Ενάντια στον υπερτουρισμό στρέφονται οι κάτοικοι πολλών πόλεων της Ευρώπης, ανάμεσά τους και η Αθήνα. Με ψεύτικες αφίσες, εχθρικά γκράφιτι και παραπλανητικές πινακίδες προσπαθούν να αποθαρρύνουν τα στίφη των τουριστών να κατακλύσουν τις γειτονιές. «Φτύνουμε στην μπύρα σας. Στην υγειά μας!», γράφει ένα σύνθημα σε τοίχο στη γειτονιά Gràcia, στη Βαρκελώνη.
Σύμφωνα με δημοσίευμα της βρετανικής εφημερίδας Telegraph, εδώ και χρόνια οι κυβερνήσεις και οι δημοτικές αρχές έχουν θεσπίσει μέτρα για τον έλεγχο του τουρισμού - από τον αριθμό των κρουαζιερόπλοιων μέχρι τον περιορισμό των βραχυχρόνιων μισθώσεων. Πλέον, όπως φαίνεται, οι ντόπιοι παίρνουν την κατάσταση στα χέρια τους.
Σε όλη την Ευρώπη συνθήματα και ψεύτικα πόστερ γεμίζουν τους τοίχους, ενώ πανό ανοίγονται έξω από ιστορικά κτίρια. Η εφημερίδα μίλησε με σε Βαρκελώνη, Άμστερνταμ, Αθήνα, Σπλιτ και Βενετία, προκειμένου να καταγράψει την κατάσταση που διαμορφώνεται σε πολλές ευρωπαϊκές πόλεις.
Εξάρχεια: «Εκκενώστε τα διαμερίσματα λόγω μόλυνσης από κοριούς, αλλιώς πρόστιμο 500 ευρώ»
Στις αρχές Δεκεμβρίου, κτίρια στην Αθήνα που χρησιμοποιούνται για βραχυχρόνια μίσθωση ήταν γεμάτα με αφίσες που είχαν κάτι που έμοιαζε με επίσημο κυβερνητικό λογότυπο. Το μήνυμα ήταν σαφές: Εκκενώστε αμέσως τα διαμερίσματα λόγω μόλυνσης από κοριούς, αλλιώς αντιμετωπίστε πρόστιμο 500 ευρώ.
Οι τουρίστες εξεπλάγησαν: «Η Ελλάδα είναι η χώρα της φιλοξενίας - της αγάπης για τον ξένο - ποτέ δεν σκεφτήκαμε ότι θα μπορούσαν να στοχεύουν έτσι τους επισκέπτες από το εξωτερικό», δήλωσε η Philippa Unwin, η οποία διέμενε σε ένα από τα διαμερίσματα στην περιοχή Εξάρχεια της Αθήνας.
Τα Εξάρχεια, όπως αναφέρει η Telegraph, ήταν μία μόνο από τις περιοχές που επλήγησαν σοβαρά από τη δεκαετή ύφεση της Ελλάδας, η οποία είδε την οικονομία να συρρικνώνεται σχεδόν κατά το ένα τέταρτο.
«Είμαστε η χαμένη γενιά - αν θέλουμε να δουλέψουμε πρέπει να φύγουμε από τη χώρα. Αν μείνουμε αντιμετωπίζουμε τη φτώχεια, ακόμη και την έλλειψη στέγης», εκμυστηρεύτηκε ένας 25χρονος Αθηναίος.
Καθώς οι βραχυχρόνιες μισθώσεις ανεβάζουν τις τιμές στην Αθήνα και σε ορισμένα από τα πιο δημοφιλή νησιά της Ελλάδας, η φάρσα ανέδειξε την αυξανόμενη οργή κατά του Airbnb.
Αυτή η οργή είναι επίσης ορατή στους τοίχους που έχουν μουτζουρωθεί με γκράφιτι κατά του Airbnb στα Εξάρχεια και στις γύρω γειτονιές: «Αγαπητέ τουρίστα, απόλαυσε το Airbnb σου. Υπογραφή ενός μελλοντικού άστεγου Αθηναίου», γράφει ένα από αυτά. «Διαμερίσματα για μετανάστες όχι για airbnb», αναφέρει άλλο σύνθημα.
