«Δε θεωρούμε την ασφάλεια του Κατάρ διαφορετική από την ασφάλεια της χώρας μας». Με τα λόγια αυτά ξεκίνησε την ομιλία του ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν κατά την επίσκεψη του στην τουρκική στρατιωτική βάση στο Κατάρ, τη μεγαλύτερη, που διαθέτει η Τουρκία στο εξωτερικό. Η μόνιμη παρουσία 5.000 Τούρκων στρατιωτών επί καταριανού εδάφους αποτελεί το επιστέγασμα της «αδελφικής» σχέσης των καθεστώτων Αγκυρας και Ντόχας, που λειτουργούν ως συγκοινωνούντα δοχεία στην ευρύτερη περιοχή μας τα τελευταία χρόνια. Πάνω από όλα όμως η προνομιακή προσωπική σχέση, που διατηρεί ο Τούρκος πρόεδρος με τη βασιλική οικογένεια του Κατάρ αποτελεί τον κρυφό άσσο του, που τον κράτησε στην εξουσία στα πιο δύσκολα της 20ετούς πολιτικής κυριαρχίας του.
Αυτός είναι και ο λόγος, που από την πρώτη στιγμή, που αποκαλύφθηκε το Qatar Gate με τη σύλληψη και στη συνέχεια προφυλάκιση της Εύας Καϊλή το reader.gr εστίασε, πέρα από το προφανές κολοσσιαίο πλήγμα στους ευρωπαϊκούς θεσμούς, στη σοβαρή εθνική διάσταση του σκανδάλου. Το Κατάρ δεν είναι μόνο ο οικονομικός στυλοβάτης του καθεστώτος Ερντογάν αφού το στρατιωτικό σκέλος της συνεργασίας των δύο χωρών επεκτείνεται ακόμα και στον σχεδιαζόμενο τρόπο αντιμετώπισης των ελληνικών Rafale στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο από την τουρκική πολεμική αεροπορία. Η μεταστάθμευση για 5 χρόνια καταριανών Rafale σε τουρκικά αεροδρόμια στο πλαίσιο διμερούς συμφωνίας προκειμένου οι Τούρκοι πιλότοι να προσπαθήσουν να αποκρυπτογραφήσουν τα μυστικά του γαλλικού μαχητικού είναι η πιο πρόσφατη απόδειξη του πλήρους εναγκαλισμού Αγκυρας-Ντόχας, που έχει ιδιαίτερα σημαντικό αντίκτυπο στα εθνικά μας συμφέροντα.
«Βροχή» οι συμφωνίες μεταξύ Τουρκίας και Κατάρ
Ενδεικτικό της «αδελφοποίησης» Τουρκίας-Κατάρ είναι το γεγονός ότι οι δύο χώρες έχουν υπογράψει συνολικά 80 συμφωνίες τα τελευταία 8 χρόνια, τις περισσότερες, που έχουν υπογράψει Τούρκοι αξιωματούχοι με οποιαδήποτε άλλη χώρα από το 2015. Μόνο κατά τη διάρκεια του ταξιδιού του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στην Ντόχα το Δεκέμβριο του 2021 έκλεισαν 15 συμφωνίες ενώ 11 υπογράφηκαν στην επίσκεψη του εμίρη του Κατάρ Ταμίμ μπιν Χαμάντ Αλ Θάνι στην Τουρκία τον περασμένο Οκτώβριο. Το πλήθος των διακρατικών πρωτοκόλλων συνεργασίας αλλά κυρίως οι οικονομικές λεπτομέρειες, που κρύβονται πίσω από τα επίσημα κείμενα, πολλαπλασιάζουν τις υποψίες ότι Ερντογάν και Αλ Θάνι είναι κάτι παραπάνω από σύμμαχοι με την τουρκική αντιπολίτευση να κάνει λόγο για επιχειρηματικούς εταίρους.
