Θα τους δεις στο πλάι μιας σκηνής σε κάποια ομιλία, συνέδριο ή συναυλία. Θα είναι εκεί ως «γέφυρα» επικοινωνίας του δικού μας κόσμου, με εκείνου των κωφών συνανθρώπων μας.
Οι διερμηνείς νοηματικής γλώσσας αποτελούν ένα «όχημα» για τη συμπερίληψη και την ορατότητα, αφού, ακόμα και σήμερα, ο πολιτισμός και η διασκέδαση δεν δίνουν καθολική πρόσβαση σε ανθρώπους με κάποιας μορφής αναπηρία και οι εταιρείες παραγωγής δεν υπολογίζουν στο budget τους τις υπηρεσίες προσβασιμότητας.
Η Μανουέλλα Καγιοπούλου γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Αθήνα και μιλά στο Reader για το επάγγελμά της ως διερμηνέας νοηματικής γλώσσας (συναυλιών για κωφά άτομα).
Ποιο ήταν το ερέθισμα για να επιλέξεις αυτό το επάγγελμα;
«Αποφάσισα να ασχοληθώ με τη νοηματική γλώσσα από την εφηβεία μου, όταν, σε ηλικία 16 ετών, η μητέρα μου με πήγε σε μία ημερίδα για την αναπηρία. Τότε είδα για πρώτη φορά διερμηνέα νοηματικής γλώσσας και ήταν σαν να έγινε ένα κλικ μέσα μου, σαν να με επέλεξε το επάγγελμα εκείνη την ημέρα. Μόλις πέρασα στο πανεπιστήμιο, το πρώτο μου μέλημα ήταν να αναζητήσω σχολή νοηματικής για να ξεκινήσω την εκμάθηση της γλώσσα.
Έτσι, παράλληλα με τις προπτυχιακές και τις μεταπτυχιακές μου σπουδές στην Ψυχολογία και τη Σχολική Ψυχολογία αντίστοιχα στο ΕΚΠΑ, εκπαιδεύτηκα στη νοηματική γλώσσα σε ιδιωτική σχολή και ακολούθως, στη διερμηνεία της. Βέβαια, και σε μικρότερη ηλικία είχα το ερέθισμα της νοηματικής γλώσσας, παρακολουθώντας, κάποιες πρόβες της θεατρικής παράστασης “Τα παιδιά ενός κατώτερου θεού” με τον αγαπημένο μου Γιάννη Βούρο και την Πέγκυ Τρικαλιώτη τα μαθήματα νοηματικής που παρείχε κωφός δάσκαλος στους ηθοποιούς. Θυμάμαι, μέχρι σήμερα, το μεγάλο ενθουσιασμό μου, από αυτές τις πρόβες».
Υπάρχει διαφορά στη νοηματική γλώσσα για ομιλίες και στη νοηματική γλώσσα για συναυλίες; Ποιες είναι οι δυσκολίες στην κάθε περίπτωση;
«Πρόκειται πράγματι για διαφορετικές περιπτώσεις, όμως και στις δύο χρειάζεται προετοιμασία. Στις ομιλίες συμβαίνει συχνά να μην έχουμε το κείμενο του ομιλητή, οπότε χρειάζεται πολλές φορές να αναζητήσουμε μόνοι μας πληροφορίες για τη θεματική στην οποία καλούμαστε να κάνουμε διερμηνεία. Μία βασική δυσκολία που προκύπτει είναι όταν ο ομιλητής διαβάζει το κείμενό του, οπότε ο λόγος του δεν έχει φυσική ροή. Η συνθήκη αυτή απαιτεί απόλυτη συγκέντρωση, ταχύτητα και ευελιξία σκέψης.
Όσον αφορά στη διερμηνεία συναυλιών, η προετοιμασία των τραγουδιών αποτελεί εκ των ων ουκ άνευ προϋπόθεση, καθώς χρειάζεται να συντονίσω τις χειρομορφές της νοηματικής με τoν ρυθμό της μουσικής, ώστε, το νόημα του στίχου να αποδίδεται με τη λυρικότητα που χρειάζεται και να συντονίζεται με τον ρυθμό. Προσπαθώ να ερμηνεύω το κάθε τραγούδι σαν μία μικρή ιστορία με αρχή, μέση και τέλος, με τρόπο οπτικό.
Δυσκολίες στη διερμηνεία τραγουδιών, είναι όταν η μουσική είναι πολύ γρήγορη ή ο στίχος δεν έχει ξεκάθαρο νόημα· προκειμένου να αποδώσω με όσο μεγαλύτερη ακρίβεια το νόημα των στίχων, ψάχνω για την ανάλυση/ερμηνεία, εφόσον υπάρχει, του εν λόγω τραγουδιού. Μία άλλη δυσκολία που αντιμετωπίζω στις συναυλίες, είναι όταν ένα τραγούδι μιλάει στην ψυχή μου και βουρκώνω, παλεύοντας να συγκρατήσω τα δάκρυά μου πάνω στη σκηνή. Περισσότερο αγαπώ τη διερμηνεία σε μουσικές σκηνές και συναυλίες».