Το 2021 ένας λογαριασμός στο X με το όνομα "Exarcheia Tourism #airbnburn" δημοσίευσε το βίντεο επίθεσης σε διαμέρισμα Airbnb. «Αν υπήρχαν καλύτεροι νόμοι για τη ρύθμιση του Airbnb δεν νομίζω ότι ο κόσμος θα ήταν τόσο ενοχλημένος», δήλωσε στην Telegraph ιδιοκτήτης ακινήτου, ο οποίος δεν θέλησε να κατονομαστεί υπό το φόβο αντιποίνων.
«Οι Έλληνες είναι γενικά ειρηνικοί άνθρωποι και δεν νομίζω ότι ακόμη και οι αναρχικοί έχουν κάτι εναντίον των τουριστών, αλλά το Airbnb διώχνει τους ντόπιους που δεν έχουν την οικονομική δυνατότητα να νοικιάσουν και ελάχιστα ή τίποτα δεν έχει γίνει για να σταματήσει αυτό», εξήγησε.
«Φτύνουμε στην μπύρα σας. Στην υγειά μας!»: Η Βαρκελώνη λέει «Tourist go home!»
Με τον αριθμό ρεκόρ τουριστών να κατακλύζει τη Βαρκελώνη το 2023, τις τιμές των ενοικίων να έχουν φτάσει στα ύψη και τις διαρκώς μεγαλύτερες ουρές στα μέσα μαζικής μεταφοράς, κανείς δεν μπορεί να κατηγορήσει τους κατοίκους της Βαρκελώνης που έχουν αρχίσει να απογοητεύονται λίγο.
Ο δήμος αναγνώρισε ότι υπάρχει πρόβλημα και θέσπισε διάφορα μέτρα: αύξησε τον νυχτερινό τουριστικό φόρο, έθεσε όριο στον αριθμό των τουριστικών γκρουπ, πάγωσε την κατασκευή ξενοδοχείων στο κέντρο και αυστηροποίησε τους κανονισμούς για όσους ελπίζουν να νοικιάσουν τα διαμερίσματά τους στην Airbnb. Ωστόσο, είναι σε επίπεδο δρόμου που η αντίσταση είναι πιο εμφανής.
«Tourist go home!», φωνάζουν τα γκράφιτι σε όλη την Παλιά Πόλη. Κοντά σε μεγάλα τουριστικά αξιοθέατα, παίρνει μια πιο απελπιστική νότα: «Το πολυτελές ταξίδι σας - η καθημερινή μου δυστυχία».
Η φύση των συνθημάτων ποικίλλει από γειτονιά σε γειτονιά. Στην Gràcia, που εδώ και καιρό φημίζεται ως γειτονιά χαρούμενων αναρχικών, θα βρείτε: «Φτύνουμε στην μπύρα σας. Στην υγειά μας!» και «Οι τουρίστες πάνε σπίτι τους, οι πορτοφολάδες είναι ευπρόσδεκτοι».
Άλλοι κάτοικοι της Βαρκελώνης αναγνωρίζουν την οικονομική ανάγκη του τουρισμού ή θεωρούν αυτή τη στάση υποκριτική. «Αυτοί που το ζωγράφισαν αυτό έχουν πάει στη Νέα Υόρκη, το Βερολίνο, το Λονδίνο, τη Λισαβόνα, την Ταγγέρη, την Κωνσταντινούπολη...», αναφέρει μια πινακίδα ως απάντηση, «αλλά δεν θέλουν να έρθει κανείς σε αυτή τη γειτονιά. Η υποκρισία είναι ο χειρότερος τρόπος για να πολεμήσεις ενάντια στο gentrification».
