Το βράδυ της 26ης Σεπτεμβρίου 2000, οι Έλληνες, στη συντριπτική τους πλειονότητα, ήταν καθηλωμένοι μπροστά στους τηλεοπτικούς τους δέκτες, παρακολουθώντας τον αγώνα του Παναθηναϊκού στη Γερμανία, απέναντι στο Αμβούργο, στο πλαίσιο του 5ου ομίλου του Champions League. Στο 36ο λεπτό του αγώνα ο Γιώργος Νασιόπουλος πέτυχε το 0-1 εκτοξεύοντας στα ουράνια τους οπαδούς του τριφυλλιού.
Την ίδια ώρα, στις 10:12 το βράδυ, το επιβατηγό – οχηματαγωγό (Ε/Γ-Ο/Γ) «Εξπρες Σάμινα» της εταιρείας Minoan Flying Dolphins προσεγγίζει το λιμάνι της Παροικιάς. Το «Σάμινα» ήταν ferry boat κλειστού τύπου που εκτελούσε την ακτοπλοϊκή γραμμή Πειραιάς – Πάρος – Νάξος – Ικαρία – Σάμος – Πάτμος, με τελικό προορισμό τους Λειψούς. Εκείνο το βράδυ είχε αναχωρήσει από το λιμάνι του Πειραιά με 533 άτομα, από τα οποία τα 472 ήταν επιβάτες και τα υπόλοιπα 61 πλήρωμα.
Το πλοίο ταξιδεύει με «καιρό», όπως λένε οι ναυτικοί. Πλησιάζοντας στην Πάρο οι άνεμοι πνέουν με ένταση 8 μποφόρ. Δύο μίλια ανοικτά της Πάρου, προσκρούει με ταχύτητα 18 κόμβων (περίπου 35 χιλιόμετρα την ώρα) στις νησίδες «Πόρτες» με συνέπεια το πλοίο να υποστεί ρήγμα στα δεξιά ύφαλά του, μήκους περίπου τριών μέτρων, στη βάση του δεξιού πτερυγίου ευστάθειας. Το νερό κατακλύσει το μηχανοστάσιο του πλοίου, το οποίο παίρνει γρήγορα κλίση προς τα δεξιά και μετά από 25 λεπτά βυθίζεται. Πολλοί από τους επιβάτες βούτηξαν στη θάλασσα πριν βυθιστεί το πλοίο. Άλλοι κρέμονταν σαν τα σταφύλια απ' όπου μπορούσαν προκειμένου να καταφέρουν να κρατηθούν όσο το δυνατόν περισσότερο μπορούσαν έξω από το νερό. Ήλπιζαν σε ένα θαύμα, μέχρι και την τελευταία στιγμή. Άλλοι, οι πιο τυχεροί, είχαν προλάβει και είχαν μπει στις σωσίβιες λέμβους.
Τίποτα μα τίποτα δε λειτούργησε καλά εκείνη την πρώτη κρίσιμη ώρα. Στο θάλαμο επιχειρήσεων του υπουργείου Εμπορικής Ναυτιλίας είχαν πειστεί ότι ήταν απλό το περιστατικό. Καθησύχαζαν τους δημοσιογράφους που άφηναν για λίγο τον αγώνα για να δουν αν αυτό το περιστατικό ήταν σοβαρό ή όχι. Την ίδια ώρα, στις Πόρτες, η τραγωδία μεγάλωνε. Το πλήρωμα δεν είχε ενημερώσει κανέναν. Τα μεγάφωνα δε λειτούργησαν. Δεν ακούστηκε σειρήνα συναγερμού. Όταν έσβησαν τα φώτα στο πλοίο λόγω ηλεκτρικής βλάβης, δε λειτούργησε ούτε η εφεδρική ηλεκτρογεννήτρια (emergency generator). Ακόμα και το Λιμεναρχείο Πάρου έδωσε αργοπορημένα τη διαταγή να σπεύσουν στην περιοχή του ναυαγίου, παραπλέοντα σκάφη. Στο σημείο, επίσης, κατέφθασαν πέρα από τα σκάφη του Λιμενικού και βρετανικά πολεμικά που συμμετείχαν σε άσκηση του ΝΑΤΟ.
