ΥΓΕΙΑ 21.03.21 10:40

Εμβόλια κορονοϊού: Τι γνωρίζουμε για τις παρενέργειες και γιατί δεν πρέπει να ανησυχούμε

Ολοένα και περισσότεροι άνθρωποι σπεύδουν να κάνουν το εμβόλιο για τον κορονοϊό (sars-cov-2), με αρκετούς να ρωτούν τους γιατρούς για τις παρενέργειες που ενδέχεται να έχουν, αναλόγως με το σκεύασμα που θα λάβουν.

Newsroom

Απάντηση στις απορίες όσων ανησυχούν για τις παρενέργειες των εμβολίων κατά της COVID-19, δίνει ο Οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων ΗΠΑ (FDA).

Σύμφωνα με τον Guardian, από τις κλινικές δοκιμές της FDA, έχουν προκύψει τα είδη παρενεργειών που είχαν όσοι έκαναν τα εμβόλια των: Pfizer/BioNTech, Moderna, Johnson & Johnson.

Ποιες είναι οι πιο συχνές παρενέργειες και στα τρία εμβόλια;

Σύμφωνα με την FDA, οι συχνότερες παρενέργειες είναι:

Πόνος στο σημείο του σώματος όπου έγινε ο εμβολιασμός
Κόπωση
Πονοκέφαλος και μυϊκός πόνος

Λιγότερο συχνές παρενέργειες είναι η ναυτία, τα ρίγη και ο πυρετός. Από τα δεδομένα προκύπτει πως τα περισσότερα συμπτώματα προκαλούν δυσφορία και δεν διαταράσσουν την καθημερινότητα όσων λαμβάνουν το εμβόλιο.

Είναι τα εμβόλια ασφαλή;

Ναι. Αρχικά δοκιμάστηκαν σε δεκάδες χιλιάδες ανθρώπους. Στη συνέχεια μελετήθηκαν από την FDA και το Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (CDC), τα οποία λαμβάνουν δεδομένα ασφαλείας, συμπεριλαμβανομένων των παρενεργειών. Μετά ήρθε η έγκρισή τους για χορήγηση στον γενικό πληθυσμό, ενώ ο εμβολιασμός συνεχίζει να παρακολουθείται από την FDA και το CDC.

Οι συνεχιζόμενες μελέτες βοηθούν στον εντοπισμό και των σπανιότερων παρενεργειών, καθώς επίσης και στον εντοπισμό ατόμων που ενδεχομένως έχουν ευαισθησία στο εκάστοτε σκεύασμα και εμφανίζουν αλλεργική αντίδραση.

Εμβόλιο Moderna – 1η δόση

Το εμβόλιο mRNA-1273 αναπτύχθηκε από την Moderna σε συνεργασία με την Niaid. Είναι ευρέως γνωστό ως το εμβόλιο της Moderna και λαμβάνεται σε δύο δόσεις, σε διάστημα 28 ημερών.

Από την κλινική μελέτη, στην οποία συμμετείχαν πάνω από 30.000 άτομα σε 99 μέρη των ΗΠΑ, διαπιστώθηκε πως το εμβόλιο της Moderna προσφέρει προστασία σε ποσοστό 94,1%. Από τους 30.000 συμμετέχοντες στην μελέτη, οι 15.168 έλαβαν το εμβόλιο και οι υπόλοιποι το placebo.

Οι συχνότερες παρενέργειες σε όσους εμβολιάστηκαν με Moderna (και placebo), ηλικίας 18-64 ετών, μέσα στην πρώτη εβδομάδα μετά τη λήψη της πρώτης δόσης:

