Τον περασμένο Σεπτέμβριο ο Περιφερειάρχης Αττικής, Νίκος Χαρδαλιάς, δήλωνε ευθέως για τις πλημμύρες: «Εάν η ερώτηση είναι αν η Αττική είναι θωρακισμένη, η απάντησή μου είναι ότι όχι, δεν είναι θωρακισμένη».
Με αφορμή καθαρισμούς ρεμάτων στα ανατολικά του νομού, εξήγησε ότι «άλλα ήταν τα κλιματικά δεδομένα το 2010, άλλα είναι σήμερα. Είναι μια συζήτηση που πρέπει να ξεκινήσει άμεσα, χωρίς καθυστερήσεις».
Είναι γεγονός ότι οι πλημμύρες αποτελούν διαχρονική «πληγή» για τους κατοίκους της Αθήνας και της ευρύτερης περιοχής του Λεκανοπεδίου. Η άποψη που κυριαρχεί εστιάζει σχεδόν αποκλειστικά στην κλιματική αλλαγή, με τις ξαφνικές και έντονες καταιγίδες και τον μεγάλο όγκο νερού που πέφτει σε μία περιοχή, πολλές φορές μετά από παρατεταμένη περίοδο ανομβρίας, σε σύνομο χρονικό διάστημα.
Την ίδια ώρα, η «παραδοσιακή» θεώρηση που επικεντρώνεται σε μπαζωμένα ρέματα, ακαθάριστες κοίτες και βουλωμένα φρεάτια μοιάζει κάπως «ξεχασμένη» μπροστά στη συζήτηση περί «κλιματικής κρίσης». Ποια είναι όμως η κατάσταση σήμερα και τι πρέπει να γίνει;
Οι «κόκκινες» περιοχές στην Αθήνα
Χαρτογραφώντας τις «κόκκινες» περιοχές της πρωτεύουσας, αυτές εντοπίζονται στο μεγαλύτερο μέρος πολεοδομικού συγκροτήματος, όπως για παράδειγμα ο χείμαρρος στο Κολωνάκι που πλημμύρισε την οδό Μαρασλή πριν λίγες ημέρες.
Αυτό επιβεβαιώνεται και από τους χάρτες κινδύνων πλημμύρας του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, σύμφωνα με τους οποίους το μεγαλύτερο μέρος του Λεκανοπεδίου διατρέχει στον έναν ή στον άλλον βαθμό κάποιου είδους κίνδυνο.
Στο επίκεντρο βρίσκεται φυσικά ο Κηφισός, ο μεγαλύτερος ποταμός της Αττικής, η κοίτη του οποίου έχει εγκιβωτιστεί για αρκετά χιλιόμετρα και όλα τα μικρότερα ποτάμια και ρέματα που καταλήγουν σε αυτόν και βρίσκονται διάσπαρτα κάτω από την Αθήνα.
Ο Δημήτρης Θεοδοσόπουλος, αγρονόμος - τοπογράφος μηχανικός του ΕΜΠ, ιθύνων νους του blog και της σελίδας «Γεωμυθική», στέκεται ιδιαίτερα στον συγκεκριμένο ποταμό, εξηγώντας στο Reader.gr τους λόγους για τους οποίους πλημμυρίζει η Αθήνα, αλλά και τι πρέπει να γίνει για να αντιστραφεί αυτή η κατάσταση.
Με φόντο τον καθαρισμό μέρους της κοίτης που πραγματοποιήθηκε το τελευταίο διάστημα από την Περιφέρεια σημειώνει ότι «στον Κηφισό καθάρισαν 200 μέτρα, ενώ η συνολική εγκιβωτισμένη κοίτη είναι 7 χιλιόμετρα».
Πριν περίπου έναν χρόνο ο ίδιος με ομάδα άλλων ειδικών πραγματοποίησε σχετική αυτοψία. Στις κολόνες που στηρίζουν την οροφή της κοίτης (σ.σ από πάνω διέρχεται η Εθνική Οδός Αθηνών – Λαμίας) «δεν έχει γίνει έλεγχος ούτε συντήρηση», με αποτέλεσμα να παραμένει άγνωστη η στατική επάρκεια του έργου.
