«Πρωία 6ης Απριλίου 1941. Από τις 05.15 ώρας της σήμερον, ο εν Βουλγαρία ευρισκόμενος γερμανικός στρατός, προσέβαλεν απροκλήτως τα ημέτερα στρατεύματα της Ελληνοβουλγαρικής μεθορίου. Αι ημέτεραι δυνάμεις αμύνονται του πατρίου εδάφους». Αυτό ανέφερε το υπ’ αριθμ. 162 Πολεμικό Ανακοινωθέν που εκδόθηκε από το Γενικό Στρατηγείο του Ελληνικού Στρατού. Κάπως έτσι ξεκίνησε μια νύχτα που κράτησε 4 ολόκληρα χρόνια.
«Επιχείρηση Μαρίτα»
Ο Αδόλφος Χίτλερ είχε καταφέρει εν μέσω του ελληνοϊταλικού πολέμου να διατηρήσει μια καλή διπλωματική επαφή με την Ελλάδα και την κυβέρνηση του δικτάτορα Ιωάννη Μεταξά. Την επαφή αυτή την έκανε ακόμα καλύτερη η άρνηση του Τσόρτσιλ να δώσει στη χώρα μας αντιαεροπορικά και αντιαρματικά πυροβόλα.Ήταν η εποχή που σε ένα διπλωματικό σκάκι στο οποίο συμμετείχαν η Γερμανία, η Ιταλία, η Ελλάδα και η Ισπανία του Φράνκο προετοιμαζόταν το έδαφος προκειμένου να φτάσουμε σε μια συμφωνία κατάπαυσης του πυρός μεταξύ Ελλάδας και Ιταλίας υπό την προϋπόθεση η Ελλάδα να επιστρέψει σε καθεστώτος ουδετερότητας.
Σύμφωνα με τους ιστορικούς ο Μεταξάς δεν ήταν αρνητικός σε μια τέτοια προοπτική, ωστόσο, αυτό που έκανε ήταν να προσπαθεί να την καθυστερήσει καθώς την ίδια ώρα στο πολεμικό μέτωπο ο ελληνικός στρατός πετύχαινε τη μια νίκη μετά την άλλη κάτι που, όπως είναι εύκολα αντιληπτό, τον καθιστούσε πολύ πιο ισχυρό στις όποιες διαπραγματεύσεις.
Ο Φύρερ των ναζιστικών δυνάμεων, ωστόσο, είχε δείξει πως ακόμα και όταν μιλά διπλωματικά στο πίσω μέρος του μυαλού του έχει τη δύναμη των όπλων. Στις 5 Δεκεμβρίου 1940, έγινε σύσκεψη των Γερμανικών Ενόπλων Δυνάμεων στην Καγκελαρία. Ο Αδόλφος Χίτλερ έδωσε εντολή να εκπονηθεί ένα σχέδιο εισβολής στην Ελλάδα σε περίπτωση που η διαμεσολαβητική προσπάθεια θα αποτύγχανε. Το σχέδιο αυτό, πήρε την κωδική ονομασία «επιχείρηση Μαρίτα» και ο χρόνος υλοποίησής του, προσδιορίστηκε για τον Μάρτιο του 1941. Μαρίτα ήταν το όνομα της μικρής κόρης του Αντιστράτηγου Alfred Jodl, αρχηγού του γραφείου επιχειρήσεων των γερμανικών ενόπλων δυνάμεων. Στις 29 Ιανουαρίου 1941 πεθαίνει ο δικτάτορας Μεταξάς και κάπως έτσι τον ουσιαστικό έλεγχο της ελληνικής κυβέρνησης αναλαμβάνει ο βασιλιάς Γεώργιος Β' ο οποίος ήταν ο απόλυτος σύμμαχος των Βρετανών. Και κάπου εκεί, αντιλαμβάνονται όλοι πως η επίθεση της ναζιστικής Γερμανίας στην Ελλάδα δε θα αργήσει.
Ήταν μια ημέρα σαν σήμερα. Το ημερολόγιο έδειχνε Κυριακή 6 Απριλίου 1941. Λίγο μετά τις 5 το πρωί Γερμανοί πεζικάριοι και αλπινιστές πλησίασαν στα σύνορα της Ελλάδας με τη Βουλγαρία. Την ίδια ώρα ο Γερμανός πρεσβευτής στην Αθήνα πρίγκηπας Ερμπαχτ βρίσκεται στο σπίτι του διαδόχου του Μεταξά, Τετραυγουστιανού πρωθυπουργού Αλέξανδρου Κορυζή. Αφού τον ξυπνά του διαβιβάζει τη διακοίνωση, με την οποία η κυβέρνηση του Χίτλερ «εξηγούσε» τους λόγους που την έκαναν να εισβάλει στο ελληνικό έδαφος τονίζοντας πως ο πόλεμος δε στρεφόταν κατά της Ελλάδας, αλλά κατά της Αγγλίας, που είχε σπεύσει προς βοήθεια της χώρας μας με 62.000 άνδρες και μεγάλη αεροπορική δύναμη. Ο Κορυζής λέει το δεύτερο «Όχι». Περίπου 45 λεπτά πριν εκπνεύσει το τελεσίγραφο η γερμανική επίθεση κατά της Ελλάδας είχε ξεκινήσει.
