«Ποτέ μην αφήνεις μικρές λεπτομέρειες να σου χαλάνε μια ωραία ιστορία»! Κάπως έτσι φαίνεται πως σκέφτηκαν και αυτοί που καθιέρωσαν ως ημέρα έναρξης της Επανάστασης του 1821 την 25η Μαρτίου. Εκείνη την ημέρα δεν έγινε σχεδόν τίποτα. Η Επανάσταση είχε ξεκινήσει ημέρες νωρίτερα. Η απόφαση για καθιέρωση της συγκεκριμένης ημερομηνίας είναι μεταγενέστερη και σίγουρα κρύβει μπόλικο πολιτικό παρασκήνιο από πίσω.
Τι έγινε την 25η Μαρτίου 1821;
Η απάντηση στο συγκεκριμένο ερώτημα είναι εύκολη. Τίποτα δεν έγινε. Ή για να είμαστε ακριβείς: Δεν έγινε τίποτα που να είναι άξιο αναφοράς. Έγιναν κάποιες μικρές σε ένταση και έκταση πολεμικές συγκρούσεις. Κάποιες μάχες. Πέραν τούτου... ουδέν, όμως! Υποτίθεται πως ένα από τα πιο σπουδαία γεγονότα της σημερινής ημέρας είναι η ύψωση του λάβαρου της Μονής της Αγίας Λαύρας και η ορκωμοσία των παλικαριών που είχαν ζωστεί με τα άρματά τους από τον Παλαιών Πατρών Γερμανό. Συγκινητική ιστορία. Δεν αμφιβάλει κανείς. Μόνο που στην πραγματικότητα πρόκειται για έναν ωραίο και συγκινητικό μύθο!
Είναι τόσο μύθος που ακόμα και ο ίδιος ο Παλαιών Πατρών Γερμανός δεν αναφέρει λέξη για το περιστατικό στα απομνημονεύματά του. Και η αλήθεια είναι πως κάτι θα έπρεπε να αναφέρει για μια τόσο σημαντική στιγμή όπως ο ξεσηκωμός των Ελλήνων μετά από 400 χρόνια σκλαβιά. Είναι ιστορικά εξακριβωμένο, πλέον, ότι εκείνη την ημέρα ο Παλαιών Γερμανός δεν βρισκόταν στη Μονή της Αγίας Λαύρας! Βρισκόταν στην Πάτρα, όπου όντως όρκισε τους επαναστάτες της περιοχής στην Πλατεία του Αγίου Γεωργίου. Τον εθνικό αυτό μύθο τον οφείλουμε στον Γάλλο περιηγητή και ιστορικό Φρανσουά Πουκεβίλ (1770-1838), ο οποίος συνέγραψε την τετράτομη Ιστορία της Αναγεννήσεως της Ελλάδος (1824). Η ιστορία διαδόθηκε από στόμα σε στόμα, αλλά και μέσω του πίνακα Ο Όρκος της Αγίας Λαύρας (1851) του σημαντικού Έλληνα ζωγράφου Θεόδωρου Βρυζάκη (1814-1878). Ακόμα και ο ιστορικός Σπυρίδων Τρικούπης, που αρχικά είχε υιοθετήσει τον μύθο της Αγίας Λαύρας στη δεύτερη έκδοση της «Ιστορίας της Ελληνικής Επαναστάσεως» το 1860, είναι κατηγορηματικός: «Ψευδής είναι η εν Ελλάδι επικρατούσα ιδέα ότι εν τη μονή της Αγίας Λαύρας ανυψώθη κατά το πρώτον η σημαία της ελληνικής επαναστάσεως…».
Πολλοί υποστηρίζουν ότι ημερομηνία έναρξης της Επανάστασης θα έπρεπε να θεωρείται η 22 Φεβρουαρίου, οπότε άρχισε η επανάσταση των Ελλήνων στη Βλαχία με την προκήρυξη του Αλέξανδρου Υψηλάντη: «Μάχου υπέρ Πίστεως και Πατρίδος».
Στην πραγματικότητα, όμως, η Επανάσταση ξεκίνησε στην Πελοπόννησο. Υπάρχει, μάλιστα, και μια καλώς εννοούμενη «κόντρα» ανάμεσα σε Αχαιούς και Μανιάτες για το ποιος έριξε την πρώτη τουφεκιά του Αγώνα. Στις 15 Μαρτίου με εντολή του Παπαφλέσσα, ο φίλος του Νικόλαος Σουλιώτης με τον Ανδρέα Πετμεζά έστησαν καρτέρι στο δρόμο Καλαβρύτων – Τρίπολης και σκότωσαν δύο Τούρκους σπαχήδες κοντά στο Λιβάρτσι. Όπως γράφει ο Γιάνης Κορδάτος στη «Μεγάλη Ιστορία της Ελλάδας»: «επίσης, την ίδια ή την άλλη μέρα σκοτώθηκαν και μερικοί γυφτοχαρατζήδες κοντά στο Αγρίδι καθώς και τρεις τάταροι (σσ: ταχυδρόμοι). Έτσι το ντουφεκίδι άρχισε και τούρκικο αίμα χύθηκε». Αυτό, όμως, δεν μπορεί να θεωρηθεί αρχή ενός πολέμου. Περισσότερο με αντάρτικο έμοιαζε, είναι η αλήθεια. Οι Αχαιοί λένε πως αυτό έγινε στις 21 Μαρτίου με την πολιορκία των Καλαβρύτων. Αυτή λένε πως είναι η πρώτη πολεμική πράξη της Επανάστασης τονίζοντας, μάλιστα, πως έληξε νικηφόρα, πέντε ημέρες αργότερα. Από την πλευρά τους οι Μανιάτες λένε πως η πρώτη πράξη αυτού του πολέμου ήταν στις 23 Μαρτίου όταν ο Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης μαζί με τη βοήθεια του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη καταλαμβάνουν την Καλαμάτα και από εκεί διακηρύσσουν τον ξεσηκωμό των Ελλήνων. Την ίδια ημέρα οι άνδρες του Αντρέα Λόντου καταλαμβάνουν το σημερινό Αίγιο. Όπως εύκολα μπορεί να αντιληφθεί κανείς η 23 Μαρτίου είναι μια εξαιρετικά κρίσιμη ημερομηνία του Αγώνα των Ελλήνων για εθνική ανεξαρτησία! Πολλοί, μάλιστα, είναι αυτοί που λένε πως θα μπορούσε να είναι αυτή η «25η Μαρτίου» που θα γιόρταζαν οι Έλληνες.