Επιπλέον, μπάζα και απορίμματα εντοπίζονται σε πολλά σημεία του Κηφισού, όπως επίσης και λίμνες, δηλαδή σημεία που έχει αποσπαστεί το τσιμέντο και η συνεχής ροή του νερού σκάβει το χώμα, δημιουργώντας έτσι μικρές λίμνες στην κοίτη.
Ο Κηφισός, σύμφωνα με τον κ. Θεοδοσόπουλο, είναι ένα ποτάμι που συλλέγει ύδατα από όλο το Λεκανοπέδιο και πολλοί ρίχνουν σε αυτό μολυσμένα και βρώμικα νερά μέσω παράνομων συνδέσεων. «Όλα καταλήγουν απευθείας στη θάλασσα και όχι στην Ψυτάλλεια».
«Δεν φτάνει αυτό, θέλουν να τσιμεντώσουν τον ποταμό ακόμα περισσότερο, καθώς υπάρχουν τέτοια σχέδια για την κοίτη στον Κόκκινο Μύλο», τονίζει στο Reader.gr ο τοπογράφος.
Άλλο σημείο που επισημαίνει ο κ. Θεοδοσόπουλος είναι το ρέμα Κυκλοβόρος που διέρχεται από κεντρικά σημεία της πρωτεύουσας, ενώ στο «κάδρο» μπαίνει και ο Ποδονίφτης, ο οποίος «ασφυκτιά» ανάμεσα σε βιομηχανίες, δρόμους, πολυκατοικίες και άλλες κατασκευές.
Αλλά και η εγκιβωτισμένη κοίτη του ποταμού Ιλισσού απαιτεί προσοχή, ειδικά στην Καλλιθέα όπου μία τρύπα έχει ανοίξει στο σημείο που διέρχεται κοντά στον σταθμό του ΗΣΑΠ «Ταύρος», θέμα που έχει αναδείξει πριν μερικούς μήνες το Reader.gr.
«Εδώ και έξι χρόνια παραμένει ανοιχτή, ενώ από κάτω έχει δημιουργηθεί λίμνη και δεν ξέρουμε σε τι κατάσταση είναι η κοίτη», σημειώνει ο κ. Θεοδοσόπουλος.
Με αφορμή τον Ιλισσό, ο ίδιος τονίζει ότι τμήμα του ποταμού θα μπορούσε να έρθει ξανά στην επιφάνεια, κοντά στα σημεία που περνάει το τραμ, στην ευρύτερη περιοχή του Ζαππείου, όπου υπάρχει άλλωστε και η σκεπασμένη πλέον γέφυρα, κομμάτι της οποίας διακρίνεται και σήμερα κάτω από το οδόστρωμα.
«Να δώσουμε χώρο στα ποτάμια και στα ρέματα, γιατί το νερό θυμάται»
Τι πρέπει να γίνει όμως; Εκείνο το οποίο ξεκαθαρίζει ο κ. Θεοδοσόπουλος στο Reader.gr είναι ότι «πρέπει να δώσουμε χώρο στα ποτάμια και στα ρέματα» που είτε έχουν μπαζωθεί είτε έχουν εγκιβωτιστεί και πλέον ρέουν εν μέρει ή εξ ολοκλήρου υπόγεια.
«Δεν φταίει η κλιματική κρίση ή ότι βρέχει πολύ, αλλά το ότι έχουμε πάρει τον χώρο από το νερό, έχουμε "διώξει" τα ποτάμια από τις πόλεις μας ή τα κλείσαμε», συμπληρώνει. Άλλωστε παραδοσιακά η πρωτεύουσα υπέφερε από πλημμυρικά φαινόμενα.
«Το νερό θυμάται», θα πει χαρακτηριστικά ο κ. Θεοδοσόπουλος, «όχι υπό μία έννοια φιλοσοφική», όπως εξηγεί, αλλά υπό την έννοια ότι «τα ποτάμια και τα ρέματα πήρε χιλιάδες χρόνια για να δημιουργηθούν» και ο δρόμος που ακολουθούν τα ύδατα δύσκολα αλλάζει. «Το νερό θα περάσει από εκεί που είναι να περάσει», λέει.
