Όταν γεννήθηκε η γη ακόμα σειόταν από έναν από τους, πλέον, καταστροφικούς σεισμούς που έχουν συμβεί ποτέ στον πλανήτη και ο οποίος σχεδόν ισοπέδωσε τη Λισαβόνα αφήνοντας πίσω του έως και 50.000 νεκρούς! Η μητέρα της μέχρι εκείνη την ημέρα είχε γεννήσει 14 παιδιά. Κανένα δεν την είχε ταλαιπωρήσει τόσο όσο αυτή. Ατίθαση και ασυγκράτητη από μικρή. Όλοι ακολουθούσαν ένα αυστηρό πρόγραμμα, απαραίτητο για «γαλαζοαίματους». Όλοι εκτός από εκείνη που έκανε τα... δικά της. Μικρό κοριτσάκι ήταν όταν η μοίρα της «σφραγίστηκε» καθώς έγινε αυτό για το οποίο πάντα προοριζόταν: σύζυγος του μελλοντικού βασιλιά της Γαλλίας. Όταν φόρεσε το στέμμα έκανε οτιδήποτε μπορούσε προκειμένου να προκαλεί τους πάντες και τα πάντα. Δεν ξέρουμε αν η μητέρα της είχε πει κάποια στιγμή «με αυτά που κάνεις θα το φας το κεφάλι σου» αλλά μια ημέρα σαν σήμερα, πριν από 230 χρόνια, αυτό ακριβώς έγινε. Η Μαρία Αντουανέτα, αποκεφαλίστηκε!
«Ας φάνε παντεσπάνι»
Γεννημένη στις 2 Νοεμβρίου 1755 η Μαρία Αντουανέτα έπρεπε από μωρό ακόμα να «χωρέσει» μέσα στο εξαιρετικά στενό «φόρεμα» που της είχε «ράψει» η μητέρα της, η πανίσχυρη αυτοκράτειρα των Αψβούργων Μαρία Θηρεσία. Η μικρή Μαρία, ωστόσο, δεν τα μπορούσε όλα αυτά τα «πρέπει» και προσπαθούσε να κάνει μικρές καθημερινές επαναστάσεις. Τίποτα, όμως, δε θα μπορούσε να τη βγάλει από τον δρόμο που άλλοι είχαν φτιάξει για εκείνη.
Μόλις στα 14 της παντρεύτηκε τον μετέπειτα βασιλιά της Γαλλίας, Λουδοβίκο. Λέγεται πως όταν η μητέρα της την έβαζε στην άμαξα για να τη μεταφέρει στο παλάτι των Βερσαλλιών, η μικρή Μαρία έκλαιγε με λυγμούς και τραβούσε το φουστάνι της μαμάς της γιατί δεν ήθελε να φύγει από δίπλα της. Δεν είχε καμία ελπίδα. Ο γάμος της, άλλωστε, ήταν ένας γάμος που σφράγιζε, μετά από πολλά χρόνια αιματηρής έχθρας, τη συμμαχία της Αυστρίας με τη Γαλλία.
Το φοβερό, ωστόσο, πως αυτός ο πολιτικός γάμος δεν «υπολόγισε» πως είχε ως πρωταγωνιστές έναν 15χρονο και μια 14χρονη. Οι απαιτήσεις ήταν μεγάλες από την πρώτη στιγμή. Μετά την τελετή, τα δυο μικρά παιδιά οδηγήθηκαν στο δωμάτιό τους προκειμένου να ξεκινήσουν τη διαδικασία προκειμένου ο διάδοχος του Γαλλικού θρόνου να αποκτήσει... διάδοχο! Τελικά, ο διάδοχος ήρθε περίπου επτά χρόνια μετά (στη συνέχεια το ζευγάρι απέκτησε άλλα τρία παιδιά)!
Η Μαρία Αντουανέτα, μπορεί στην αρχή να αντιδρούσε και να μην ήθελε όλα αυτά τα «πρέπει» που συνοδεύουν τη ζωή μιας βασίλισσας, αλλά δεν άργησε να μπει στον ρόλο της. Οι Γάλλοι την αντιμετώπιζαν σαν... ροκ σταρ. Κάθε της δημόσια εμφάνιση προκαλούσε πανικό. Λέγεται πως σε μια δημόσια εμφάνισή της μπροστά σε δεκάδες χιλιάδες Παριζιάνους, τουλάχιστον 30 άτομα σκοτώθηκαν όταν πάνω στον πανικό ποδοπατήθηκαν.
