Φέτος βρέθηκα για «μπάτζετ» διακοπές στην Αλόννησο, ένα νησί από πολλές απόψεις «ακριτικό», αν και καταμεσής του Αιγαίου. Λειψές δομές, υποδομές, υπηρεσίες και μέριμνες, και το υποχρεωτικό «συμμάζεμα» με μισθώσεις σε κοντράκτορες κάθε που ζυγώνει η high season.
Κάθε πρωί, κατεβαίνοντας στο Πατητήρι, με χαιρετούσε το άδειο κτίριο του οιονεί Πολυδύναμου Περιφερειακού Ιατρείου του νησιού, που βρίσκεται εδώ και μερικά φεγγάρια υπό «ανακαίνιση», με το Ιατρείο να στεγάζεται λίγο παρακάτω, στο ίδιο κτίριο με το αστυνομικό τμήμα, περιμένοντας το νέο του σπίτι.
Η Αλόννησος αριθμεί μόνιμο ιατρικό προσωπικό δύο, μία γενική ιατρό, και έναν αγροτικό. Αυτοί, για πάνω από 3.000 μόνιμου πληθυσμού, και πολύ περισσότερων καθώς κλιμακώνεται η καλοκαιρινή σαιζόν.
Μιλώντας με μία κυρία στο μανάβικο, μου περιγράφει αυτό ακριβώς. Αυτές είναι οι επιλογές σε ειδικότητες, όταν δεν έχουν ρεπό, ενώ πιο σπάνια έρχονται με απόσπαση λοιποί γιατροί, όταν επείγει.
Τελικά ρωτάω:
- Πώς την βλέπετε την κατάσταση;
- Καλά είμαστε.
Η αισιοδοξία της κεφάτης κυρίας μού έκανε εντύπωση. Προσπάθησα να δω την κατάσταση και από την πλευρά του τοπικού υγειονομικού προσωπικού, αλλά συνάντησα μία, ας το πούμε, απροθυμία διαλόγου.
Επιστρέφοντας στην Αθήνα είχα μείνει με την περιέργεια. Τελικά κατάφερα να μιλήσω με δύο ακόμα γιατρούς, έναν παιδίατρο που υπηρέτησε στην Ίο, και μία αγροτική ιατρό που υπηρετεί στη Σκόπελο.
Ένας που έφυγε, και μία που ακόμα «βαστάει». Ας δούμε γιατί και πώς.
Ο παιδίατρος που έδιωξε η Ίος
Ο Σωτήρης Σεμερτζιάν υπηρετούσε στην Ίο. Η ιστορία του έγινε ευρέως γνωστή νωρίτερα φέτος το καλοκαίρι, όταν μαθεύτηκε πως ο παιδίατρος του νησιού παραιτήθηκε της θέσης του στο Κέντρο Υγείας.
Ο κ. Σεμερτζιάν διετέλεσε στο ΚΥ του νησιού για περίπου 4,5 χρόνια προτού φύγει. Με το Reader, μιλήσαμε για τις πιέσεις που τον οδήγησαν στην απόφασή του:
«Γενικά υπάρχει κάτι που δεν ισχύει μόνο στην Ίο, απλά εκεί μού φάνηκε πιο έντονο γιατί είμαστε μία χούφτα άνθρωποι, και θα περίμενες ότι θα συνεργαζόμασταν πιο εύκολα. Να σας πως απλά ότι ήμασταν τέσσερις επιμελητές γιατροί και όλοι μαζί, στον ίδιο χώρο, για να συζητήσουμε τις συνθήκες της δουλειάς, είναι ζήτημα να έχουμε βρεθεί αθροιστικά δέκα λεπτά.
Η απόφασή μου είχε να κάνει με μία αλληλουχία βιωμάτων, σχετικά με την επιστημονική μας κατάσταση, αλλά και την πορεία της. Πρόβλημα δεν είναι πάντα οι πόροι, είναι και θέμα οργάνωσης. Βίωσα διάφορα περιστατικά απαξίωσης, δυσκολίες σε απλά διαχειριστικά θέματα.
Όταν ήταν να συζητήσουμε κάποιο πρόβλημα δεν υπήρχε ποτέ διάθεση. Μπορεί να ζήτησα από συνεργάτη να λειτουργήσει κάτι με συγκεκριμένο τρόπο, και να μην το εφαρμόζαμε καν.
Έτσι διαχειρίζονταν την υποστελέχωση, τις όποιες ελλείψεις, και επιστημονικές, για να οργανώσουμε τα υλικά μας, την αποθήκη μας, την ετοιμότητά μας για κάτι σοβαρό, για να βγει πρόγραμμα εφημέρευσης και παρουσίας προσωπικού. Για όλα αυτά, μπορεί να λέγαμε ότι θα το κάναμε και να μην το κάναμε ποτέ...».