Οι ηρωικοί ψαράδες και οι φαντάροι
Οι πρώτοι, πάντως, που έφτασαν εκεί ήταν οι ηρωικοί ψαράδες της Παροικιάς. Μπήκαν στα καΐκια τους και χωρίς δεύτερη σκέψη έπεσαν στη μάχη. Πολλοί ήταν αυτοί που είπαν πως αν δεν ήταν οι ψαράδες εκεί, ο απολογισμός των νεκρών θα ήταν πολλοί μεγαλύτερος. Το ίδιο είπαν και για τους φαντάρους.
Μέσα στο «Εξπρές Σάμινα» ήταν καμιά εικοσαριά φαντάροι. Και αυτοί βούτηξαν στα παγωμένα νερά και έκαναν ότι καλύτερο μπορούσαν. Ότι ήταν ανθρωπίνως δυνατόν. Ο Βασίλης Ραχούτης, ένας από τους φαντάρους, έδωσε τη ζωή του για να σώσει άλλους. Κατάφερε και έσωσε μια μητέρα την οποία ανέβασε σε μια βάρκα και ξαναβούτηξε για να πάρει και το μωρό της. Δεν τα κατάφερε, όμως. Είτε κάπου χτύπησε είτε κάτι (από τα συντρίμμια του πλοίου) τον χτύπησε και ο νέος αυτός άνθρωπος βρήκε τραγικό αλλά ταυτόχρονα και ηρωικό θάνατο.
Το φοβερό είναι πως μόλις έγινε γνωστή η πρόσκρουση, ο Βασίλης μίλησε τηλεφωνικά με τον πατέρα του προκειμένου να τον καθησυχάσει πως όλα θα πάνε καλά. Ο πατέρας του τον παρακάλεσε να απομακρυνθεί από το πλοίο και να προσπαθήσει να σώσει τη ζωή του. Ο 19χρονος, ωστόσο, θεώρησε τον εαυτό του πιο «δυνατό» από τις γυναίκες και τα παιδιά που βρέθηκαν στο έλεος των κυμάτων. Και έμεινε εκεί για να τους σώσει.
Ο λιμενάρχης Πάρου, Δημήτρης Μάλαμας, έχασε και αυτός τη ζωή του το ίδιο βράδυ από το άγχος και την πίεση κατά τη διάρκεια της επιχείρησης για τη διάσωση των ναυαγών. Πάνω στην ένταση και την αγωνία, τον πρόδωσε η καρδιά του. Αυτοί, ωστόσο, ήταν μόλις δυο από τους συνολικά 81 νεκρούς του ναυαγίου του «Εξπρές Σάμινα» κάτι που σημαίνει πως είναι η δεύτερη μεγαλύτερη μεταπολεμική ναυτική τραγωδία, που έπληξε την ελληνική ακτοπλοΐα μετά από εκείνη του επιβατηγού-οχηματαγωγού πλοίου «Ηράκλειο» στη Φαλκονέρα, στις 8 Δεκεμβρίου 1966, με τους 224 νεκρούς.
Οι ευθύνες, οι ένοχοι και η αυτοκτονία του Σφηνιά
Όταν ξημέρωσε η επόμενη ημέρα και αποκαλύφθηκε το μέγεθος της τραγωδίας, σοκαρισμένη η ελληνική κοινωνία ζητούσε απαντήσει και άμεση απόδοση ευθυνών. Ακούστηκαν τότε πολλά για τις αιτίες της πρόσκρουσης του πλοίου: Ότι μέρος του πληρώματος έβλεπε ποδόσφαιρο αντί να είναι στα όργανα πλοήγησης.
