Την κοινή μοίρα Ελλάδας και Τουρκίας δεν την καθόρισε αποκλειστικά η ιστορία. Την προσδιορίζει αδιάκοπα η γεωγραφία. Είναι λοιπόν αναπόφευκτη η αναζήτηση ενός κώδικα επικοινωνίας, διότι ότι κι αν συμβεί δε θα σταματήσουμε ποτέ να είμαστε γείτονες. Προφανώς αυτόν το κώδικα αναζητά η Ελληνική Κυβέρνηση με την επανέναρξη των διερευνητικών επαφών. Είναι σύνηθες τα γειτονικά κράτη σε όλο τον κόσμο να έχουν διαφορές. Αυτές οι διαφορές, όπως διδάσκει η ιστορία, επιλύονται με τρεις τρόπους: ο ένας είναι ο Πόλεμος, ο άλλος είναι ο Ανοιχτός Διάλογος και ο τρίτος είναι η Επιδιαιτησία.
Τον πόλεμο δεν τον θέλει κανένας λαός, παρότι υπήρξαν στην ιστορία κυβερνήσεις που τον επιδίωξαν, προκειμένου να αποπροσανατολίσουν την εσωτερική κοινή γνώμη από τα προβλήματα και να δημιουργήσουν λαϊκό έρισμα. «Αν χάσουμε έναν πόλεμο», έλεγε ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, «θα πάμε 100 χρόνια πίσω κι αν τον κερδίσουμε θα πάμε 50 χρόνια πίσω» Σε κάθε περίπτωση βγαίνουμε όλοι ζημιωμένοι.
Ο διάλογος είναι χαρακτηριστικό των προηγμένων κρατών και των ώριμων λαών και συνήθως συνοδεύεται από τη δημόσια διπλωματία. Προϋποθέτει αμοιβαίο σεβασμό, ειλικρίνεια και πραγματική διάθεση δίκαιης και βιώσιμης διευθέτησης των διαφορών. Δυστυχώς δε διαφαίνεται να υπάρχουν αυτά τα στοιχεία στην τουρκική εξωτερική πολιτική. Αντίθετα η γείτονα χώρα επιδιώκει συνεχώς να διευρύνει αυθαίρετα, παράνομα και μονομερώς την ατζέντα των διαφορών με την Ελλάδα, όπως έπραξε πρόσφατα με το παράνομο και ανυπόστατο Τουρκο-Λιβυκό Μνημόνιο, προσχωρώντας μάλλον στη λογική ενός ανατολίτικου παζαριού, παρά στην επιδίωξη μιας βιώσιμης δικαιοπολιτικής λύσης.
Είναι χαρακτηριστικό ότι αμφισβητεί τον εναέριο χώρο των 10 μιλίων με παραβάσεις και παραβιάσεις υπερπτήσεων, όταν η ίδια τον είχε αποδεχθεί στο παρελθόν. Η Τουρκική Εθνοσυνέλευση διατυπώνει το Casus Belli, αν η Ελλάδα ασκήσει την αυτονόητη κυριαρχία της επεκτείνοντας τη αιγιαλίτιδα ζώνη στα 12 μίλια, όπως έπραξαν άλλα 149 κράτη κι εμείς πρόσφατα στο Ιόνιο. Αμφισβητεί τη Συνθήκη της Λοζάνης επιδιώκοντας γκρίζες ζώνες στο Αιγαίο. Ζητά τον αφοπλισμό των νησιών, όταν η ίδια έχει συστήσει τη Στρατιά του Αιγαίου και απειλεί δημόσια με πόλεμο. Αρνείται το Δίκαιο της Θάλασσας, όταν ενώ δεν το έχει υπογράψει, το εφήρμοσε στη Μαύρη Θάλασσα, επειδή την βόλευε. Σε ένα τέτοιου είδους ανεξέλεγκτο διάλογο χωρίς κανόνες η Ελλάδα δεν μπορεί να μπει, διότι εκ των προτέρων γνωρίζει ότι θα οδηγήσει σε αδιέξοδα που μάλλον θα επιδεινώσουν παρά θα βελτιώσουν τις διμερείς σχέσεις. Αυτό άλλωστε φάνηκε καθαρά κι από την τελευταία δημόσια αντιπαράθεση Δένδια-Τσαβούσογλου στην Άγκυρα, όπου η Τούρκος ΥΠΕΞ ανέφερε με τον πιο επίσημο τρόπο ως «αυτονόητα δικαιώματα» όλες τις παράνομες και παράλογες και μονομερείς Τουρκικές διεκδικήσεις.
Άρα πιο υπεύθυνος και ρεαλιστικός φαίνεται ο δρόμος της Επιδιαιτησίας.
Στην αρχή τα Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης συμβάλουν στον κατευνασμό και την αποκλιμάκωση της έντασης, αποτρέποντας και την πιθανότητα ατυχήματος.
Οι διερευνητικές επαφές έχουν ένα και μόνο στόχο, να προσδιορίσουν την ατζέντα των διαφορών και τους κανόνες επίλυσης τους, προκειμένου, αν δεν καταλήξουμε σε απευθείας συνεννόηση, που όπως φαίνεται είναι το πιο πιθανό, να πάμε από κοινού με Συνυποσχετικό στην Επιδιαιτησία της Χάγη.
Σε αυτό το δρόμο του ρεαλισμού και της ευθύνης η εθνική θέση είναι σαφής: Υπάρχει μία και μόνη διαφορά προς διευθέτηση και είναι η οριοθέτηση της Υφαλοκρυπίδας και της ΑΟΖ καθώς και ένα ξεκάθαρο κανονιστικό πλαίσιο κι αυτό είναι το Διεθνές Δίκαιο και το Δίκαιο της Θάλασσας.
Αυτά δεν αποτελούν αφορμές παρέλκυσης, αλλά στέρεα βάση δίκαιης και βιώσιμης λύσης που θα μπορούσε να μετεξελίξει ένα συμβιβασμό σε θεμέλιο διμερούς συνεργασίας και ίσως και φιλίας.
Η ιστορία διδάσκει, ότι τα κράτη έχουν συμφέροντα, ενώ οι λαοί ιστορική μνήμη και συναισθήματα. Η όποια λύση για να επιτύχει, πρέπει εξίσου να συνυπολογίζει και τις δύο διαστάσεις. Να εδραιώνει τον αμοιβαίο σεβασμό. Να καλλιεργεί την εμπιστοσύνη και να διευρύνει, αν είναι αυτό δυνατόν, την κοινότητα συμφερόντων. Οι προϋποθέσεις αυτές δεν επιβάλλονται δια της ισχύος και δεν επιβάλλονται μονομερώς ή από τρίτους. Πρέπει να προκύψουν από την συνειδητοποίηση των λαών και κυρίως από τη ωριμότητα, την ευθύνη και την πολιτική επιδεξιότητα των ηγεσιών.
*Ο Δρ. Ευριπίδης Στυλιανίδης είναι βουλευτής Ροδόπης της ΝΔ και Επίκουρος Καθηγητής της Νομικής του Ευρωπαϊκού Πανεπιστημίου Κύπρου
Ακολουθήστε το Reader.gr στα Google News για να είστε πάντα ενημερωμένοι για όλες τις ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο.