Ήταν μόνο θέμα κουλτούρας και στελέχωσης; Είχατε τα απαραίτητα για να κάνετε τη δουλειά σας;
«Για τον εξοπλισμό, μπορούσες να αιτηθείς π.χ. για αναλώσιμα και να σου πουν "είναι πολύ ακριβά", ή "δεν μπορούμε να τα παραγγείλουμε". Σαν να πηγαίνουμε στην ανηφόρα με όπισθεν, για το παραμικρό χρειαζόταν μία υπέρμετρη προσπάθεια που αποσυντόνιζε...
Υπήρχαν πράγματα που παρήγγειλα τον Οκτώβρη του 2023, που κάποια ήρθαν φέτος, και κάποια μάλλον δεν θα έρθουν ποτέ».
To πρόβλημα αφορά και τη διοίκηση, τον διευθυντή αλλά και την περιφέρεια. Κλιμακωτά, προσπαθώντας να συνεργαστείς, προσπαθώντας να βρεις μία ποιότητα στη δουλειά σου, να οργανώσεις τον χρόνο σου».
Και το πρόβλημα στην Ίο, όπως φαίνεται, ξεκινά ήδη από την πρόσβαση στην υγεία:
«Στα μικρά μέρη, είτε υπάρχει ασθενοφόρο που υπάγεται άμεσα στη δομή είτε υπάρχει ΕΚΑΒ. Το ΕΚΑΒ όμως πρέπει να έχει πληρώματα στο ασθενοφόρο, εκπαιδευμένους διασώστες, και υπάρχει ο κανόνας ότι για να ξεκινήσει το ασθενοφόρο πρέπει να έχει τουλάχιστον δύο άτομα πλήρωμα. Το πραγματικό πλήρωμα στην Ίο αυτή την περίοδο είναι ένα άτομο.
Κατά περιόδους μετακινούνται άλλα ένα με δύο, αλλά αντί να κάνουν οκτάωρα, με τουλάχιστον οκτώ να απαιτούνται, ίσως και περισσότερα, θέλει και οκτώ άτομα, για να υπάρχει πλήρης 24ωρη κάλυψη.
Συνεπώς το καλοκαίρι έχουμε αυτά τα τρία άτομα που κάνουν εκ περιτροπής 24ωρες βάρδιες, παράτυπες, που δεν γράφονται πουθενά. Στα τέσσερα χρόνια που ήμουν εκεί θυμάμαι ανθρώπους εξαντλημένους, ας πούμε την περίοδο του κορονοϊού».
Άυλες... προσλήψεις
Ο κ. Σεμερτζιάν μού επιφύλασσε και μία ενδιαφέρουσα ιστορία για τις προσλήψεις ιατρών που διατρανώνει ενίοτε η κυβέρνηση, μετά από τις οποίες όμως, καταλήγουμε πάλι με «ανεξήγητα» κενά:
«Στην Ίο πήγα με σύμβαση ορισμένου χρόνου, ως επικουρικός επιμελητής παιδιατρικής, και στην επόμενη προκήρυξη, μετά από λίγους μήνες, άνοιξαν τέσσερις θέσεις για μόνιμους παιδιάτρους στις Κυκλάδες.
Και οι τέσσερις θέσεις ήταν για νησιά όπου ήδη υπηρετούσε κάποιος επικουρικός παιδίατρος. Έτυχε και πήραμε όλοι αυτές τις θέσεις, ο καθένας μονιμοποιήθηκε ουσιαστικά στο νησί που ήδη υπηρετούσε.
Σε κάθε περίπτωση, εμφανίστηκαν τέσσερις νέες θέσεις μόνιμων παιδιάτρων, εκεί που υπήρχαν ήδη επικουρικοί, άρα δεν αυξήθηκε καθόλου η παιδιατρική κάλυψη των Κυκλάδων, η στελέχωση ήταν η ίδια.
Στην Ίο εποχικά μπορεί να έρθουν κάποιοι νοσηλευτές, κάποια άτομα για το ΕΚΑΒ, και έχουν έρθει περιστασιακά άτομα για το ακτινολογικό, και δύο φορές τα προηγούμενα χρόνια έχει έρθει ένας καρδιολόγος, για έναν μήνα τη φορά».
Έχει ήδη τοποθετηθεί εκτενώς για την τοπική εικόνα του Συστήματος Υγείας. Τον ρώτησα όμως και για το μετέπειτα, παίρνοντας μία ενδιαφέρουσα απάντηση για διοικητικές «τροχοπέδες» που αντιμετώπισε, στην προθυμία του να στελεχώσει ένα ΕΣΥ που «αιμορραγεί»:
«Μετά την παραίτηση, με τους συναδέλφους στον χώρο δεν έγινε καμία συζήτηση, κανείς δεν δοκίμασε να μου απευθύνει κάτι, ούτε καλό ούτε κακό. "Την άδεια για την παραίτησή σας, δεκτή αντίο".
