Ως ανθρώπινο είδος, είμαστε προγραμματισμένοι να ψάχνουμε απαντήσεις. Αυτό μας εξελίσσει, μας διευρύνει, μας αναπτύσσει. Την ίδια στιγμή, είμαστε αντιμέτωποι με μία σκληρή αλήθεια. Οι απαντήσεις που ψάχνουμε δεν υπάρχουν. Δεν μπορεί κάποιος να μας τις δώσει έτοιμες, με τη μορφή της απόλυτης αλήθειας.
Της Ιωάννας Λευκαδίτη
Αυτό είναι μια ιδιαίτερα πικρή δοκιμασία, καθώς η ανάγκη μας για απόλυτη αλήθεια είναι τόσο μεγάλη που μας έχει οδηγήσει στο να κατασκευάσουμε ολόκληρα θρησκευτικά συστήματα. Στην πραγματικότητα, καλούμαστε εμείς οι ίδιοι να δημιουργήσουμε τις δικές μας απαντήσεις. Καθώς δε είμαστε κοινωνικά όντα, καθώς ευδοκιμούμε μέσα από την συνύπαρξη, καλούμαστε να κατασκευάσουμε τις αλήθειες μας από κοινού, να συν-δημιουργήσουμε τις απαντήσεις μας.
Αυτό απεικονίζει εξαιρετικά εύστοχα η τηλεοπτική σειρά «Adolescence» (Εφηβεία) που προβάλλεται αυτή τη στιγμή. Η σειρά ακολουθεί ένα σοκαριστικό έγκλημα με επίκεντρο τους έφηβους/ες αλλά και τους ενήλικες μιας βρετανικής κοινότητας. Τα ερωτήματα που προκύπτουν φαντάζουν αδυσώπητα.
Το Adolescence ανοίγει μία συζήτηση
Την ίδια στιγμή, αποφεύγοντας να δώσει απαντήσεις, οι οποίες εξάλλου δεν υπάρχουν, η σειρά μας προσκαλεί σε μια διαπραγμάτευση, ανοίγει μία συζήτηση. Εκεί βρίσκεται η ουσία των πραγμάτων: Στο να ξεκινήσει μία συζήτηση, μέσω της οποίας θα αποκαλύψουμε αλλά και θα ανακαλύψουμε ποιοι είμαστε.
Ταυτόχρονα, θα γνωρίσουμε τον άλλον, τον γείτονά μας, την συνάδελφο, το παιδί μας, τις φίλες μας, τον σύντροφο και τους γονείς μας. Κάθε φορά που ξεκινά μία συζήτηση διακυβεύονται ταυτότητες και αξίες.
Οι έφηβοι/ες της σειράς δεν έχουν διαμορφώσει ακόμα τις αξίες τους, την ταυτότητά τους. Αγωνίζονται να ανακαλύψουν ποιες και ποιοι είναι σε έναν κόσμο που αντιλαμβάνονται ως εχθρικό. Η ίδια η εφηβεία, με τις ορμονικές μεταβολές που επιφέρει είναι μία ιδιαίτερα έντονη περίοδος της ανθρώπινης ζωής.
Οι έφηβες και οι έφηβοι βγαίνουν από μία προστατευμένη παιδική ηλικία στην οποία οι γονείς είναι το κέντρο του κόσμου τους για να μπουν αναπόδραστα σε μία αρένα όπου τα πάντα αμφισβητούνται.
Αυτό που αποκαλύπτει δραματικά η σειρά είναι ότι, πλέον, αυτό το δύσκολο πέρασμα στην ενήλικη ζωή συμβαίνει σε μία νέα κοινωνική συνθήκη. Ποτέ άλλοτε δεν είχαμε ταυτόχρονα τόση απομόνωση και τόση έκθεση. Ο Τζέιμι, ο 13χρονος πρωταγωνιστής της σειράς, περνά ώρες στο δωμάτιό του μόνος του. Δεν έχει πολλούς φίλους, δεν είναι δημοφιλής.
Την ίδια στιγμή, στο διαδίκτυο, είναι εκτεθειμένος στα μάτια όλων του των συνομήλικων, δυνητικά σε όλο τον κόσμο. Ο καθένας μπορεί να κρίνει και να σχολιάσει την ακόμη τόσο εύθραυστη έκφραση της ταυτότητας που τώρα δημιουργεί.
H αποξένωση από τους γονείς
Παράλληλα, την ίδια στιγμή που οι γονείς του, εργαζόμενοι, απουσιάζουν όλη την ημέρα και οι ώρες για επικοινωνία είναι λιγοστές, το διαδίκτυο βρίθει από youtubers, vloggers και κάθε λογής ανθρώπους που αναπτύσσουν και υποστηρίζουν τις απόψεις τους, απόψεις που πολλές φορές προάγουν αξίες που στρέφονται κατά άλλων κοινωνικών ομάδων.
Και δεν είναι μόνο ο Τζέιμι ο οποίος είναι αποξενωμένος από τους γονείς του. Ο πρωταγωνιστής αστυνομικός της σειράς εμφανίζεται επίσης αποκομμένος από τον γιο του. Μόνο όταν λόγω της δουλειάς του επισκέπτεται το σχολείο του παιδιού του συνειδητοποιεί την εκκωφαντική απόσταση και κάνει ένα βήμα για να πλησιάσει το παιδί του.
