Ας υποθέσουμε πως δεν έχετε την παραμικρή επαφή με το «άθλημα» αλλά θέλετε να αποκτήσετε και αυτή την εμπειρία, οπότε αποφασίζετε να παρακολουθήσετε ένα μπαλέτο. Δεν ξέρετε, όμως, τι να δείτε, προκειμένου να ελαχιστοποιήσετε τις πιθανότητες να την έχετε... κάνει με ελαφρά πηδηματάκια στο πρώτο μισάωρο. Μην το σκέφτεστε. «Η Λίμνη των Κύκνων» είναι η πιο ασφαλής επιλογή για ένα βράδυ που θα σας μείνει αξέχαστο. Για όσους από εσάς έχετε σχέση με το «άθλημα», προφανώς και άδικα το κουβεντιάζουμε. H ιστορία της μαγεμένης πριγκίπισσας που χάνει την αληθινή της αγάπη και τη μοναδική της ευκαιρία να ξαναπάρει ανθρώπινη μορφή, θα σας συγκινεί πάντα. Όπως και όσους την ανακαλύπτουν.
Η παραγγελία των Μπολσόι στον Τσαϊκόφσκι
Τον Μάιο του 1875 το μπαλέτο του Θεάτρου Μπολσόι της Μόσχας, παραγγέλνει στον Πιοτρ Ίλιτς Τσαϊκόφσκι τη σύνθεση ενός έργου που θα ντύσει μια παράσταση που πρόκειται να ανέβει. Ο σπουδαίος Ρώσος συνθέτης διανύει τότε την παραγωγικότερη χρονιά του και μέσα σε περίπου 12 μήνες ολοκληρώνει ένα έργο το οποίο έμελλε να γραφτεί στην ιστορία. Καταφέρνει να συνδυάσει τα πάντα. Σκοτάδι αλλά και φως. Έρωτα και απογοήτευση. Θλίψη και λύτρωση. Η μουσική του ντύνει υπέροχα τη «Λίμνη των Κύκνων». Ο Τσαϊκόφσκι βασίστηκε σε προηγούμενες συνθέσεις για να συνθέσει τη «Λίμνη των Κύκνων». Χρησιμοποίησε στοιχεία από το «The Voyevoda», μια όπερα που είχε εγκαταλείψει το 1868. Το Grand adage (γνωστό ως Ερωτικό Ντουέτο) από τη δεύτερη σκηνή της Λίμνης των Κύκνων, διαμορφώθηκε με βάση μια άρια από αυτή την όπερα, όπως και το Valse des fiancées (το βαλς που χορεύουν οι υποψήφιες νύφες) από την τρίτη σκηνή. Επίσης το Entracte της τέταρτης σκηνής περιλαμβάνει ένα θέμα από την όπερα The Voyevoda.
Η πρεμιέρα γίνεται μια ημέρα σαν σήμερα, στις 20 Φεβρουαρίου 1877 σε χορογραφία του Γιούλιους Ράιζινγκερ σε ένα κατάμεστο θέατρο. Όπως συμβαίνει συνήθως, ωστόσο, κάθε αρχή και δύσκολη. Το κοινό δεν ενθουσιάζεται και την επόμενη ημέρα οι κριτικές είναι (στην καλύτερη των περιπτώσεων) διχασμένες. Οι κριτικοί απέρριψαν τη χορογραφία ως «ασήμαντη αθλητική άσκηση» και μολονότι το μπαλέτο παρέμεινε στο ρεπερτόριο μέχρι το 1883, ανέβηκε μόνο σε περίπου 400 παραστάσεις. Επέζησε, όμως, (ευτυχώς) η μουσική του Τσαϊκόφσκι.
Έπρεπε να περάσουν σχεδόν 20 χρόνια και ενώ στο μεταξύ ο Τσαϊκόφσκι προκειμένου η «Λίμνη» να γνωρίσει την αποθέωση που τους άξιζε. Στις 15 Ιανουαρίου του 1895 το μπαλέτο παρουσιάζεται στο θέατρο Μαρίνσκι της Αγίας Πετρούπολης. Η χορογραφία αυτή τη φορά ανήκει στους Μαριούς Πετιπά και Λεβ Ιβάνοφ. Αποθέωση. Κοινό και κριτικοί, αυτή τη φορά είναι ενθουσιασμένοι. Η επιτυχία είναι τόσο μεγάλη που κρατάει μέχρι τις ημέρες μας. Η πρώτη φορά που η «Λίμνη» ταξίδεψε εκτός Ρωσίας ήταν στην περιοδεία του Αυτοκρατορικού Ρωσικού Μπαλέτου του Μιχαήλ Μόρντκιν στις ΗΠΑ το 1911. Οι Αμερικανοί δεν ήταν... σίγουροι γι’ αυτό που είδαν και το ονόμασαν «αινιγματική όπερα».