Με ποιους καλλιτέχνες έχεις συνεργαστεί στο συναυλιακό κομμάτι;
«Πρώτη φορά δούλεψα σε συναυλία στο Athens Pride 2016 και, έκτοτε, κάθε χρόνο βρίσκομαι εκεί. Έχω συνεργαστεί με πολλούς καλλιτέχνες στο πλαίσιο αυτό: Ελεωνόρα Ζουγανέλη, Νατάσα Μποφίλιου, Ελένη Τσαλιγοπούλου, Έλενα Παπαρίζου, Τάμτα, Μαρίνα Σάτι, Μέλισσες, Onirama, Ευρυδίκη κ.ά. Την προηγούμενη σεζόν, συνεργάστηκα με τη Μαρίζα Ρίζου στα live της στο Vox, καθώς και στις καλοκαιρινές της συναυλίες.
Η συνεργασία μας ήταν εξαιρετική και ο τρόπος της να με συμπεριλάβει ως ισότιμη συνεργάτιδα και μέρος της μπάντας της, μοναδικός. Ακόμη, έχω συνεργαστεί με Νατάσα Μποφίλιου, Πάνο Μουζουράκη, Idra Kayne, Γιάννα Βασιλείου -στα πλαίσια της εκδήλωσης του Humanity Greece-, Πένυ Μπαλτατζή, Ασπασία Θεοφίλου και Ειρήνη Τουμπάκη, σε εκδήλωση του Strong Me. Τον περασμένο Σεπτέμβριο, διερμήνευσα τη συναυλία που οργάνωσε το Ertflix “Με τις μπάντες”, στην οποία συμμετείχαν μαθητικά συγκροτήματα απ’ όλη την Ελλάδα».
Θεωρείς ότι με το επάγγελμά σου επιτελείς κοινωνικό έργο, δεδομένου ότι δίνεις πρόσβαση σε ανθρώπους που βιώνουν μια σειρά από αποκλεισμούς, να μπορούν να παρακολουθούν μια συναυλία;
«Το επάγγελμα του διερμηνέα εμπεριέχει και ένα κοινωνικό μέρος. Ξέρω σίγουρα ότι κάνω κάτι που αγαπώ πολύ και η ανταπόκριση των κωφών και βαρήκοων είναι αυτή που με κάνει να λατρεύω ακόμα περισσότερο τη δουλειά μου. Δεν θα ξεχάσω ποτέ ένα συγκεκριμένο live στο Vox που χόρευαν όλοι μαζί μπροστά στη σκηνή και έκανα ένα βήμα πίσω, γιατί αισθάνθηκα ότι μπορεί να με παρασύρουν από τον ενθουσιασμό τους. Αξέχαστη βραδιά!».
Ποιο είναι το αγαπημένο και ποιο το λιγότερο αγαπημένο σου κομμάτι του επαγγέλματος;
«Αγαπημένο κομμάτι του επαγγέλματος, είναι το γεγονός ότι χρειάζεται να ενημερώνομαι συνέχεια για διάφορα θέματα. Επίσης δεν υπάρχει σταθερό εργασιακό περιβάλλον, οπότε έρχομαι σε επαφή κάθε φορά με διαφορετικό κόσμο. Από την άλλη, με δυσκολεύει, όταν έχω κληθεί για διερμηνεία και χρειάζεται να εξηγώ ξανά και ξανά τον ρόλο μου.
Για παράδειγμα όταν ο ακούων απευθύνεται σε εμένα και όχι απευθείας στον κωφό. Προφανώς η ευθύνη δεν είναι του εκάστοτε ακούοντος ατόμου, αλλά συνολικά της κοινωνίας μας αφού δεν υπάρχει σωστή ενημέρωση για θέματα αναπηρίας και προσβασιμότητας».
Σου έχει συμβεί κάποιο παράξενο ή δύσκολο περιστατικό εν ώρα δουλειάς;
«Μου έχει συμβεί την ώρα που διερμηνεύω τα λεγόμενα ενός ακούοντος σε μία ιδιωτική συνάντηση, να μου ζητήσει να μην μεταφέρω στον κωφό κάτι από αυτά που είπε. Δεσμευόμενη από τον κώδικα δεοντολογίας, μετέφερα ακριβώς τα λόγια του, προκειμένου να διαχειριστεί o κωφός την κατάσταση και συγχρόνως, ο ακούων να συνειδητοποιήσει ότι ο διερμηνέας την ώρα της δουλείας είναι ένα "εργαλείο" -μία γέφυρα επικοινωνίας ανάμεσα σε δύο διαφορετικές γλώσσες- και δεν έχει κανένα δικαίωμα να υποτιμά τον συνομιλητή του.