Πέρα από αυτό, ωστόσο, από την πρώτη στιγμή φάνηκε πως το πλοίο είχε διάφορα προβλήματα τα οποία τα είχε καταγγείλει ο λοστρόμος όταν παραιτήθηκε: ελλείψεις και κακοσυντήρητα μέσα διάσωσης, μη ύπαρξη στεγανών και πολλά άλλα. Επιπλέον, ο εκπαιδευόμενος δόκιμος Γιώργος Πατήλας που βρισκόταν στη γέφυρα του «Σαμίνα» τη μοιραία νύχτα, δήλωσε ότι το πλοίο δεν υπάκουε στους χειρισμούς του πηδαλιούχου για να αλλάξει πορεία, όταν αντιλήφθηκαν ότι πήγαιναν «καρφί» πάνω στις «Πόρτες»! Το «Εξπρές Σάμινα» ήταν ηλικίας 34 ετών και βάσει του νόμου επρόκειτο να αποσυρθεί σε τρεις μήνες, ενώ σύμφωνα με καταγγελία του πρώην πρωτοδεύτερου μηχανικού του πλοίου Αναστασίου Σορόκα, που είχε απολυθεί, το πλοίο εκινείτο με πολλές «πατέντες» που το καθιστούσαν επικίνδυνο για τους επιβαίνοντες.
Στις 29 Νοεμβρίου του 2000, ο εφοπλιστής, αντιπρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της πλοιοκτήτριας εταιρείας «Μinoan Flying Dolphins», Παντελής Σφηνιάς, έπεσε από τον 6ο όροφο του κτιρίου της εταιρείας του στην Ακτή Κονδύλη στον Πειραιά, δίνοντας τέλος στη ζωή του στα 55 του χρόνια. Οι λόγοι που τον οδήγησαν στην αυτοκτονία παραμένουν αδιευκρίνιστοι, ενώ σύμφωνα με δηλώσεις συνεργατών του, μετά το τραγικό ναυάγιο του «Εξπρές Σάμινα», ο Σφηνιάς ζούσε υπό την ασφυκτική πίεση των ΜΜΕ, πολιτικών, αλλά και οικονομικών προβλημάτων. Σύμφωνα με τις τοξικολογικές εξετάσεις που υπέγραψε ο Ιατροδικαστής Πειραιά Νικόλαος Kαλόγριας, ο Π. Σφηνιάς ήταν σε κατάσταση βαριάς μέθης ενώ είχε κάνει και χρήση αντικαταθλιπτικού φαρμάκου κατά τη διάρκεια της αυτοκτονίας.
Το 2003 εκδόθηκε το πόρισμα του Ανώτατου Συμβουλίου Ναυτικών Ατυχημάτων, το οποίο επέρριπτε βαριές κατηγορίες στον πλοίαρχο Βασίλειο Γιαννακή, τον υποπλοίαρχο Αναστάσιο Ψυχογιό, τον ύπαρχο Γεώργιο Τριανταφύλλου και τον Α’ μηχανικό Γεράσιμο Σκιαδαρέση. Στο πόρισμα υπογραμμιζόταν ότι το πλοίο δεν θα βούλιαζε, εάν οι στεγανές θύρες του μηχανοστασίου δεν ήταν ανοιχτές και η διάσωση θα ήταν επιτυχέστερη αν οι επιβάτες είχαν ενημερωθεί έγκαιρα.
Δύο χρόνια αργότερα, στις 7 Μαΐου 2005 άρχισε η δίκη των κατηγορουμένων για το ναυάγιο του «Εξπρές Σάμινα» στο Τριμελές Εφετείο Κακουργημάτων Πειραιά και στις 27 Φεβρουαρίου 2006 εκδόθηκε η απόφαση.
- Ο πλοίαρχος Βασίλης Γιαννακής καταδικάσθηκε σε κάθειρξη 11 χρόνων 11 μηνών και 25 ημερών
- Ο ύπαρχος Γιώργος Τριαντάφυλλος καταδικάσθηκε σε ποινή φυλάκισης 5 ετών και 28 ημερών
- Ο Α' μηχανικός Γεράσιμος Σκιαδαρέσης καταδικάσθηκε σε ποινή φυλάκισης 7 ετών, πέντε μηνών και 28 ημερών
- Ο ασυρματιστής Δημήτρης Τσούμας καταδικάστηκε σε ποινή φυλάκισης 10 μηνών με τριετή αναστολή
- Ο διευθύνων σύμβουλος και πρόεδρος της τότε της πλοιοκτήτριας εταιρείας Νικόλαος Βικάτος και Κωνσταντίνος Κληρονόμος καταδικάσθηκαν σε ποινή φυλάκισης 2 ετών, 6 μηνών και 2 ημερών.
