Το Qatar Gate έπιασε στον ύπνο την ηγεσία της Ευρωπαϊκής Ενωσης την ώρα, που ο πόλεμος στην Ουκρανία βρίσκεται σε εξέλιξη και οι Βρυξέλλες καλούνται να επιλύσουν τον ενεργειακό γρίφο των επόμενων δεκαετιών, που τέθηκε στο τραπέζι μετά τη ρωσική επίθεση. Παρά την αντικειμενική προσωπική ευθύνη, που βαρύνει τους φερόμενους ως πρωταγωνιστές του σκανδάλου διαφθοράς, ο πολιτικός αντίκτυπος της υπόθεσης στην αξιοπιστία συνολικά των ευρωπαϊκών θεσμών είναι τεράστιος.
Η συμμετοχή, κατά το κατηγορητήριο που της αποδίδεται από τις βελγικές αρχές, μιας προβεβλημένης αντιπροέδρου του Ευρωκοινοβουλίου σε εγκληματική οργάνωση, που προωθούσε έναντι χρηματισμού τα συμφέροντα του Κατάρ στα κέντρα αποφάσεων της Ενωσης αποτελεί το σοβαρότερο πλήγμα στην ίδια την υπόσταση της ΕΕ εδώ και πολλές δεκαετίες.
Ουσιαστικά, με την υπόθεση Καϊλή-Παντσέρι η ΕΕ πληρώνει το χαλαρό πλαίσιο του ξέφρενου lobbying, που διεξάγεται στις Βρυξέλλες όπου τα ευρωπαϊκά όργανα συνθέτουν ένα άκρως ελκυστικό πεδίο παρέμβασης για άσκηση επιρροής. Οι 12.489 λομπίστες, σύμφωνα με την τελευταία επίσημη καταγραφή στο μητρώο διαφάνειας της Ενωσης, που δρουν επί ευρωπαϊκού εδάφους αποτελούν τη νόμιμη αλλά τη μία μόνο πλευρά του φαινομένου καθώς είναι σαφές ότι στο παρασκήνιο γίνονται επαφές, που ξεπερνούν τα θεμιτά όρια φτάνοντας στο σημείο η βελγική αστυνομία να δημοσιεύει φωτογραφίες με βαλίτσες «μαύρου» χρήματος, που διακινήθηκε σε πρόσωπα υπεράνω υποψίας της Ενωσης.
Το νέο μητρώο διαφάνειας
Οι καταιγιστικές εξελίξεις στο Qatar Gate αποδεικνύουν επίσης πως η επικύρωση τον Απρίλιο του 2021 από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο της συμφωνίας, που επιτεύχθηκε με την Επιτροπή και το Συμβούλιο σχετικά με επικαιροποιημένους κοινούς κανόνες, που θα επέφεραν μεγαλύτερη διαφάνεια στις δραστηριότητες των εκπροσώπων συμφερόντων σε επίπεδο ΕΕ, δεν έκλεισε το ορθάνοιχτο παράθυρο διαφθοράς.
Στόχος του νέου μητρώου διαφάνειας ήταν να διασφαλίσει ότι όσοι επιδιώκουν να αλληλεπιδράσουν με τα θεσμικά όργανα της ΕΕ δηλώνουν δημόσια τα ενδιαφέροντά τους και παρέχουν πληροφορίες για τους εαυτούς τους εάν επιθυμούν να ασκήσουν ορισμένες δραστηριότητες προκειμένου να επηρεάσουν τις πολιτικές της Ενωσης.
Μεταξύ αυτών, μη κυβερνητικές οργανώσεις, επιχειρηματικές ενώσεις, εταιρείες, συνδικαλιστικοί φορείς και δεξαμενές σκέψης, με το ένα πέμπτο όλων των οργανισμών έχουν την έδρα τους στο Βέλγιο, αλλά και όπως αποδείχτηκε από τις σοβαρότατες αποκαλύψεις ακόμα και κράτη, που επιστρατεύουν την ωμή δωροδοκία για να εξασφαλίσουν πρόσβαση στη διαμόρφωση της ευρωπαϊκής πολιτικής.
Η δύναμη του lobbying
Το πρόβλημα όμως είναι ευρύτερο και δεν εστιάζεται μόνο στο άμεσο περιβάλλον των ευρωπαϊκών θεσμών στις Βρυξέλλες. Οι χώρες της ΕΕ έχουν διαφορετικές προσεγγίσεις όσον αφορά στη ρύθμιση του lobbying καθώς Αυστρία, Γαλλία, Γερμανία, Ιρλανδία, Λιθουανία, Πολωνία και Σλοβενία, έχουν επιβάλει απαιτήσεις εγγραφής, ενώ το Βέλγιο, η Ιταλία, η Ολλανδία και η Ρουμανία προσφέρουν κίνητρα στους λομπίστες να εγγραφούν εθελοντικά.