Πόνος στο σημείο του σώματος όπου έγινε το εμβόλιο: Το 89,6% παρουσίασε έστω και λίγο πόνο στο σημείο που έγινε η ένεση - Το 3% πόνεσε σημαντικά – Placebo: 19% είχε τη συγκεκριμένη παρενέργεια.
Κόπωση: Το 38,5% ένιωσε έστω και λίγη κόπωση - 1% έντονη κόπωση - Placebo: 29% είχε τη συγκεκριμένη παρενέργεια.
Πονοκέφαλος: Το 35,4% αντιμετώπισε ήπιους πονοκεφάλους - Το 2% έντονους - Placebo: 29% είχε τη συγκεκριμένη παρενέργεια.
Μυϊκοί πόνοι: Το 23,7% είχε έστω και ήπιους μυϊκούς πόνους – Το 1% έντονους - Placebo: 1% είχε τη συγκεκριμένη παρενέργεια.
Πόνοι στις αρθρώσεις: Το 16,6% είχε ήπιους πόνους – Το 1% έντονους - Placebo: 0,4% είχε τη συγκεκριμένη παρενέργεια.
Πρήξιμο στους αδένες: Το 11,6% είχε ήπιο πρήξιμο – Το 0,3% έντονο - Placebo: 5% είχε τη συγκεκριμένη παρενέργεια.
Ναυτία και έμετος: 9,4% είχε τη συγκεκριμένη παρενέργεια – Το 0,1% έντονα - Placebo: 8% είχε τη συγκεκριμένη παρενέργεια.
Ρίγη: 9,2% είχε ρίγη – Το 0,1% έντονα - Placebo: 6% είχε τη συγκεκριμένη παρενέργεια.
Πρήξιμο: Το 6,7% είχε τη συγκεκριμένη παρενέργεια – 1% έντονα - Placebo: 0,3% είχε τη συγκεκριμένη παρενέργεια.
Ερυθρότητα στο δέρμα: 3% είχε την παρενέργεια – 0,1% έντονα - Placebo: 0,4% είχε τη συγκεκριμένη παρενέργεια.
Πυρετός: 0,9% είχε την παρενέργεια – 0,1% έντονα - Placebo: 0,3% είχε τη συγκεκριμένη παρενέργεια.

Γιατρός κρατά σύριγγες με τις οποίες γίνεται η χορήγηση του εμβολίου της Moderna, στο πανεπιστημιακό νοσοκομείο του Έσσεν στη Γερμανία.

Εμβόλιο Modena – 2η δόση

Από την κλινική μελέτη προκύπτει πως μετά τη δεύτερη δόση είναι συχνότερες οι παρενέργειες. Συγκεκριμένα:

Πόνος στο σημείο του σώματος όπου έγινε το εμβόλιο: Το 90,1% παρουσίασε έστω και λίγο πόνο στο σημείο που έγινε η ένεση - Το 5% πόνεσε σημαντικά – Placebo: 19% είχε τη συγκεκριμένη παρενέργεια.
Κόπωση: Το 67,6% ένιωσε έστω και λίγη κόπωση - 11% έντονη κόπωση - Placebo: 25% είχε τη συγκεκριμένη παρενέργεια.
Πονοκέφαλος: Το 62,8% αντιμετώπισε ήπιους πονοκεφάλους - Το 5% έντονους - Placebo: 25% είχε τη συγκεκριμένη παρενέργεια.
Μυϊκοί πόνοι: Το 61,3% είχε έστω και ήπιους μυϊκούς πόνους – Το 10% έντονους - Placebo: 13% είχε τη συγκεκριμένη παρενέργεια.
Πόνοι στις αρθρώσεις: Το 45,2% είχε ήπιους πόνους – Το 6% έντονους - Placebo: 11% είχε τη συγκεκριμένη παρενέργεια.
Πρήξιμο στους αδένες: Το 16% είχε ήπιο πρήξιμο – Το 0,4% έντονο - Placebo: 4% είχε τη συγκεκριμένη παρενέργεια.
Ναυτία και έμετος: 21,3% είχε τη συγκεκριμένη παρενέργεια – Το 0,1% έντονα - Placebo: 7% είχε τη συγκεκριμένη παρενέργεια.
Ρίγη: 48,3% είχε ρίγη – Το 2% έντονα - Placebo: 6% είχε τη συγκεκριμένη παρενέργεια.
Πρήξιμο: Το 12,6% είχε τη συγκεκριμένη παρενέργεια – 2% έντονα - Placebo: 0,3% είχε τη συγκεκριμένη παρενέργεια.
Ερυθρότητα στο δέρμα: 9% είχε την παρενέργεια – 2% έντονα - Placebo: 0,4% είχε τη συγκεκριμένη παρενέργεια.
Πυρετός: 17,4% είχε την παρενέργεια – 2% έντονα - Placebo: 4% είχε τη συγκεκριμένη παρενέργεια.

Εμβόλιο Pfizer – Πρώτη δόση

Το εμβόλιο BNT162B2 που αναπτύχθηκε από την Pfizer, χρησιμοποιεί τεχνολογία mRNA, σαν της Moderna.