Είχα έρθει σε επικοινωνία με το νοσοκομείο της Σαντορίνης για να εργαστώ με ιδιωτικού δικαίου σύμβαση, έκανα αντίστοιχη αίτηση στην υπηρεσία μου, και ο περιφερειάρχης μού απάντησε εγγράφως "αφού παραιτηθήκατε δεν θα εξετάσω το αίτημά σας, συνεπώς απορρίπτεται"».
Το νοσοκομείο Σαντορίνης, ένα από τα πλέον καταπνιγμένα νησιά των Κυκλάδων, τουλάχιστον μέχρι και τον Φλεβάρη του 2025, δεν διέθετε μόνιμο παιδίατρο.
Σκόπελος: Στα όρια της παραίτησης
Η «Χ», που δεν θα ονοματίσουμε εδώ για λόγους που θα καταστούν ευνόητοι, κάνει αυτές τις μέρες το αγροτικό της στο Κέντρο Υγείας Σκοπέλου. Στο πρώτο μας τηλέφωνο, ξεκίνησε να μου αραδιάζει αριθμούς πριν προλάβω καλά - καλά να συστηθώ.
Στο επόμενο τηλεφώνημά μας, κατάλαβα το γιατί:
«Εγώ ξεκίνησα 18 Ιανουαρίου, είμαι ένα εξάμηνο εδώ και για να το πω αλλιώς, είμαι η παλαιότερη αγροτικός που υπάρχει αυτή τη στιγμή.
Η αλήθεια είναι ότι ο μόνος λόγος που κάθομαι είναι επειδή έχει ελλείψεις το νησί. Προσωπικά εγώ θα ήθελα να φύγω λόγω των συνθηκών το συντομότερο δυνατόν. Ο λόγος που κάθομαι είναι γιατί οι άνθρωποι δεν θα έχουν γιατρούς.
Οι ειδικότητες που υπάρχουν, μέχρι τώρα, είναι ένας γενικός γιατρός, που έχει έρθει στο κέντρο υγείας, χωρίς να νομίζω ότι θα παραμείνει. Αν φύγει, οι αγροτικοί μάλλον θα φύγουν μαζί του. Υπάρχει ένας καρδιολόγος, και μία παιδίατρος η οποία είναι και συντονίστρια στο Κέντρο, αυτές είναι οι ειδικότητες».
Και εδώ λοιπόν έχουμε μία «ερημωμένη» δομή υγείας. Σταματά όμως εκεί το πρόβλημα;
«Για να μιλήσω ανοιχτά, χρειάζεται διαφορετική διεύθυνση.
Αυτή τη στιγμή δεν φιλοξενούν όλα τα ιατρεία ειδικότητες. Γίνεται ανακαίνιση του κτιρίου και έχουν κλείσει το 80% του, αφήνοντας μόνο μία είσοδο/έξοδο για τα επείγοντα. Είχαμε εξοπλισμό για ακτινογραφίες σε δύο χώρους, και τώρα επειδή έχουν κλείσει, το ένα έχει γίνει καρδιολογικό εξεταστήριο, και το άλλο ιατρείο του γενικού».
Η εικόνα της πρόσβασης και των διακομιδών, θυμίζει και εδώ την προηγούμενη:
«Ασθενοφόρα λειτουργούν κανονικά δύο, ένα καινούργιο, δωρεά ιδιώτη, και ένα παλαιότερο, που είναι κρατική παροχή. Δεν έχουμε πρόβλημα από άποψη εξοπλισμού, το πρόβλημα είναι ότι δεν έχουμε οδηγούς. Δεν υπάρχει ΕΚΑΒ ή πιστοποιημένα μέλη.
Έχουμε διασώστη, οι βάρδιες καλύπτονται, αλλά από οδηγούς που έχουν απλά διπλώματα κατηγορίας Γ'. Οι μισοί από τους οδηγούς είναι προς τη συνταξιοδότηση, δεν είναι πάντα στο Κέντρο Υγείας και δεν θεωρούνται υγειονομικό προσωπικό.
Μου έχει τύχει να πάω διακομιδή από την Αλόννησο, επειδή έχει μόνο έναν αγροτικό γιατρό. Έχει τύχει αρκετές φορές να καλύψω τα χωριά που δεν έχουν γιατρό».
«Λειτουργούμε σαν ταξί»
Και όταν όμως καλείται να υπερβεί εαυτόν και σύμβαση, για να καλύψει οργανωτικά κενά, «ανταμείβεται» με έξοδα μετακίνησης.
«Το αστείο είναι ότι εγώ, επειδή δεν έχω αμάξι στη Σκόπελο, τα χρήματα για να καλύψω τα ιατρεία που δεν έχουν γιατρό, μπαίνουν από την τσέπη μου. Αφού με "αναγκάζουν" δηλαδή να πάω για να καλύψω τα κενά.