Η «Λίμνη των Κύκνων» θεωρείται ένα από τα καλύτερα μπαλέτα όλων των εποχών. Κι αυτό, γιατί ενσαρκώνει όσο κανένα άλλο όλη την γκάμα των ανθρώπινων συναισθημάτων, από την ελπίδα μέχρι την απόγνωση, από τον τρόμο μέχρι την τρυφερότητα, από τη μελαγχολία μέχρι την έκσταση. Όλα αυτά, δηλαδή, που μπόρεσε, ο μεγάλος Πιοτρ Ίλιτς Τσαϊκόφσκι, να «χωρέσει» μέσα στις υπέροχες μελωδίες που συνέθεσε.
Η υπόθεση της «Λίμνης των Κύκνων»
Η υπόθεση του μπαλέτου βασίζεται σ’ ένα γερμανικό παραμύθι από τη συλλογή του Γερμανού συγγραφέα Γιόχαν Μουζέους (1735-1787) με τίτλο «Το κλεμμένο πέπλο», αν και σύμφωνα με κάποιους κριτικούς, το λιμπρέτο παρουσιάζει ομοιότητες με το ρώσικο παραμύθι «Η λευκή πάπια», που συνέλεξε ο Ρώσος λαογράφος Αλεξάντερ Αφανάσιεφ (1826-1871). Αφηγείται τις αισθηματικές περιπέτειες ενός νέου πρίγκιπα και μιας όμορφης κοπέλας, την οποία ένας κακόβουλος μάγος μεταμορφώνει σε λευκό κύκνο.
Η πριγκίπισσα Οντέτ και οι φίλες της περνούν τη ζωή τους παγιδευμένες στη μορφή του κύκνου από τότε που τις μάγεψε ο μάγος Ρόθμπαρτ. Τα μάγια μπορεί να λύσει μόνο ο έρωτας, ο οποίος έρχεται με την όψη του ωραίου πρίγκιπα Ζίγκφριντ, που ορκίζεται να σώσει την Οντέτ. Ο μάγος αποπειράται να τον ξεγελάσει και να τον παντρέψει με την κόρη του Οντίλ, το μαύρο κύκνο, που μοιάζει εκπληκτικά με την Οντέτ. Ο Ζίγκφριντ σύντομα γλιτώνει από την παγίδα του μάγου, παίρνει στην αγκαλιά του την αγαπημένη του και πετούν μαζί για τον ουρανό.
Αν και το παραμύθι με τις μαγεμένες κόρες, τις μεταμορφωμένες σε κύκνους, και τα κακά ξωτικά, που αποτελεί το θέμα αυτού του κατ’ εξοχήν ρομαντικού μπαλέτου, μοιάζει κάπως παιδαριώδες, δε συμβαίνει το ίδιο με την τεχνική του όψη που είναι εκπληκτική. Το αντάζ, το πα-τε-ντε, η μεγάλη βαριασιόν της Οντέτ και ο χορός των μικρών κύκνων στη δεύτερη πράξη είναι δικαίως ονομαστά. Στην τρίτη πράξη, η βαριασιόν, η λεγόμενη «του Μαύρου Κύκνου», απαιτεί υψηλή τεχνική από τον χορευτή, που φθάνει στα ύψη της δεξιοτεχνίας.
Ανάμεσα στους χορευτές και τις χορεύτριες που κατά καιρούς ενσάρκωσαν τους κύριους ρόλους της παράστασης, υπήρξαν μεταξύ άλλων οι Βάτσλαφ Νιζίνσκι, Ρούντολφ Νουρέγιεφ, Μαργκότ Φοντέιν, Ταμάρα Τουμάνοβα, Ουλιάνα Λοπάτκινα, Φρέντερικ Άστον κλπ.
Ακολουθήστε το Reader.gr στα Google News για να είστε πάντα ενημερωμένοι για όλες τις ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο.