Για τα δεδομένα της κλινικής δοκιμής χρησιμοποιήθηκαν στοιχεία για ασθενείς που εμβολιάστηκαν σε 152 μέρη στις ΗΠΑ, τη Βραζιλία, την Αργεντινή και την Νότια Αφρική. Πάνω από 43.000 άνθρωποι συμμετείχαν στη μελέτη, στην οποία διαπιστώθηκε ότι το εμβόλιο είναι αποτελεσματικό σε ποσοστό 95%.

Το εμβόλιο της Pfizer χορηγείται σε δύο δόσεις, με απόσταση η μία από την άλλη 21 ημέρες.

Σε αντίθεση με τη Moderna, η Pfizer μελέτησε παρενέργειες σε δύο ξεχωριστές ηλικιακές ομάδες: άτομα ηλικίας μεταξύ 16 και 55 ετών και άτομα ηλικίας άνω των 55 ετών. Επειδή στα άτομα ηλικίας άνω των 55 ετών είναι λιγότερο πιθανό να εμφανιστούν παρενέργειες, τα δεδομένα για τις παρενέργειες στην παρακάτω λίστα αφορούν την ομάδα 16-55. Συγκεκριμένα:

Πόνος στο σημείο του σώματος όπου έγινε το εμβόλιο: Το 83,1% παρουσίασε έστω και λίγο πόνο στο σημείο που έγινε η ένεση - Το 1% πόνεσε σημαντικά – Placebo: 14% είχε τη συγκεκριμένη παρενέργεια.
Κόπωση: Το 47,4% ένιωσε έστω και λίγη κόπωση - 1% έντονη κόπωση - Placebo: 33% είχε τη συγκεκριμένη παρενέργεια.
Πονοκέφαλος: Το 41,9% αντιμετώπισε ήπιους πονοκεφάλους - Το 1% έντονους - Placebo: 34% είχε τη συγκεκριμένη παρενέργεια.
Μυϊκοί πόνοι: Το 21,3% είχε έστω και ήπιους μυϊκούς πόνους – Το 1% έντονους - Placebo: 11% είχε τη συγκεκριμένη παρενέργεια.
Ρίγη: 14% είχε ρίγη – Το 0,4% έντονα - Placebo: 6% είχε τη συγκεκριμένη παρενέργεια.
Διάρροια: 11,1% είχε τη συγκεκριμένη παρενέργεια - 0,1% την είχε έντονα - Placebo: 12% είχε την παρενέργεια.
Πόνοι στις αρθρώσεις: Το 11% είχε ήπιους πόνους – Το 0,2% έντονους - Placebo: 6% είχε τη συγκεκριμένη παρενέργεια.
Πρήξιμο: Το 5,8% είχε τη συγκεκριμένη παρενέργεια – 0,2% έντονα - Placebo: 1% είχε τη συγκεκριμένη παρενέργεια.
Ερυθρότητα στο δέρμα: 9% είχε την παρενέργεια – 2% έντονα - Placebo: 0,4% είχε τη συγκεκριμένη παρενέργεια.
Πυρετός: 4,5% είχε την παρενέργεια – 0,3% έντονα - Placebo: 1% είχε τη συγκεκριμένη παρενέργεια.
Έμετος: 1,2% είχε τη συγκεκριμένη παρενέργεια – Το 0% έντονα - Placebo: 1% είχε τη συγκεκριμένη παρενέργεια.

Νοσηλεύτρια κρατά φιαλίδιο που περιέχει πέντε δόσεις του εμβολίου της Pfizer, στο νοσοκομείο του Ρόσλαντ στο Σικάγο.

Εμβόλιο Pfizer – Δεύτερη δόση

Όπως και στο εμβόλιο της Moderna, έτσι και στη δεύτερη δόση του εμβολίου της Pfizer κάποιες παρενέργειες είναι συχνότερες:

Πόνος στο σημείο του σώματος όπου έγινε το εμβόλιο: Το 77,8% παρουσίασε έστω και λίγο πόνο στο σημείο που έγινε η ένεση - Το 1% πόνεσε σημαντικά – Placebo: 12% είχε τη συγκεκριμένη παρενέργεια.
Κόπωση: Το 59,4% ένιωσε έστω και λίγη κόπωση - 5% έντονη κόπωση - Placebo: 23% είχε τη συγκεκριμένη παρενέργεια.
Πονοκέφαλος: Το 51,7% αντιμετώπισε ήπιους πονοκεφάλους - Το 3% έντονους - Placebo: 24% είχε τη συγκεκριμένη παρενέργεια.
Μυϊκοί πόνοι: Το 37,3% είχε έστω και ήπιους μυϊκούς πόνους – Το 2% έντονους - Placebo: 8% είχε τη συγκεκριμένη παρενέργεια.
Ρίγη: 35,1% είχε ρίγη – Το 2% έντονα - Placebo: 4% είχε τη συγκεκριμένη παρενέργεια.
Διάρροια: 10,4% είχε τη συγκεκριμένη παρενέργεια - 0,2% την είχε έντονα - Placebo: 8% είχε την παρενέργεια.
Πόνοι στις αρθρώσεις: Το 21,9% είχε ήπιους πόνους – Το 1% έντονους - Placebo: 5% είχε τη συγκεκριμένη παρενέργεια.
Πρήξιμο: Το 6,3% είχε τη συγκεκριμένη παρενέργεια – 0,3% έντονα - Placebo: 0,2% είχε τη συγκεκριμένη παρενέργεια.
Ερυθρότητα στο δέρμα: 5,9% είχε την παρενέργεια – 1% έντονα - Placebo: 1% είχε τη συγκεκριμένη παρενέργεια.
Πυρετός: 15,8% είχε την παρενέργεια – 1% έντονα - Placebo: 1% είχε τη συγκεκριμένη παρενέργεια.
Έμετος: 1,9% είχε τη συγκεκριμένη παρενέργεια – Το 0,2% έντονα - Placebo: 1% είχε τη συγκεκριμένη παρενέργεια.

Εμβόλιο Johnson & Johnson

Το πιο πρόσφατο εμβόλιο που εγκρίθηκε στις ΗΠΑ είναι της Johnson & Johnson Janssen.

Η μελέτη της Johnson & Johnson για το εμβόλιο έγινε σε πάνω από 40.000 ανθρώπους σε ΗΠΑ και Νότια Αφρική, όπου και διαπιστώθηκε πως είναι λιγότερο αποτελεσματικό έναντι της μετάλλαξης B1351. Η FDA διαπίστωσε ότι το εμβόλιο είναι πάνω από 66% αποτελεσματικό στην πρόληψη της μέτριας έως σοβαρής COVID-19.

Ενώ το ποσοστό αποτελεσματικότητας είναι χαμηλότερο σε σχέση με τα εμβόλια της Moderna και της Pfizer, το σκεύασμα της Johnson & Johnson εξακολουθεί να παρέχει σχεδόν τέλεια προστασία και να προλάβει τις νοσηλείες και τους θανάτους από COVID-19.

Το εμβόλιο της Johnson & Johnson είναι μονοδοσικό με αποτέλεσμα οι παρενέργειες να εκδηλώνονται σε μικρότερο ποσοστό όσων το κάνουν. Συγκεκριμένα:

Πόνος στο σημείο του σώματος όπου έγινε το εμβόλιο: Το 58,6% παρουσίασε έστω και λίγο πόνο στο σημείο που έγινε η ένεση - Το 0,4% πόνεσε σημαντικά – Placebo: 17% είχε τη συγκεκριμένη παρενέργεια.
Κόπωση: Το 44,4% ένιωσε έστω και λίγη κόπωση - 1% έντονη κόπωση - Placebo: 25% είχε τη συγκεκριμένη παρενέργεια.
Πονοκέφαλος: Το 43,8% αντιμετώπισε ήπιους πονοκεφάλους - Το 1% έντονους - Placebo: 22% είχε τη συγκεκριμένη παρενέργεια.
Μυικοί πόνοι: Το 39,1% είχε έστω και ήπιους μυϊκούς πόνους – Το 1% έντονους - Placebo: 12% είχε τη συγκεκριμένη παρενέργεια.
Ναυτία: Το 15,5% είχε την συγκεκριμένη παρενέργεια - Το 0,1% έντονα - Placebo: 9% είχε τη συγκεκριμένη παρενέργεια.
Πυρετός: 12,8% είχε την παρενέργεια – 0,3% έντονα - Placebo: 1% είχε τη συγκεκριμένη παρενέργεια.
Ερυθρότητα στο δέρμα: 9% είχε την παρενέργεια – 0,3% έντονα - Placebo: 4% είχε τη συγκεκριμένη παρενέργεια.
Φούσκωμα: Το 7% είχε τη συγκεκριμένη παρενέργεια – 0,2% έντονα - Placebo: 2% είχε τη συγκεκριμένη παρενέργεια.