Αποκαλυπτική είναι η στιγμή που μιλά με τη συνεργάτιδά του για το σχολείο: Ένας χώρος ποτισμένος από τις ορμόνες που εκκρίνονται, στον οποίο εξαντλημένοι, κατάκοποι εκπαιδευτικοί επενδύουν την ενέργειά τους προσπαθώντας να τιθασεύσουν τους εφήβους, κυρίως μαλώνοντάς τους. Η ένταση επικρατεί στον χώρο.
Οι εξουθενωμένοι εκπαιδευτικοί που δεν γνωρίζουν τη γλώσσα των εφήβων είναι το αντίθετο των διαδικτυακών προσωπικοτήτων με τις οποίες συναντιούνται οι έφηβοι στα κινητά και στους υπολογιστές τους. Οι πρώτοι φαντάζουν στα μάτια των εφήβων αδύναμοι, ξεπερασμένοι, το αντίθετο των λαμπερών, σίγουρων, επιτυχημένων influencers. Ο καθένας από τους ήρωες του Adolescence είναι ένας άνθρωπος που κάνει ότι μπορεί. Είναι αυτό αρκετό;
Η αποξένωση βρίσκεται λοιπόν στο επίκεντρο της σειράς. Μόνο όταν συμβαίνει κάτι ακραίο, όταν έρχονται αντιμέτωποι με το αποτρόπαιο, καλούνται οι ψυχολόγοι να «μελετήσουν» τον έφηβο πρωταγωνιστή της σειράς, να καταλάβουν το γιατί. Οι έφηβοι και οι έφηβες είναι εξαιρετικά ευαίσθητοι όχι μόνο όσον αφορά το αν οι ενήλικες τους καταλαβαίνουν αλλά και αν τους συμπαθούν.
Στο internet μπορούν πια να βρουν σε αφθονία ενήλικες που μοιάζουν πρόθυμοι να πράξουν μέσα από τον διαδικτυακό χώρο ακριβώς αυτό: να τους καταλάβουν και να τους αποδεχτούν όπως είναι. Παράλληλα, πολλοί από αυτούς/ες προωθούν σκοτεινές ατζέντες, συμμετέχοντας στην διαμόρφωση της ταυτότητας των μελλοντικών πολιτών του κόσμου περισσότερο από ότι οι γονείς ή οι καθηγητές τους.
Τους ενδιαφέρουν πραγματικά αυτοί οι έφηβοι και οι έφηβες γιατί αυτοί είναι οι άνθρωποι που θα διαμορφώσουν την μελλοντική πραγματικότητα μέσα από τις αξίες και τις απόψεις τους. Είναι αυτοί που θα εξυπηρετήσουν την ατζέντα τους και θα βοηθήσουν να επιβάλλουν τις αξίες τους: της επιβίωσης του ισχυρότερου, της μισαλλοδοξίας.
To έργο που επιτελεί το Adolescence
Για αυτό και το έργο που επιτελεί το Adolescence είναι τόσο ουσιαστικό. Η νεότερη γενιά θέλει να δει από εμάς ότι μας ενδιαφέρει, ότι συζητάμε για τα θέματα που είναι σημαντικά για εκείνη, ότι έχουμε άποψη και την εκφέρουμε χωρίς να τους μαλώνουμε ή να τους κρίνουμε, γιατί πραγματικά νοιαζόμαστε. Εξάλλου, αυτό ακριβώς κάνει η πλευρά που προάγει την τοξικότητα.
Ακούει χωρίς να κρίνει, τους καταλαβαίνει, αποδέχεται και εκφράζει άποψη σθεναρά. Κατανοεί τον αγώνα των νεαρών ατόμων. Αυτά από μόνα τους είναι θετικές ποιότητες, ποιότητες που λείπουν από τους εφήβους στο σπίτι και στο σχολείο όπου όλοι μοιάζουν να θέλουν να τους βάλουν σε ένα καλούπι χωρίς να τους ακούσουν, όπου όλοι τους επισημαίνουν τα λάθη τους.
Η νέα γενιά θέλει να τους καταλάβουμε, καθώς και οι ίδιοι προσπαθούν να καταλάβουν τον εαυτό τους. Αυτό είναι ένα δύσκολο έργο και τους οφείλουμε να το τιμήσουμε, δίνοντας τους χώρο και ευκαιρίες, ενισχύοντας τον διάλογο. Ως ενήλικες, είναι δική μας ευθύνη να συνεχίζουμε να κρατάμε ανοιχτή την επικοινωνία.
Είναι δική μας ευθύνη να έρθουμε αντιμέτωποι με το γεγονός ότι πολλές φορές το «κάνω ο,τι μπορώ» είναι μεν ανθρώπινο, μπορεί όμως να μην είναι αρκετό και είναι πολύ πιθανό να χρειάζεται να αναθεωρήσουμε το πλαίσιο, τις αξίες μας, τον ίδιο τον κόσμο που δημιουργούμε. Στο τέλος, όταν ερχόμαστε αντιμέτωποι με το λάθος, όσο τραγικό, μοιραίο ή ακόμα και ανεπανόρθωτο και αν είναι, ο δρόμος για την επούλωση αλλά και την μάθηση περνά μέσα από την παραδοχή και την αποδοχή.
(H Ιωάννα Λευκαδίτη είναι πιστοποιημένη ψυχολόγος, MSc)
Ακολουθήστε το Reader.gr στα Google News για να είστε πάντα ενημερωμένοι για όλες τις ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο.