Ένα άλλο περιστατικό συνέβη κατά τη διάρκεια συναυλίας όταν ο καλλιτέχνης μου υπέδειξε τη θέση μου στο πίσω μέρος της σκηνής δίπλα στον ντράμερ και, παρόλο που εξήγησα ότι η νοηματική γλώσσα βασίζεται στο οπτικό κανάλι και ότι οι κωφοί δεν πρόκειται να με βλέπουν στο σημείο εκείνο, καθώς και ότι πρόκειται για προσβάσιμη συναυλία, το αποτέλεσμα ήταν να μη διερμηνεύσω τα τραγούδια του συγκεκριμένου καλλιτέχνη».
Για να κάνεις διερμηνεία μιας συναυλίας στη νοηματική, πρέπει να έχεις προετοιμάσει από πριν όλα τα κομμάτια που θα παίξουν;
«Οπωσδήποτε! Έχω πολλές ώρες προετοιμασίας. Αρχικά, πρέπει να μάθω πολύ καλά το τραγούδι, στη συνέχεια να συντονίσω τους στίχους και τέλος να νοηματίζω με φυσικό και αβίαστο τρόπο τα τραγούδια, όπως τα ερμηνεύει ο καλλιτέχνης».
Θεωρείς ότι τα άτομα με αναπηρίες πηγαίνουν συστηματικά σε live, θέατρα και σινεμά;
«Όταν υπάρχει προσβασιμότητα, φυσικά και πηγαίνουν. Εδώ αξίζει να σημειώσουμε ότι η προσβασιμότητα λογίζεται διαφορετικά για την κάθε αναπηρία· οι κινητικά ανάπηροι χρειάζονται ράμπες, αναπηρικές τουαλέτες κτλ., τα άτομα με πρόβλημα όρασης έχουν ανάγκη από ακουστική περιγραφή και γραφή braille και τα κωφά/βαρήκοα άτομα έχουν ανάγκη από νοηματική και υπότιτλους. Το θέμα είναι ότι οι υπηρεσίες προσβασιμότητας δεν έχουν συστηματικότητα».
Από την εικόνα που έχεις εσύ, πλέον τα θεάματα είναι προσβάσιμα σε ΑμεΑ;
«Σίγουρα έχουν γίνει πολλά βήματα, αλλά έχουμε ακόμα πολύ δρόμο να διανύσουμε».
Τι χαρακτηριστικά πρέπει να έχει κάποιος για να κάνει αυτή τη δουλειά και τι εξετάσεις πρέπει να δώσει;
«Χρειάζεται να είναι καλός γνώστης και των δύο γλωσσών (ελληνικών και νοηματικής), να έχει καλή μνήμη, να διαθέτει ευελιξία σκέψης, ταχύτητα επεξεργασίας και επικοινωνιακές δεξιότητες. Είναι σημαντικό επίσης, να είναι γνώστης της κουλτούρας της κοινότητας των κωφών. Και σίγουρα να αγαπάει το επάγγελμα! Αν δεν το αγαπάς, νομίζω δύσκολα στέκεσαι στον χώρο αυτό.
Αναφορικά με τις εξετάσεις, χρειάζεται να παρακολουθήσει τέσσερις κύκλους μαθημάτων νοηματικής γλώσσας και στη συνέχεια να δώσει εξετάσεις στην Ομοσπονδία Κωφών Ελλάδος για να πάρει την Επάρκεια Νοηματικής γλώσσας. Στη συνέχεια, παρακολουθεί δίχρονα μαθήματα διερμηνείας νοηματικής, κάνοντας παράλληλα πρακτική άσκηση 120 ώρες, και τέλος δίνει εξετάσεις στο Σωματείο Διερμηνέων Ελληνικής Νοηματικής Γλώσσας».
Ποια συμβουλή θα έδινες σε κάποιον που θέλει να κάνει αυτό το επάγγελμα;
«Να το τολμήσει!».
Αν μπορούσες να κάνεις κάποιες προτάσεις για την προσβασιμότητα των ανθρώπων σε πολιτισμό και διασκέδαση, ποιες θα ήταν αυτές;
«Να εντάξουν οι εταιρίες παραγωγής στο budget τους τις υπηρεσίες προσβασιμότητας. Όπως πληρώνουν τον ηχολήπτη, τον φωτιστή κτλ, να υπάρχει πρόβλεψη για διερμηνείς νοηματικής, υπέρτιτλους, ακουστική περιγραφή κτλ».
Ακολουθήστε το Reader.gr στα Google News για να είστε πάντα ενημερωμένοι για όλες τις ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο.