Όσο περνούσαν τα χρόνια, όμως, όλο αυτό άλλαζε. Οι φτωχοί γίνονταν φτωχότεροι και η βασίλισσα γινόταν ακόμα πιο... βασίλισσα. Η φτώχεια χτυπούσε αλύπητα τον λαό αλλά η Μαρία Αντουανέτα νοιαζόταν μόνο για το πόσο πολυτελής θα ήταν η τουαλέτα που θα φορούσε, πόσο εντυπωσιακό θα ήταν το χτένισμα που θα έκανε και πόσο «γκλαμουράτα» θα ήταν τα «πάρτι» που θα διοργάνωνε.
Φήμες λένε πως ξόδευε αδιανόητα πόσα κάθε μήνα για ρούχα που έβαζε για μια φορά ή και καθόλου. Και μένουμε σε αυτές τις φήμες γιατί αν πάμε στις φήμες περί των σεξουαλικών της επιδόσεων το θέμα θα γίνει αυστηρός ακατάλληλο. Έλεγαν πως ήταν λεσβία ή πως έκανε... συλλογή από εραστές. Δεν υιοθετούμε.
Το μόνο σίγουρο είναι πως η Μαρία Αντουανέτα έκανε μια ζωή που προκαλούσε καθώς ο γαλλικός λαός εκείνη την περίοδο έδινε μάχη επιβίωσης. Κάπως έτσι προέκυψε και η ιστορική ατάκα «Qu'ils mangent de la brioche», δηλαδή «ας φάνε παντεσπάνι». Βέβαια, αυτή τη φράση ουδέποτε την είπε αλλά είναι ενδεικτικό πως οι Γάλλοι την είχαν ικανή να το πει.
Η πρώτη γραπτή αναφορά κατά την οποία η Μαρία Αντουανέτα φέρεται να δήλωσε την περίφημη φράση εντοπίζεται στο βιβλίο «Απολογίες», την αυτοβιογραφία του Ζαν – Ζακ Ρουσό. Η έκδοση κυκλοφόρησε μεταξύ 1782 και 1789 και σε αυτήν ο Ρουσό έγραφε μεταξύ άλλων: «Πώς θα μπορούσα να βρω ψωμί; Μου ήταν αδύνατο να εξασφαλίσω μια φρατζόλα […] Επιτέλους, θυμάμαι μια μεγάλη πριγκίπισσα στην οποία λέγαμε πως οι χωρικοί δεν έχουν ψωμί και εκείνη απαντούσε: Ας φάνε παντεσπάνι». Δεν αναφέρει πουθενά το όνομα Μαρία Αντουανέτα. Το ζήτημα, ωστόσο, είναι πως όταν κυκλοφόρησε το βιβλίο του Ζαν Ζακ Ρουσό, οι εξεγερμένοι συνέδεσαν αυτόματα την «μεγάλη πριγκίπισσα» με τη Μαρία Αντουανέτα. Ο Ζαν Ζακ Ρουσό, όμως, δε θα μπορούσε να αναφέρεται στην Αντουανέτα καθώς το βιβλίο γράφτηκε μεταξύ 1765 και 1770, περίοδο που η Μαρία Αντουανέτα δεν είχε πατήσει το πόδι της στη Γαλλία!
«Συγνώμη κύριε, δεν το έκανα επίτηδες»
Όσα καλά και ωραία έζησε η Μαρία Αντουανέτα, τελείωσαν με τρόπο οριστικό και μη αναστρέψιμο το 1789. Μια καταραμένη, για την ίδια τη βασίλισσα της Γαλλίας, χρονιά. Αρχικά στις 4 Ιουνίου χάνει τον πρωτότοκο γιό της ο οποίος ήταν και η μεγάλη της αδυναμία. Παράλληλα, πριν καν προλάβει να συνέλθει από το βαρύ πένθος, διαπιστώνει πως η Γαλλική Επανάσταση που είχε ξεσπάσει ήδη από τον Μάη έχει μετατραπεί σε μια τεράστια και ανεξέλεγκτη πυρκαγιά. Τον Οκτώβριο οι επαναστατημένοι εισβάλουν στα ανάκτορα και φτάνουν μέχρι την κρεβατοκάμαρα της. Η ίδια, την τελευταία στιγμή, είχε προλάβει και είχε φύγει από μια μυστική έξοδο. Μπορεί να γλίτωσε το λιντσάρισμα αλλά δε γλίτωσε τη σύλληψη.