Υπάρχει επίσης εκτεταμένη αποδοκιμασία για τις τυπωμένες, επίσημης εμφάνισης αφίσες που ενθαρρύνουν το «balconing» - το άλμα από το ένα μπαλκόνι στο άλλο, που εφαρμόζεται κυρίως από νεαρούς, μεθυσμένους Βρετανούς και Γερμανούς σε θέρετρα διακοπών - δεδομένου του αριθμού των τραγικών ατυχημάτων κατά τη διάρκεια των ετών.
Ωστόσο, είναι δύσκολο να διαφωνήσει κανείς με τους δυσαρεστημένους κατοίκους της Vallcarca, που περιστρέφουν τις πινακίδες προς το πάρκο Güell του Γκαουντί για να στείλουν τους επισκέπτες προς τη λάθος κατεύθυνση και να δώσουν στον εαυτό τους λίγη ηρεμία.
Ή με τον επιχειρηματία ιδιοκτήτη του γραφικού γκουρμέ παντοπωλείου Colmado Múrria, που εξοργίζεται από τους Instagrammers που φεύγουν χωρίς να αγοράσουν τίποτα. «Επισκεφθείτε απλά κοιτάζοντας», γράφει μια πινακίδα στη βιτρίνα: «5 ευρώ ανά άτομο».
Σπλιτ: «300 ευρώ για ούρηση ή αφόδευση σε δημόσιο χώρο και 150 ευρώ για εμετό στο δρόμο»
Στο Σπλιτ, εξερευνώντας τα πλακόστρωτα σοκάκια μέσα στα ρωμαϊκά τείχη του παλατιού του Διοκλητιανού, οι επισκέπτες μπορεί να εκπλαγούν όταν δουν μεγάλες ερυθρόλευκες ανακοινώσεις, παρόμοιες με απαγορευτικές πινακίδες στους δρόμους που προειδοποιούν για την τιμωρία αντικοινωνικής συμπεριφοράς.
Χρησιμοποιώντας (μάλλον διασκεδαστικές) εικονογραφήσεις για να κάνουν τα μηνύματά τους προσιτά σε όλες τις εθνικότητες, προειδοποιούν ότι «θα πληρώσετε 300 ευρώ για: ούρηση ή αφόδευση σε δημόσιους χώρους, αναρρίχηση σε μνημεία, άλμα σε σιντριβάνια ή ύπνο σε πάρκα, πλατείες και άλλους δημόσιους χώρους. Ο εμετός σε δημόσιους χώρους θα σας στοιχίσει 150 ευρώ».
Το δημοτικό συμβούλιο του Σπλιτ συνειδητοποίησε ότι έπρεπε να λάβει μέτρα μετά την έξαρση της αταξίας το καλοκαίρι του 2023. Οι ένοχοι ήταν κυρίως θορυβώδεις ομάδες Βρετανών και Αυστραλών, οι οποίοι είχαν πάει για βόλτες σε παμπ.
Οι ντόπιοι (και οι φρόνιμοι επισκέπτες) είχαν αρχίσει να ενοχλούνται από τον νυχτερινό θόρυβο, τα σκουπίδια και τη δυσοσμία στην παλιά πόλη που περιλαμβάνεται στον κατάλογο της Unesco. Η πόλη προσέλαβε επίσης μια ιδιωτική εταιρεία ασφαλείας για να περιπολεί στους δρόμους από τις 22:00 έως τις 4:00 το πρωί.
Στην πραγματικότητα, δεν είναι τόσο οι τουρίστες που ενοχλούν τους ντόπιους, όσο ο τρόπος με τον οποίο ο τουρισμός αλλάζει τον τρόπο ζωής των ανθρώπων. Η παλιά πόλη του Σπλιτ είναι σχεδόν άδεια το χειμώνα, καθώς οι κάτοικοι έχουν πουλήσει και μετακομίσει στα προάστια, τα σπίτια έχουν μετατραπεί σε ενοικιαζόμενα δωμάτια για διακοπές, οι δημόσιοι χώροι έχουν διαβρωθεί και τα πολυαγαπημένα δέντρα έχουν κοπεί.