Οι ποινές μειώθηκαν τόσο στο δεύτερο βαθμό όσο και όταν η υπόθεση έφτασε στον Άρειο Πάγο αφού το Ανώτατο Δικαστήριο αποφάσισε τελεσίδικα ότι τα κατώτερα δικαστήρια που είχαν χειριστεί την υπόθεση έκαναν νομικά σφάλματα ως προς τα αδικήματα που απέδωσαν στους βασικούς κατηγορούμενους, γεγονός που οδηγεί στην ευμενέστερη ποινική μεταχείρισή τους.
Τα ονόματα των νεκρών του ναυαγίου
- ELIA HENSEN JUL, Νορβηγός υπήκοος
- Αλεξίου Γεώργιος
- Αλωνιάτη Μαργαρίτα
- Αλωνιάτης Κυριάκος
- Αργυρού Σοφία
- Αρκούλης Ιωάννης
- Αρκούλης Λεονάρδος
- Βάντζος Βασίλειος
- Βαρβαδούκας Εμμανουήλ
- Βασαλάκη Μαρία
- Βιτζηλαίος Εμμανουήλ
- Βογιατζής Θεμιστοκλής
- Γαλάθρης Κωνσταντίνος
- Γκούφας Χρήστος
- Δήμας Ευάγγελος
- Εψιμος Εμμανουήλ
- Καλάργυρος Αντώνης
- Καλαργύρου Ρόζα – Μαρία
- Κάπαρος Εμμανουήλ
- Κάπαρος Θεόδωρος
- Καριωτάκης Νικόλαος
- Κοντός Παναγιώτης
- Κοντού – Μάρκου Γαριφαλιά
- Κορρές Εμμανουήλ
- Κούκη Βενετία
- Κουρκούλης Σπυρίδων
- Κουτούφαρης Στυλιανός
- Κρεμμύδας Μιχαήλ
- Κρητικιάς Ιωάννης
- Κυπριώτης Θεμιστοκλής
- Κωνσταντάκη Ευαγγελία
- Λιακοπούλου Αλεξία
- Μαργαρίτης Νικόλαος
- Μαυροδόντη Ιωάννα
- Μίμαρος Κωνσταντίνος
- Μιτζέλου Σταυρούλα
- Μπότσου Μαριάνα
- Μυτιληνού Κωνσταντίνος
- Παντελαίος Θεόδωρος
- Παπαδοκωστάκη Μαργαρίτα
- Περπινιάς Γεώργιος
- Πικραμένου Βαρβάρα – Μαρία
- Πλακάς Μιχαήλ
- Πλακάς Πολύδωρος
- Πλατίγγου Ελένη
- Ραχούτης Βασίλειος
- Ροδίτης Γρηγόριος
- Σαπουλίδη Φωτεινή
- Σαρρή Κυριακή
- Σαρρής Νικόλαος
- Σοφικίτης Εμμανουήλ
- Σοφικίτης Στέφανος
- Σπύρου Βασίλειος
- Τσαμαρδίνος Νικόλαος
- Τσαντάνης Γεώργιος
- Τσιαπράκα Ευαγγελία
- Υφαντή Κωνσταντίνα
- Υφαντής Χαράλαμπος
- Χανιώτης Εμμανουήλ
- Χαράμη Σουζάνα
- Χαριζάκης Περικλής
- Χόρτης Δημήτριος
- Καραγιαννάκη Λεμονιά
- Κοντογιάννη Γεωργία
- Μανώλης Ελευθέριος
- Λουκάς Γεώργιος
- Κοτσωρνίθης Γεώργιος
- Μαργώνης Ιωάννης
- Χατζής Γεώργιος
- Σκανάβη Αλεξία
- Μουρούλη Αικατερίνη
- Κειχόπουλος Ιωάννης
- Κειχοπούλου Μαρία
- Κούκη Καλλιόπη
- Σαπουλίδης Σωτήριος
- Ανδρουλακάκη – Παπακωσταντίνου Δέσπω
- Ολγα Φλαμπούρη
- Χαλιάσου Βιργινία
- Τριανταφύλλου Παρασκευή
- SKANTERA AKIS
- Μάλαμας Δημήτρης (Υπολιμενάρχης Πάρου)
Ακολουθήστε το Reader.gr στα Google News για να είστε πάντα ενημερωμένοι για όλες τις ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο.