Η γερμανική επίθεση εκδηλώθηκε στο μέτωπο των ελληνοβουλγαρικών συνόρων κατά μήκος της λεγόμενης Γραμμής Μεταξά στην Ανατολική Μακεδονία και στα μεμονωμένα οχυρά του Εχίνου και της Νυμφαίας στη Θράκη. Ταυτόχρονα, γερμανικά αεροσκάφη βομβάρδισαν τον Πειραιά και τις ακτές έως τον Ναύσταθμο της Σαλαμίνας, προκαλώντας ανθρώπινα θύματα και τεράστιες ζημιές. Στις 8 Απριλίου σπάει η Γραμμή Μεταξά και τη νύχτα οι Ναζί είχαν φτάσει πλέον στη Θεσσαλονίκη. Τις επόμενες μέρες, η προέλαση των Γερμανών προς Νότο υπήρξε ραγδαία, με την κατάρρευση και του μετώπου της Αλβανίας. Έως τις 30 Απριλίου είχε καταληφθεί ολόκληρη η ηπειρωτική Ελλάδα και η χώρα βρέθηκε υπό τριπλή κατοχή: γερμανική, ιταλική και βουλγαρική.
Οι Θερμοπύλες και ο ρόλος του Παπάγου
Από την ημέρα της εισβολής μέχρι και εκείνη της πλήρους κατοχής της χώρας μεσολάβησαν μόνο μερικές ημέρες. Κάποιες από αυτές, ωστόσο, ήταν ιδιαίτερα κρίσιμες και για πολλούς καθόρισαν το τι τελικά έγινε όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και στο περίφημο Ανατολικό μέτωπο. Για το αν η μάχη της Ελλάδας επηρέασε τη γενικότερη εξέλιξη του Β' Παγκοσμίου Πολέμου είναι κάτι που σηκώνει πολλή συζήτηση και ακόμα και σήμερα οι ιστορικοί εμφανίζονται διχασμένοι.
Το σίγουρο είναι πως η καθυστέρηση της Γερμανικής προέλασης θα ήταν μεγάλη αν τελικά είχε δοθεί η μάχη των Θερμοπυλών. Εκεί που ο Λεωνίδας και οι 300 σταμάτησαν τους χιλιάδες Πέρσες, το ίδιο είχαν σκοπό να κάνουν και οι Βρετανοί. Εκεί, σε αυτό το ιστορικό σημείο, δυο βρετανικές μεραρχίες θα έστηναν ενέδρα στη ναζιστική μηχανή με σκοπό να εκμεταλλευτούν το έδαφος, να καθυστερήσουν τους Γερμανούς και ουσιαστικά να τους αναγκάσουν να εγκαταλείψουν τα σχέδια τους για πλήρη κατάληψη της Ελλάδας προκειμένου να στραφούν γρήγορα κατά της ΕΣΣΔ.
Το πρόβλημα για τους Βρετανούς, ωστόσο, ήταν πως ο Ελληνικός στρατός είχε παραδοθεί και είχε αφήσει την αριστερή πλευρά τους ακάλυπτη. Παρ' όλα αυτά οι Βρετανοί μαζί με τους Νεοζηλανδούς αποφασίζουν να αμυνθούν αλλά ταυτόχρονα να υποχωρούν. Και τελικά κάνουν μεγάλη ζημιά στους Γερμανούς. Η μάχη ξεκίνησε στις 21 και κράτησε μέχρι τις 25 Απριλίου! «Πράγματι όμως, ο αγώνας της προηγουμένης ημέρας δικαιολογεί την πεποίθηση ότι οι Θερμοπύλες θα μπορούσαν να κρατήσουν επί πολλές ημέρες ακόμη, εάν αυτό κρινόταν αναγκαίο από το Γενικό σχέδιο», αναφέρει η Διεύθυνση Ιστορίας Στρατού. Αυτή η παραδοχή κρύβει μια μεγάλη αλήθεια. Αν η άμυνα είχε γίνει σωστά, αν ο ελληνικός στρατός δεν είχε παραδοθεί, αν δεν υπήρχε όλη αυτή η ηττοπάθεια τότε μπορεί τουλάχιστον η μισή Ελλάδα να μην είχε γνωρίσει ποτέ κατοχή καθώς η Γερμανοί θα έφευγαν προκειμένου να προλάβουν τον δύσκολο Ρωσικό χειμώνα. Με «αν» βέβαια δε φτιάχνεται ιστορία.
Πολλοί είναι αυτοί που χρεώνουν το κλίμα ηττοπάθειας στον στρατηγό Παπάγο από τον οποίο αφαιρέθηκε η αρχιστρατηγία στις τελευταίες ημέρες της κατάρρευσης. Ο Παπάγος, άλλωστε, ήταν αυτός που αντέδρασε στην οχύρωση ελληνικών Δυνάμεων στις Θερμοπύλες, φοβούμενος τις οδυνηρές απώλειες. Για τους Βρετανούς ο Παπάγος «έδειξε πλήρη στρατηγική ανεπάρκεια και πνεύμα μοιρολατρικής ηττοπάθειας». Στις 23 Απριλίου ο Παπάγος αποσύρθηκε στο σπίτι του, δεν ακολούθησε την κυβέρνηση στη Μέση Ανατολή και επανήλθε στο στράτευμα την εποχή του εμφυλίου.
Ακολουθήστε το Reader.gr στα Google News για να είστε πάντα ενημερωμένοι για όλες τις ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο.