«Δίνουμε εκατομμύρια σε μεγάλα έργα και τσιμεντοποιήσεις και δεν κοιτάζουμε πόσο κοστίζουν οι απαλλοτριώσεις, όχι γενικά, αλλά στις περιοχές όπου υπάρχει πρόβλημα και χρειάζεται αναμόρφωση ή διαπλάτυνση μία κοίτη», συμπληρώνει και συνεχίζει:
«Θα πρέπει να διατηρούμε το οικοσύστημα των ποταμών και των ρεμάτων, καθώς αυτό δημιουργήθηκε φυσικά και από εκεί φεύγει το νερό. Δεν μπορούμε να μιλάμε για αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης την ώρα που έχουν μπαζώσει τα ποτάμια μέσα στις πόλεις μας».
«Είναι ανάγκη ο Δήμος και γενικά οι αρμόδιοι να ελέγχουν τις υπόγειες κοίτες, να τις καθαρίζουν, να καθαρίζουν τα φρεάτια, να εντοπίζουν πού υπάρχουν προβλήματα, αν υπάρχουν επιχωματώσεις, αν ένας υπόγειος αγωγός επαρκεί, πράγματα πολύ σημαντικά για το ζήτημα των πλημμύρων», τονίζει ακόμα ο Δημήτρης Θεοδοσόπουλος.
Δεν θα πρέπει να ξεχνάμε άλλωστε ότι η Αθήνα είναι η μοναδική ευρωπαϊκή πρωτεύουσα που δεν διαρρέεται πλέον από κανένα επιφανειακό ποτάμι, καθώς και τα τρία που διέρχονται από αυτή είναι πλέον υπόγεια.
Ένα σπάνιο ψάρι και χέλια κάτω από την Αθήνα!
Ο Δημήτρης Θεοδοσόπουλος όμως προχωρά πέραν των «τεχνικών» ζητημάτων. Αναφέρεται στην πανίδα που αναπτύσσεται στο υπόγειο και υπέργειο δίκτυο των ποταμών της Αττικής, επισημαίνοντας χαρακτηριστικά το Αττικόψαρο, το οποίο είναι ενδημικό στην περιοχή, ζει στον Κηφισό και κινδυνεύει με εξαφάνιση.
Παράλληλα, έχουν καταγραφεί και χέλια. «Βρήκαμε χέλι σχεδόν κάτω από τον σταθμό του ΗΣΑΠ "Περισσός", όπου υπάρχει ο Ποδονίφτης. Μαζί με τα ψάρια ζουν στις λίμνες των ποταμών που αναφέραμε», θα πει.
«Κάθε ποτάμι, κάθε ρέμα είναι ένα οικοσύστημα, με το δικό του μικροκλίμα. Θα πρέπει να το σεβόμαστε, να τού δίνουμε χώρο και όχι να το τσιμεντοποιούμε. Στα μέρη αυτά γίνονται μαθήματα, πηγαίνουν σχολεία, γίνονται διάφορες επιμορφωτικές δράσεις», υπογραμμίζει ο κ. Θεοδοσόπουλος, δίνοντας μία επιπλέον διάσταση στο ζήτημα.
«Το αν θα διατηρήσουμε τα ποτάμια και τα ρέματα, αν θα τα καθαρίσουμε, αν δεν τα μπαζώσουμε, αποτελεί ζήτημα πολιτικής βούλησης, δεν είναι τεχνικό το θέμα. Δεν είναι ο καιρός που φταίει, αλλά "ο κακός μας ο καιρός" με αυτά που πράξαμε και φτάσαμε εδώ, όμως ακόμα και τώρα η κατάσταση είναι αναστρέψιμη», τονίζει χαρακτηριστικά.
Ακολουθήστε το Reader.gr στα Google News για να είστε πάντα ενημερωμένοι για όλες τις ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο.