Σε πολλές διακομιδές λειτουργούμε σαν ταξί, γιατί δεν έχει δρομολόγια, και υπάρχει διαφορά μεταξύ επείγοντος και κάποιου που χρειάζεται άμεση βοήθεια.
Το πρόβλημα είναι ότι στο νησί ενεργά βρίσκονται τρεις αγροτικοί και δύο γενικοί γιατροί. Αυτό σημαίνει, από τη στιγμή που οι εφημερίες κάθε μήνα είναι 10 - 11 για κάθε άτομο, πως αν πάει κάποιος στη διακομιδή, που χρειάζεται τουλάχιστον 4 ώρες, για αυτές τις ώρες το νησί χάνει τον γιατρό.
Εργατικό...48ωρο
Μαθαίνοντας για το εργασιακό των νέων υγειονομικών στη Σκόπελο, ρώτησα τη γιατρό αν έχει να διηγηθεί κάποια βάρδια «εφιάλτη» στη θητεία της:
«Το χειρότερο ωράριο που έχω κάνει έγινε τώρα, την Κυριακή και τη Δευτέρα. Ήμουν 48 ώρες εφημερία. Μού ζητήθηκε να διακομίσω ένα παιδί, εγώ δεν ήθελα γιατί δεν ήμουν σε κατάσταση λόγω εξάντλησης, και σε περίπτωση επείγοντος, δεν είμαι παιδίατρος.
Η απάντησή που πήρα ήταν πως "όταν βάζεις εφημερία, είναι και οι διακομιδές μέσα, οπότε θα έπρεπε να προσέχεις".
Όλοι οι γιατροί εννοείται ότι δεν παίρνουμε άδειες το καλοκαίρι. Κοιμόμαστε στο ίδιο δωμάτιο που κοιμούνται οι οδηγοί και οι νοσηλεύτριες, δεν υπάρχει προσωπικός χώρος ανάπαυσης, και δεν υπάρχει σεβασμός για να κοιμηθεί ο άλλος. Όλοι οι αγροτικοί λειτουργούμε με 4 και 5 ώρες ύπνο».
Και εδώ βέβαια χωρά η απορία, πώς διατηρείται σε αυτή την κατάσταση «μηχανικής υποστήριξης» η μονάδα και το τοπικό ΕΣΥ στο διηνεκές. Η απάντηση της «Χ» επικεντρώνει στη διοίκηση, αλλά και τον φόβο της «σφύρας» των ανωτέρων:
«Η Περιφέρεια θέλει ένα άτομο να λέει "ναι" σε όλα, να κοστίζει το λιγότερο από τους υπόλοιπους.
Εγώ θα είμαι εδώ για έναν χρόνο, οι άλλοι θα μείνουν όμως μόνιμα εδώ. Λένε πολλά, κάνουν λίγα. Εγώ μπορώ να πω έναν παραπάνω λόγο, οι άλλοι όμως επειδή μένουν στο νησί, έχουν οικογένειες εδώ, δεν μπορούν να χάσουν τη δουλειά τους».
Όπως και να' χει, θέλω να μάθω τι σχεδιάζει για μετά:
«Μετά ίσως πάω στο εξωτερικό, και έχω δηλώσει στο ΚΑΤ για ορθοπεδικός, περιμένω να ανοίξει θέση. Σκεφτόμουν από πριν το εξωτερικό, είχα ξεκινήσει μαθήματα, αλλά δεν είχα προλάβει λόγω χρόνου».
Και μερικές σκέψεις πριν κλείσουμε το ακουστικό:
«Το πρόβλημα δεν είναι το νησί, το πρόβλημα είναι ότι μπορούν να αλλάξουν πάρα πολλά πράγματα αν αλλάξει η διεύθυνση.
Λυπάμαι πάρα πολύ που πρέπει να έρχονται άνθρωποι, και να πληρώνουν 80 ευρώ για μία εξέταση.
Πληρώνουν τόσους φόρους στο κράτος, και ενώ μπορούμε να έχουμε τις υποδομές στο νησί, αναγκάζονται να πληρώνουν ιδιωτικά.
Όταν ήρθα στη Σκόπελο δεν ήταν οικονομικό το κίνητρο. Ήταν επειδή πιστεύω σε εμένα, πιστεύω στις γνώσεις μου και ότι μπορούσα να τα καταφέρω.
Είναι κρίμα που είναι σε αυτή την κατάσταση το νησί. Ντρέπομαι να φέρω τον πατέρα μου εδώ γιατί ξέρω ότι δεν είναι καλά τα πράγματα».
Ακολουθήστε το Reader.gr στα Google News για να είστε πάντα ενημερωμένοι για όλες τις ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο.