Μπορεί οι ισορροπίες, που διαμορφώθηκαν στον Κόλπο μετά το 2017 να υπήρξαν καθοριστικές στην κατεύθυνση προσέγγισης Τουρκίας και Κατάρ, όμως οι αδελφικές σχέσεις των δύο χωρών έχουν τις ρίζες τους στις αρχές της δεκαετίας του 2000 με την άνοδο στην εξουσία στην Τουρκία του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP) και τις τουρκικές κατασκευαστικές εταιρείες να πρωταγωνιστούν στο οικοδομικό «Ελ Ντοράντο» στην Ντόχα την περίοδο εκείνη. Κατά την πρώτη δεκαετία της διακυβέρνησης του AKP πραγματοποιήθηκαν μεταξύ των δύο χωρών περισσότερες από 70 διμερείς συναντήσεις υψηλού επιπέδου ενώ στη διάρκεια της πρωθυπουργικής θητείας του ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ταξίδεψε συνολικά 7 φορές στο Κατάρ θέτοντας ως προτεραιότητα του την επίσκεψη στην Ντόχα μετά την ανάληψη της προεδρίας το 2014.
Η ευκαιρία που «άρπαξε» ο Ερντογάν
Από τότε μεσολάβησαν πολύ σοβαρές εξελίξεις στον μουσουλμανικό κόσμο, που έφεραν τις δύο χώρες πιο κοντά από ποτέ υποστηρίζοντας από κοινού τις εξεγέρσεις της αραβικής άνοιξης και παρέχοντας στήριξη σε εξτρεμιστικές ισλαμικές οργανώσεις. Οι επιλογές αυτές του Κατάρ αλλά και η δημιουργία τουρκικής στρατιωτικής βάσης στο έδαφος του από το 2015 το έφεραν αντιμέτωπο με το Μπαχρέιν, την Αίγυπτο, τη Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, χώρες που διέκοψαν κάθε διπλωματική και εμπορική σχέση με την Ντόχα το 2017 θέτοντας το εμιράτο σε ένα ιδιότυπο καθεστώς απομόνωσης.
Συνδυαστικά με την ανθρωπιστική συμβολή η Αγκυρα αναβάθμισε τη στρατιωτική παρουσία της στο Κατάρ αποκτώντας με αυτό τον τρόπο ενεργό ρόλο στους γεωπολιτικούς συσχετισμούς στον Κόλπο
Την ευκαιρία αυτή δεν άφησε ανεκμετάλλευτη ο Τούρκος πρόεδρος, ο οποίος έσπευσε να παράσχει βοήθεια και προστασία στη βασιλική οικογένεια του Κατάρ. Ο χερσαίος και οδικός αποκλεισμός του εμιράτου προκάλεσε άμεση έλλειψη τροφίμων με τη λύση στο πρόβλημα να δίνεται από τα τουρκικά αεροπλάνα, που μετέφεραν τεράστιες ποσότητες τροφίμων και άλλων αγαθών πρώτης ανάγκης. Συνδυαστικά με την ανθρωπιστική συμβολή η Αγκυρα αναβάθμισε τη στρατιωτική παρουσία της στο Κατάρ αποκτώντας με αυτό τον τρόπο ενεργό ρόλο στους γεωπολιτικούς συσχετισμούς στον Κόλπο. Η διμέτωπη αποτελεσματική παρέμβαση του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν δεν έμεινε χωρίς αντίκρισμα αφού εξαργυρώθηκε από τη μια πλευρά με την απόλυτη στήριξη της Ντόχας στις στρατιωτικές επιχειρήσεις της Αγκυρας σε Λιβύη και Συρία και από την άλλη με τη μεταφορά τεράστιων κεφαλαίων, ύψους δεκάδων δις δολαρίων, στην τουρκική οικονομία χορηγώντας εντυπωσιακή ένεση ρευστότητας στο τουρκικό καθεστώς.