Μαζί με τα υπόλοιπα μέλη της βασιλικής οικογένειας μεταφέρθηκε στο Παρίσι όπου και φυλακίστηκε. Κατάφεραν, ωστόσο, να αποδράσουν. Στόχος τους ήταν να φτάσουν μέχρι τα σύνορα με το Βέλγιο και από εκεί να φύγουν από τη Γαλλία σώζοντας τις ζωές τους. Και έφτασαν μια ανάσα από το να τα καταφέρουν. Βασικά, θα τα είχαν καταφέρει αν δεν είχαν πέσει πάνω στον... παρατηρητικό επαναστάτη Ζαν-Μπατίστ Ντρουέ ο οποίος χρησιμοποιώντας ένα νόμισμα διαπίστωσε πως ο υπηρέτης Κο Ντουράν είχε μεγάλη... ομοιότητα με τον Λουδοβίκο. Λίγες ώρες αργότερα, η βασιλική οικογένεια συνελήφθη σε μια γέφυρα της πόλης Βαρέν. Μια ανάσα από τα σύνορα.
Η βασιλική οικογένεια θα μεταφερθεί ξανά σε φυλακή στο Παρίσι. Αρχικά εκτελέστηκε ο Λουδοβίκος και μετά από μήνες η Αντουανέτα πέρασε από δίκη κατηγορούμενη για εσχάτη προδοσία, σεξουαλική ασυδοσία και αιμομικτικές σχέσεις με τον γιο της, Λουδοβίκο-Κάρολο. Η όλη διαδικασία κράτησε μόλις δυο ημέρες. Η βασίλισσα καταδικάστηκε ομόφωνα σε θάνατο. Στο μεσοδιάστημα από την καταδίκη μέχρι και την εκτέλεση η Αντουανέτα έδειξε ένα εντελώς διαφορετικό πρόσωπο. Βγήκε μπροστά για να υπερασπιστεί τόσο την ίδια, όσο και την οικογένεια της, ενώ έλεγε και ξαναέλεγε πως θα ηγηθεί της προσπάθειας προκειμένου να ηττηθεί η επανάσταση.
Τελικά, μια ημέρα σαν σήμερα, 16 Οκτωβρίου 1793, η 38χρονη Μαρία Αντουανέτα οδηγήθηκε στην γκιλοτίνα που είχε στηθεί στην πλατεία της Επανάστασης (σημερινή πλατεία Κονκόρντ). Την ώρα που ανέβαινε τα σκαλοπάτια του ικριώματος πάτησε τον δήμιο της. «Pardonnez moi, monsieur. Je ne l'ai pas fait expres» που σήμαινε «Συγνώμη κύριε, δεν το έκανα επίτηδες» του είπε και αυτά ήταν τα τελευταία της λόγια. Λέγεται, πάντως, πως το ύφος της την ώρα που έλεγε αυτά τα λόγια έδειχναν πως, μάλλον, πάτησε τον δήμιο επίτηδες και η συγγνώμη ήταν ειρωνική. Άγνωστό αν αυτή η εκτίμηση είναι σωστή.
Σε κάθε περίπτωση, πάντως, αμέσως μετά, η Αντουανέτα τοποθετήθηκε σε ένα απλό φέρετρο και θάφτηκε σε ένα κοινό τάφο πίσω από την εκκλησία της Madeline. Το 1815, με την παλιννόστηση της βασιλείας, ο Λουδοβίκος ο 17ος έδωσε διαταγή εκταφής των δύο βασιλέων οι οποίοι στη συνέχεια τάφηκαν με τιμές μέσα στον καθεδρικό ναό της Βασιλικής saint-Denis.
Ακολουθήστε το Reader.gr στα Google News για να είστε πάντα ενημερωμένοι για όλες τις ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο.