Αξίζει να σημειωθεί, πάντως, πως ήδη από τις 17 Μαρτίου, οι πρόκριτοι της Μάνης, υπό την αρχηγία του Πετρόμπεη, είχαν υψώσει τη σημαία της επανάστασης στην Τσίμοβα, σημερινή Αρεόπολη της Λακωνίας. Ο παπάς του χωριού όρκισε και ευλόγησε τα όπλα των καπεταναίων και των παλικαριών τους στην Εκκλησία των Ταξιαρχών. Οι ατίθασοι Μανιάτες ξεκίνησαν την Επανάσταση, οκτώ μέρες πριν από τη συμβατική της έναρξη.
Γιατί η 25η Μαρτίου;
Και τότε τι ακριβώς γιορτάζουμε την 25η Μαρτίου και κυρίως γιατί; Η επέτειος να γιορτάζουμε τον εθνικό ξεσηκωμό στις 25 Μαρτίου καθιερώθηκε στις 15 Μαρτίου 1838 από τον βασιλιά Όθωνα, προκειμένου να συνδεθεί με το εκκλησιαστικό γεγονός του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου. Ήταν και επιθυμία του Αλέξανδρου Υψηλάντη και της Φιλικής Εταιρείας να συνδεθεί η έναρξη της επανάστασης με μια μεγάλη εκκλησιαστική εορτή για να τονωθεί το φρόνημα των υπόδουλων Ελλήνων. Αυτός που «έριξε» την ιδέα, ωστόσο, ήταν ο φαναριώτης ποιητής Παναγιώτης Σούτσος ο οποίος πρότεινε το 1834 την καθιέρωση εορτασμού της Ελληνικής Επανάστασης την 25η Μαρτίου, αναφέροντας ότι ήταν η ημέρα γενίκευσης της επανάστασης στην Πελοπόννησο και αναγέννησης της Ελλάδας, σε υπόμνημα το οποίο ο πρωθυπουργός Ιωάννης Κωλέττης υπέβαλε στον Όθωνα ως πρόταση σχεδίου νόμου.
Μέχρι τότε ως εθνική γιορτή είχε καθιερωθεί να γιορτάζεται η Πρωτοχρονιά, σε ανάμνηση της 1ης Ιανουαρίου 1822 (κατά τον ιστορικό Δ. Φωτιάδη, αλλά και τον Γιάννη Κορδάτο και άλλους), όταν η πρώτη Εθνική Συνέλευση της Επιδαύρου διακήρυξε την ανεξαρτησία της Ελλάδος και ψήφισε το πρώτο Σύνταγμα.
Αυτά σε ότι αφορά την επίσημη πλευρά της ιστορίας. Η... ανεπίσημη έχει και μπόλικο πολιτικό παρασκήνιο (αλίμονο! Για την Ελλάδα μιλάμε, άλλωστε). Σύμφωνα με όσα έγραψε ο ιστορικός και κοινωνιολόγος Γιάννης Κορδάτος «ο Όθωνας δασκαλεμένος από την αντιδραστική αυλή και την κλίκα, θέλησε να κόψει κάθε δεσμό με την πρώτη Εθνική Συνέλευση που ψήφισε πολίτευμα δημοκρατικό για αυτό μετέθεσε την εθνική γιορτή στις 25 του Μάρτη, ταυτίζοντάς την με τη γιορτή του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου. Έτσι η εθνική γιορτή έχανε τον πολιτικό επαναστατικό χαρακτήρα της και έπαιρνε θρησκευτική απόχρωση. Πολλοί τότε διαμαρτυρήθηκαν για τη μετάθεση της εθνικής γιορτής, αφού μάλιστα είναι εξακριβωμένο πως η Επανάσταση άρχισε πριν από τις 25 του Μάρτη και τα όσα λέγονται πως ο Παλαιών Πατρών Γερμανός ύψωσε την ημέρα αυτή στην Αγία Λαύρα των Καλαβρύτων το λάβαρο της Επανάστασης είναι ψέματα».
Ακολουθήστε το Reader.gr στα Google News για να είστε πάντα ενημερωμένοι για όλες τις ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο.