Τον Αύγουστο, το Salon Galić του Σπλιτ διοργάνωσε το Summer Album, μια έκθεση ζωγραφικής της Maja Rožman - κυνικές απεικονίσεις φουσκωτών ροζ φλαμίνγκο, πλαστικών σαγιονάρες και φανταχτερά κοκτέιλ, που αναδεικνύουν τη σημερινή «ινσταγκραμοποίηση» του καλοκαιριού.
Αυτή η αντίσταση στον τουρισμό από καλλιτέχνες και μουσικούς που χρησιμοποιούν την ειρωνεία και το χιούμορ, δεν είναι κάτι καινούργιο. Πριν από χρόνια, ο Franci Blašković (frontman του ιστριακού συγκροτήματος Gori Ussi Winnetou), ίδρυσε την αστεία Λίγκα για την καταπολέμηση του τουρισμού.
Και στο Bol on Brač, ο καλλιτέχνης Ivica Jakšić Čokrić Puko έχει ανεβάσει παραστάσεις και έχει γυρίσει ταινίες μικρού μήκους για την πανέμορφη παραλία Zlatni rat του Bol, απεικονίζοντας την εκμετάλλευσή της από τον μαζικό τουρισμό.
«Οι τουρίστες πάνε σπίτι τους» - «Η Βενετία δεν είναι η Ντίσνεϋλαντ»
«Οι τουρίστες πάνε σπίτι τους». «Η Βενετία δεν είναι η Ντίσνεϋλαντ». Οι κάτοικοι της πόλης ακροβατούν σε τεντωμένο σχοινί μεταξύ της αντίρρησης στον υπερτουρισμό που κάνει την κανονική ζωή στην πόλη εφιάλτη και της γνώσης ότι τα έσοδα από τους ίδιους τουρίστες κρατούν την πόλη ζωντανή.
Παράλληλα με τα αντιτουριστικά γκράφιτι υπάρχουν εξίσου στοχοποιήσεις που απευθύνονται στους συμπολίτες που νοικιάζουν καταλύματα μέσω των μεγάλων πλατφορμών κρατήσεων, καθιστώντας σχεδόν αδύνατο για τους ντόπιους να βρουν οικονομικά προσιτές κατοικίες.
Πέρα από τις τιμές, οι επισκέπτες είναι πιο πιθανό να συναντήσουν αδιαφορία παρά ανοιχτή εχθρότητα. Η εμπειρία στη Βενετία εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το πόσο καλά καταλαβαίνετε τις ιδιαιτερότητές της.
Σταθείτε στο μπαρ για το aperitivo και το cicchetti (αλμυρά τσιμπολογήματα) και θα ξοδέψετε τα μισά από τα χρήματα που ξοδεύουν οι τουρίστες που περιμένουν για το τραπέζι.
Κατεβείτε στο σωστό δρομάκι και θα βρείτε τα μπαρ, τα εστιατόρια και τα καταστήματα που απευθύνονται στους ντόπιους και όχι σε υπερτιμημένα τουριστικά είδη.
Οι επισκέπτες δεν αισθάνονται ανεπιθύμητοι αν τύχει να πέσουν σε αυτή την παράλληλη πόλη, αλλά οι Βενετοί είναι κατανοητό ότι θέλουν να φυλάξουν κάποια από τα μυστικά τους, να χαράξουν μικρές γωνιές όπου μπορούν να αναπνεύσουν ήρεμα και να πιουν ένα προσιτό spritz μακριά από το χάος των κύριων τουριστικών στέκιων.
Υπάρχουν, βέβαια, στιγμές που η απογοήτευση βγαίνει στην επιφάνεια: οι δεκαετίες οργισμένων διαδηλώσεων κατά των κρουαζιερόπλοιων στη λιμνοθάλασσα είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα. Αλλά υπάρχουν και πολλές άλλες φορές που οι Βενετσιάνοι δείχνουν να είναι υπομονετικοί ή τουλάχιστον παραιτημένοι.