Σε άλλες χώρες της ΕΕ οι αρχές δεν έχουν θεσπίσει κανόνες, αλλά εκπρόσωποι συμφερόντων έχουν δημιουργήσει μηχανισμούς αυτορρύθμισης με τη χώρα μας να ψηφίζει τον πρώτο σχετικό νόμο μόλις την περασμένη χρονιά. Σε αυτό το συνολικό χαλαρό πλαίσιο, μοιάζει τουλάχιστον ειρωνικό το γεγονός ότι Ευρωκοινοβούλιο αναδεικνύεται σε κύρια εστία διαφθοράς αν και από αυτό ξεκίνησε η διαπραγμάτευση με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο για την επίτευξη μιας νέας συμφωνίας, που θα ενίσχυε και θα βελτίωνε τη λογοδοσία των θεσμικών οργάνων της ΕΕ εξασφαλίζοντας μια διαφανή και ανοιχτή διαδικασία λήψης αποφάσεων σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
Χαρακτηριστικό της δυναμικής του lobbying των Βρυξελλών είναι η διαπίστωση ότι μόνο κατά τη χρονιά του 2021 ο ιστότοπος του μητρώου διαφάνειας δέχτηκε 326.700 επισκέψεις. Κατά μέσο όρο, αυτό αναλύεται σε περίπου 27.200 επισκέψεις το μήνα. Περίπου το 54% των επισκεπτών του ιστότοπου χρησιμοποίησε τη λειτουργία αναζήτησης στα Αγγλικά ενώ την αρχική σελίδα επισκεπτόταν συχνότερα στα Αγγλικά και ακολουθούσαν, με φθίνουσα σειρά, τα Γαλλικά, τα Γερμανικά, τα Ισπανικά και τα Ιταλικά.
Σχεδόν το 86% των επισκέψεων προέρχονταν από χρήστες στην Ευρώπη, ακολουθούμενο από σχεδόν το 9% των επισκέψεων να προέρχονται από τη Βόρεια Αμερική. Στην Ευρώπη, το 27% των επισκέψεων στον ιστότοπο προήλθε από το Βέλγιο ακολουθούμενες από επισκέψεις, που προέρχονταν από τη Γερμανία, τη Γαλλία (περίπου 10%) και το Ηνωμένο Βασίλειο (περίπου 9%).
Τα ευχολόγια της ΕΕ
Στο μεταξύ, ειδικά το Ευρωκοινοβουλίο είχε δεσμευτεί κατά απόλυτο τρόπο για την τη διαφάνεια και την ηθική όσον αφορά στις δραστηριότητες λόμπι προτρέποντας τα μέλη του να δημοσιεύουν πληροφορίες για τις επαφές τους με ομάδες λόμπι. Οπως φάνηκε όμως εκ του αποτελέσματος, οι ασφαλιστικές δικλείδες, που θεωρητικά υπήρχαν, στην πράξη δε λειτούργησαν εκθέτοντας ανεπανόρθωτα ολόκληρο το οικοδόμημα της Ενωσης.
Ο σχεδιασμός του μητρώου διαφάνειας με στόχο να δείξει ποια συμφέροντα εκπροσωπούνται σε επίπεδο ΕΕ και για λογαριασμό ποιου καθώς και τους οικονομικούς και ανθρώπινους πόρους, που διατίθενται σε αυτές τις δραστηριότητες δε ήταν επαρκής για να αποκλείσει παρεμβάσεις με όρους κοινού ποινικού δικαίου στο ανώτατο επίπεδο.
«Ολοι οι τύποι εκπροσώπων συμφερόντων μπορούν να παρέχουν στο Κοινοβούλιο γνώσεις και ειδική τεχνογνωσία σε πολλούς οικονομικούς, κοινωνικούς, περιβαλλοντικούς και επιστημονικούς τομείς. Μπορούν να παίξουν βασικό ρόλο στον ανοιχτό, πλουραλιστικό διάλογο στον οποίο βασίζεται ένα δημοκρατικό σύστημα. Η Συνθήκη για την Ευρωπαϊκή Ενωση παρέχει ένα πλαίσιο και επιδιώκει να προωθήσει διαφανείς και ηθικές σχέσεις μεταξύ των ευρωπαϊκών θεσμικών οργάνων και των ευρωπαίων πολιτικών ηγετών, αφενός, και της κοινωνίας των πολιτών και των αντιπροσωπευτικών ενώσεων, αφετέρου».
Αυτή ήταν η επίσημη θέση του Ευρωκοινοβουλίου μέχρι την αποκάλυψη του Qatar Gate. Τα λόγια αυτά, που σήμερα μοιάζουν περισσότερο με ευχολόγια, είναι η μεγαλύτερη απόδειξη του θεσμικού και νομικού κενού, που υπήρχε όλα αυτά τα χρόνια στους κόλπους της ΕΕ σε αντίθεση με το σαφώς πιο θωρακισμένο αντίστοιχο πλαίσιο στις ΗΠΑ, με τις εικόνες από τις βαλίτσες του «ζεστού» καταριανού χρήματος να στοιχειώνουν την ευρωπαϊκή πολιτική ηγεσία.
Ακολουθήστε το Reader.gr στα Google News για να είστε πάντα ενημερωμένοι για όλες τις ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο.
