Οι άγνωστες πόλεις στην Ιταλία που χτίστηκαν από Κρητικούς και μιλάνε ελληνικά

Η συνάντηση με έναν συμπατριώτη σου ενώ ταξιδεύεις ή μένεις στο εξωτερικό είναι μία υπέροχη στιγμή. Το ελληνικό ταμπεραμέντο είναι δύσκολο να βρεθεί στους ντόπιους, ακόμα και σε χώρες της Μεσογείου. Αν επισκεφθείτε όμως την περιοχή της Απούλια στην Ιταλία, θα νομίζετε ότι πήρατε την πατρίδα μαζί στη βαλίτσα σας.

Φωλιασμένα μακριά από την κεντρική περιοχή του Σαλέντο, αυτό το σύμπλεγμα εννέα χωριών της νοτιοανατολικής περιοχής της Απούλια κρατάει ζωντανό τον ελληνικό πολιτισμό που άκμαζε εκεί στην αρχαιότητα και κατά την περίοδο της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, όπως καταγράφει σε άρθρο της η Daily Express.

Η παλιά Magna Graecia

Αυτό ήταν το όνομα με το οποίο οι αυτοκράτορες και οι πολίτες της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας αναφέρονταν στο νότιο άκρο της Ιταλίας, που είχε εποικιστεί από Έλληνες ήδη από τους αρχαίους χρόνους.

Σε αυτήν τη μικρή περιοχή της Απούλια, οι επισκέπτες  μπορούν ακόμα να δουν τα ξεθωριασμένα ίχνη των αποικιών που δημιουργήθηκαν από τους Αρχαίους Έλληνες. Κρυμμένα στη «φτέρνα» της ιταλικής «γόβας», αυτά τα 9 γραφικά χωριά έχουν ακόμα πολλούς κατοίκους που χρησιμοποιούν την παραδοσιακή διάλεκτο «Griko».

Πρόκειται για τα Castrignano dei Greci, Corigliano d’Otranto, Martano, Martignano, Soleto, Sternatia, Zollino, Melpignano, καθώς και το... Calimera, με όνομα που προδίδει την ελληνική του φιλοξενία.

Οι πρεσβύτεροι σε αυτές τις μικρές κοινότητες είναι οι θεματοφύλακες της ιστορικής γνώσης, και εξακολουθούν να προτιμούν τη φθίνουσα Griko σε σχέση με την τοπική διάλεκτο που προέρχεται από τα αρχαία λατινικά.

Η ελληνική γλώσσα Griko

Η Griko είναι μία ιδιότυπη γλώσσα με ελληνικές ρίζες, γραμματική και συντακτικό, η οποία έχει αφομοιώσει την ιταλική προφορά, το ηχόχρωμα και μερικά άλλα γλωσσικά στοιχεία. Κληροδοτήθηκε από τους πρώτους Έλληνες αλλά και τους Βυζαντινούς που μετανάστευσαν στην περιοχή από τον 6ο έως τον 12ο αιώνα μ.Χ.

Άλλοι όμως τοποθετούν τις απαρχές της διαλέκτου πολύ νωρίτερα, και συγκεκριμένα σε μεταναστευτικά κύματα από τη Μινωική Κρήτη που αφομοίωσαν τους τοπικούς πληθυσμούς.

Το «προπύργιο» του ελληνισμού

Αυτές τις πανάρχαιες ρίζες επικαλούνται οι κάτοικοι του Castrignano dei Greci, που σημαίνει κυριολεκτικά «Καστράκι των Γραικών». Σε σχέση με τα υπόλοιπα χωριά, βρίσκεται πιο κοντά στο Martano, ενώ λέγεται ότι χτίστηκε από Κρήτες της Μινωικής περιόδου.

Το σημαντικότερο αξιοθέατό της είναι η αναστυλωμένη κρύπτη του Αγίου Ονούφριου στο κέντρο της πόλης, που φέρει ίχνη από αγιογραφίες και διαθέτει μια ελληνική επιγραφή με τη χρονολογική ένδειξη «1237».

Ο άνθρωπος που συνέβαλε τα πλείστα στη διάσωση της ελληνικής διαλέκτου στην Απούλια ήταν ο Ιταλός φιλόλογος Angelo Cotardo, κάτοικος του Castrignano. Με την αγάπη του για τον ελληνικό πολιτισμό, ξεκίνησε μία εκστρατεία υπέρ της τοπικής γλώσσας, την οποία δίδασκε ο ίδιος στα σχολεία της κωμόπολης.

Χάρη στις επίμονες προσπάθειές του, κατάφερε να πάρει άδεια από την ιταλική κυβέρνηση για να διδάσκει την Griko και στα άλλα χωριά της περιοχής, παρά την απαγόρευση που είχε εκδώσει η κυβέρνηση Μουσολίνι.

Οι νεότερες γενιές βέβαια τείνουν σιγά-σιγά προς την πιο δημοφιλή διάλεκτο της Απουλίας και την ιταλική γλώσσα λόγω της εκπαίδευσής τους, με αποτέλεσμα ορισμένες από τις κοινότητες να ξεμείνουν από τους ομιλητές της Griko.