Πάρτε, για παράδειγμα, την πρόσφατη περίπτωση του γονδολιέρη που έσυρε τους επιβάτες του έξω από ένα κανάλι για να σωθούν, αφού οι οδηγίες του να καθίσουν ή να ρισκάρουν την ανατροπή του σκάφους δεν εισακούστηκαν μπροστά στην τέλεια ευκαιρία για selfie.
«Stop de Gekte» στο Άμστερνταμ
Η δημοτική αρχή του Άμστερνταμ είναι γνωστή για την εχθρική της στάση απέναντι στους τουρίστες, και ενώ οι κάτοικοι της πόλης είναι γενικά μια ανεκτική ομάδα, υπάρχει ένας αυξανόμενος αριθμός που εξοργίζεται από τον αριθμό των επισκεπτών.
Ένα παράδειγμα τοπικού οργανωμένου κινήματος κατά των τουριστών είναι το «Stop de Gekte» (που σημαίνει «Σταματήστε την τρέλα»). Πρόκειται για μια πρωτοβουλία που δραστηριοποιείται κυρίως στο De Wallen, το κέντρο του Άμστερνταμ.
Τα Σαββατοκύριακα, ορισμένα μέλη σχηματίζουν μια «φρουρά της περιοχής των κόκκινων φώτων» και περιπολούν στην περιοχή. Δεν εμπλέκονται άμεσα στο χάος, αντίθετα καταγράφουν την ακολασία και την κακή συμπεριφορά.
Αυτό οδηγεί πάντοτε στο να δημοσιεύονται βίντεο ή φωτογραφίες που γίνονται viral, άρα και κάλυψης από τον Τύπο που οδηγεί σε δημόσια πίεση προς την κυβέρνηση για να θεσπίσει αλλαγές.
Εκπρόσωπος της ομάδας, ο οποίος προτίμησε να διατηρήσει την ανωνυμία του, αναφέρει ότι το πρόβλημα που βλέπουν με τον τουρισμό δεν είναι μόνο ότι κάνει την περιοχή «πιο πολυσύχναστη από ποτέ», αλλά ότι δίνει τη δυνατότητα για μια συνεχή ποσότητα διαφθοράς.
«Είναι παράξενο να βλέπεις ακόμη και νεαρά ζευγάρια με τα παιδιά τους να [κοιτάζουν] τα φτωχά κορίτσια στα παράθυρα [της συνοικίας των κόκκινων φώτων]», τονίζει. «Η πορνεία έχει γίνει δυστυχώς τουριστική ατραξιόν».
Το Stop de Gekte δεν είναι η μόνη αντίδραση στον υπερτουρισμό που καταγράφεται στο Άμστερνταμ. Στο δεύτερο μισό του 2023, επισκέπτες και ντόπιοι είδαν την πόλη να γεμίζει με αφίσες που έμοιαζαν με επίσημες και ανακήρυτταν το κρακ και την ηρωίνη νόμιμες σε ορισμένες περιοχές.
Αν και αποδείχθηκε ότι επρόκειτο για έργο μιας καλλιτεχνικής κολεκτίβας που διαμαρτυρόταν για τους νόμους περί ναρκωτικών της Ολλανδίας, η ομοιότητα των αφισών με τις ανακοινώσεις στη συνοικία των κόκκινων φαναριών που προειδοποιούσαν τους τουρίστες να μην καπνίζουν μαριχουάνα ή να μην πίνουν αλκοόλ ήταν σαφώς σκόπιμη.
Όπως και οι αποδείξεις του Stop de Gekte για την εξαχρείωση της συνοικίας των κόκκινων φώτων, αυτή η εκστρατεία αφισών είχε ως στόχο να αναστατώσει τους ντόπιους, αλλά και τους επισκέπτες.
Ακολουθήστε το Reader.gr στα Google News για να είστε πάντα ενημερωμένοι για όλες τις ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο.