Image removed.

Τι προκαλεί τις παρενέργειες;

Οι παρενέργειες είναι μια ένδειξη που δίνουν τα εμβόλια στον οργανισμό για να ετοιμάσουν την ανοσολογική αντίδραση. Μπορεί να είναι δυσάρεστες στην αίσθηση, όμως είναι ένα σημάδι ότι ένα εμβόλιο λειτουργεί όπως πρέπει.

Οι παρενέργειες προκαλούνται από την απελευθέρωση χημικών ουσιών μέσα στο σώμα που το προκαλούν να δημιουργήσει ανοσολογική αντίδραση. Αυτές οι ουσίες ονομάζονται κυτοκίνες και χημειοκίνες. Αν και δεν υπάρχει απευθείας συσχέτιση μεταξύ των παρενεργειών και μιας ανοσολογικής αντίδρασης, οι παρενέργειες είναι ένα αναμενόμενο κομμάτι της διαδικασίας των εμβολίων.

«Δε θέλουμε πολύ αδύναμη ανοσολογική αντίδραση, ούτε πολύ ισχυρή, θέλουμε όση χρειάζεται» είπε ο δρ. Γκρεγκ Πόλαντ, αρχισυντάκτης του ιατρικού περιοδικού «Vaccine» και επικεφαλής της ομάδας ερευνών εμβολίων της Κλινικής Μάγιο. Ο δρ. Πόλαντ είναι επίσης σύμβουλος μεγάλων κατασκευαστών εμβολίων.

Η ισορροπία που περιγράφει ο κύριος Πόλαντ, μερικές φορές αναφέρεται σαν κάτι μεταξύ της «ανοσογονικότητας» (ικανότητα μιας ουσίας να επάγει ανοσολογική απόκριση) και «αντιδραστικότητας», ή αλλιώς της τάσης να προκληθεί μια ανοσολογική αντίδραση ενάντια στην ανοχή στις παρενέργειες.

Γιατί θα πρέπει να εμπιστευτώ τα δεδομένα;

Στην επιστήμη των εμβολίων, αυτές οι, συχνά ελαφριές, παρενέργειες, περιγράφονται ως «ανεπιθύμητα συμβάντα». Στις μελέτες για τα εμβόλια κατά της COVID-19, οι ερευνητές συνέλεξαν πληροφορίες για κάθε υπαρκτό πρόβλημα υγείας, ώστε να επιτηρήσουν αποτελεσματικά την ασφάλεια αυτών των εμβολίων.

«Στις ΗΠΑ έχουμε ένα πολύ ευέλικτο σύστημα για να ιχνηλατούμε αυτά τα ανεπιθύμητα συμβάντα», λέει ο Πόλαντ. «Είναι ο τρόπος με τον οποίον είχαμε τη δυνατότητα να υπογραμμίσουμε τον κίνδυνο ενός αναφυλακτικού σοκ, που σε ορισμένες ομάδες πληθυσμού εμφανίζεται σε συχνότητα 2,4-4,5 ανά εκατομμύριο, κάτι που δεν θα μπορούσαμε να το κάνουμε με έγκαιρο τρόπο στο παρελθόν», συμπληρώνει.

Ένα πολύ σημαντικό στοιχείο είναι πως η μεγάλη πλειοψηφία αυτών των παρενεργειών δεν οφείλονται στα εμβόλια, αλλά παρ' όλα αυτά καταγράφονται ώστε να επιβεβαιωθεί πως δεν υπάρχει κάποιο μοτίβο στην εμφάνισή τους και για να διαπιστωθεί η ασφάλεια της μόνης ιατρικής παρέμβασης που θα γίνει σε υγιείς ανθρώπους.

Ο FDA μετά, εκδίδει τη δική του ανάλυση των δοκιμών των εμβολίων και τα δεδομένα παρουσιάζονται σε μια ανεξάρτητη επιτροπή ειδικών, οι οποίοι με τη σειρά τους αναλύουν και κάνουν τις δικές τους προτάσεις για το αν θα πρέπει να εγκριθούν τα εμβόλια βάσει των αποτελεσμάτων. Οι αναλύσεις του FDA που παρουσιάστηκαν στην επιτροπή είναι δημόσιες, όπως επίσης και οι συναντήσεις της επιτροπής ειδικών.