδρες του τάγματος να παρελαύνουν στα ανάκτορα μόνο όσοι διέθεταν ύψος 1,80μ. Έμειναν στην ιστορία ως οι «Γίγαντες του Ποτσδαμ».
Το παράδειγμά του ακολούθησαν μετέπειτα και άλλα έθνη. Στα Νεότερα Χρόνια με την λήξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου τα στρατεύματα των Συμμάχων παρηλαύνανε θριαμβευτικά σε όλες τις ευρωπαϊκές πόλεις που απελευθέρωναν. Έτσι σήμανε και το τέλος ενός από τους πιο καταστροφικούς πολέμους στην ιστορία.
Ακολουθήστε το Reader.gr στα Google News για να είστε πάντα ενημερωμένοι για όλες τις ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο.
