Στις 28 Φεβρουαρίου 1943, η κηδεία του σπουδαίου ποιητή Κωστή Παλαμά μετατράπηκε σε μια μεγαλειώδη αντικατοχική συγκέντρωση. Η νεκρώσιμη πομπή μετατράπηκε σε ένα δίχως προηγούμενο ξέσπασμα μέσα στις ζοφερές συνθήκες της Κατοχής και μπροστά στα μάτια των Γερμανών κατακτητών. Στο Α' Νεκροταφείο εκτυλίχθηκαν συγκλονιστικές στιγμές.
Ο Άγγελος Σικελιανός διάβασε το ποίημα «Παλαμάς» που έγραψε τα ξημερώματα εκείνης της ημέρας:
«Ηχήστε οι σάλπιγγες... Καμπάνες βροντερές, δονήστε σύγκορμη τη χώρα πέρα ως πέρα...
Βογκήστε τύμπανα πολέμου... Οι φοβερές σημαίες, ξεδιπλωθείτε στον αέρα !
Σ' αυτό το φέρετρο ακουμπά η Ελλάδα!
Ένα βουνό με δάφνες αν υψώσουμε ως το Πήλιο κι ως την Όσσα, κι αν το πυργώσουμε ως τον έβδομο ουρανό, ποιόν κλεί, τι κι αν το πεί η δικιά μου γλώσσα»;
Όταν το φέρετρο οδηγήθηκε στην τελευταία κατοικία του μεγάλου ποιητή, ο γερμανός αξιωματικός, πλησίασε για να καταθέσει στεφάνι. Τότε ο λογοτέχνης Γιώργος Κατσίμπαλης άρχισε να τραγουδά τον Εθνικό Ύμνο: «''Σε γνωρίζω από την κόψη...''. Ακολούθησε το συγκεντρωμένο πλήθος, «πρώτα δειλά ύστερα η φωνή κατάκτησε όλον τον κόσμο, μυριόστομη. Ήταν η στιγμή η πιο συγκινητική. Ο κόσμος τραγουδούσε με πάθος. Κάποιος φώναξε Ζήτω η ελευθερία του πνεύματος. Αλλά ο κόσμος ήθελε ελευθερία σκέτη και φώναζε Ζήτω η Ελευθερία!», περιέγραψε συγκλονιστικά ο Κωνσταντίνος Τσάτσος.
Ο μεγάλος Έλληνας ποιητής είχε πεθάνει στο σπίτι του στην οδό Περιάνδρου 3 στην Πλάκα, μια ημέρα νωρίτερα. «Χτες βράδυ μία είδηση ακατανόητη μας ήρθε. Μία είδηση ασύλληπτη. Ο Γέρο-Παλαμάς πέθανε. Είχαμε ξεχάσει πως ήταν θνητός» έγραψε στο προσωπικό της ημερολόγιο η Ιωάννα Τσάτσου.
«Μεθύστε με τ’ αθάνατο κρασί του Εικοσιένα»
Όταν ξέσπασε ο ελληνοϊταλικός πόλεμος το 1940, ο Παλαμάς έκανε αυτό που έπρεπε. Αυτό που πρέπει να κάνουν οι πνευματικές φυσιογνωμίες σε καιρούς χαλεπούς. Βγήκε μπροστά. Παρά την ηλικία του, μόλις τρεις ημέρες μετά την έναρξη του πολέμου, την 1η Νοεμβρίου 1940, έγραψε ένα ποίημα – σταθμό. Ένα ποίημα «εικονοστάσι». Ένα ποίημα το οποίο ήταν ένα ανοιχτό κάλεσμα στη νεολαία για να ξεσηκωθεί. Για τον λόγο αυτό, άλλωστε, ο τίτλος που έδωσε στο ποίημα του ήταν: «Στη νεολαία μας»! Το ποίημα αυτό είχε μόλις 31 λέξεις. Η μια πιο δυνατή από την άλλη. Και ο τελευταίος στίχος είναι αυτός που έμεινε ως προτροπή και αιώνια παρακαταθήκη.
«Αυτό κρατάει ανάλαφρο μεσ’ την ανεμοζάλη,
το από του κόσμου τη βοή πρεσβυτικό κεφάλι,
αυτό το λόγο θα σας πω δεν έχω άλλο κανένα,
Μεθύστε με τ’ αθάνατο κρασί του Εικοσιένα»!
Ο Παλαμάς ήταν μια από τις σπουδαιότερες πνευματικές φυσιογνωμίες του νέου Ελληνισμού. Αποτέλεσε κεντρική μορφή της λογοτεχνικής «γενιάς του 1880» και της αποκαλούμενης «Νέας Αθηναϊκής Σχολής». Στο ποιητικό του έργο, που ξεπερνά τις είκοσι συλλογές, κυριαρχεί η Ελλάδα ως ιδανικό και αντικείμενο αγάπης, η πορεία του ελληνικού έθνους μέσα στους αιώνες, η προσπάθεια δημιουργικής αφομοίωσης του αρχαιοελληνικού πνεύματος και της λαϊκής παράδοσης και το πνεύμα της οικουμενικότητας του ελληνικού πολιτισμού. Είχε γεννηθεί στην Πάτρα τον Ιανουάριο του 1859.
«Ο Παλαμάς είχε μεγαλύτερη επιρροή από 10 πρωθυπουργούς» είχε πει ο Μίκης Θεοδωράκης για τον άνθρωπο που είχε γράψει το πρώτο του ποίημα σε ηλικία μόλις 9 ετών.
Αντί επιλόγου
«Ακούστε. Εγώ ειμαι ο γκρεμιστής, γιατ’ είμ’ εγώ κι ο χτίστης,ο διαλεχτός της άρνησης κι ο ακριβογιός της πίστης.Και θέλει και το γκρέμισμα νου και καρδιά και χέρι.
Στου μίσους τα μεσάνυχτα τρέμει ενός πόθου αστέρι.Κι αν είμαι της νυχτιάς βλαστός, του χαλασμού πατέρας,πάντα κοιτάζω προς το φως το απόμακρο της μέρας.
Εγώ ο σεισμός ο αλύπητος, εγώ κι ο ανοιχτομάτης·του μακρεμένου αγναντευτής, κι ο κλέφτης κι ο απελάτης·και με το καριοφίλι μου και με το απελατίκι την πολιτεία την κάνω ερμιά, γη χέρσα το χωράφι.
Κάλλιο φυτρώστε, αγριαγκαθιές, και κάλλιο ουρλιάστε, λύκοι,κάλλιο φουσκώστε, πόταμοι, και κάλλιο ανοίχτε τάφοι, και δυναμίτη, βρόντηξε και σιγοστάλαξε, αίμα, παρά σε πύργους άρχοντας και σε ναούς το Ψέμα.
Των πρωτογέννητων καιρών η πλάση με τ’ αγρίμια ξανάρχεται. Καλώς να ’ρθεί. Γκρεμίζω την ασκήμια».
Κωστής Παλαμάς, απόσπασμα από το ποίημα «Ο γκρεμιστής».
Ακολουθήστε το Reader.gr στα Google News για να είστε πάντα ενημερωμένοι για όλες τις ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο.