Οικονομικό «σωσίβιο» από το Κατάρ
Η οικονομική ενίσχυση των Καταριανών συνεχίστηκε με τους ίδιους ρυθμούς όλο αυτό το διάστημα και εντάθηκε σίγουρα στις κρίσιμες στιγμές, που η τουρκική οικονομία φλέρταρε με την κατάρρευση. Σειρά γιγαντιαίων επενδύσεων στις βασικές υποδομές της Τουρκίας αλλά και σε κρίσιμους τομείς, που διαπλέκονται ευθέως με την εξουσία, κατατάσσουν πλέον το εμιράτο στην τρίτη θέση της λίστας των ξένων επενδυτών στη γείτονα. Κερασάκι σε αυτή την τούρτα «πετροδόλαρων» ήταν αναμφίβολα η παραχώρηση από το σεΐχη του Κατάρ στον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν το Σεπτέμβριο του 2018 ενός αεροσκάφος τύπου Boeing 747-8 αξίας 400 εκατ. δολαρίων. Ενα πραγματικό ιπτάμενο παλάτι, εξοπλισμένο με αίθουσες εκδηλώσεων, σαλόνια, αίθουσες συνεδριάσεων, χώρους καθισμάτων πρώτης κατηγορίας αλλά και νοσοκομείο, που συμβόλιζε την «αγάπη και την εμπιστοσύνη» του Κατάρ προς την Τουρκία.
Ηταν η χρονιά της χειρότερης νομισματικής κρίσης των τελευταίων δεκαετιών στην Τουρκία με το Κατάρ να σπεύδει να δώσει στον Τούρκο πρόεδρο οικονομικό «σωσίβιο» 15 δισ δολαρίων για να στηρίξει την τουρκική λίρα και να βοηθήσει την τουρκική οικονομία. Το πακέτο βοήθειας περιελάμβανε ένα συνδυασμό οικονομικών έργων, καταθέσεων συναλλάγματος και επενδύσεων, συν μια ανταλλαγή νομισμάτων 3 δισ δολαρίων για τη στήριξη της λίρας. Σε αυτό το πλαίσιο εντυπωσιακής οικονομικής συνδρομής, έχουν εξαιρετικό ενδιαφέρον οι συμφωνίες και οι επενδύσεις εταιρειών του Κατάρ με τους μεγαλύτερους τουρκικούς ομίλους μέσων ενημέρωσης, που διατηρούν στενούς δεσμούς με τον Ερντογάν και την οικογένεια του.
Η τουρκική σημαία έξω από την Ντόχα
Κατά τον Τούρκο πρόεδρο όμως το απόλυτο «σύμβολο αδελφότητας» δεν είναι άλλο από τους τουρκικούς στρατώνες Tariq Bin Ziyad και Khalid Bin Walid έξω από την Ντόχα, που επισφράγισαν τους αμυντικούς δεσμούς και την πολιτική συμμαχία των δύο χωρών. Η αρχή είχε γίνει το Δεκέμβριο του 2014 όταν Αγκυρα και Ντόχα υπέγραψαν συμφωνία στρατιωτικής συνεργασίας, που προέβλεπε την ανάπτυξη τουρκικών ενόπλων δυνάμεων στο κράτος του Κατάρ με τις πρώτες ομάδες Τούρκων στρατιωτών να φτάνουν στο εμιράτο τον Οκτώβριο του 2015 και την τουρκική σημαία να υψώνεται στη βάση του Tariq Bin Ziyad. Η μόνιμη εγκατάσταση τουρκικής ταξιαρχίας, το αρχηγείο της οποίας έχει θέα στο Στενό του Ορμούζ στον Περσικό Κόλπο, ήταν κάτι που εξόργισε τις υπόλοιπες χώρες του Κόλπου απαιτώντας από την Ντόχα το άμεσο κλείσιμο της τουρκικής βάσης.
Το αίτημα αυτό όχι μόνο απορρίφθηκε αλλά η βασιλική οικογένεια του Κατάρ ζήτησε από τον Ερντογάν την επέκταση της μεταξύ τους στρατιωτικής συνεργασίας, πράγμα που έγινε με την αποστολή και ανάπτυξη και νέων τουρκικών στρατευμάτων, που αποτελούνταν από δυνάμεις τεθωρακισμένων, ναυτικού και αεροπορίας. Παράλληλα, η Τουρκία ξεκίνησε κοινές στρατιωτικές ασκήσεις με το Κατάρ με απώτερο στόχο τις κοινές ναυτικές και αεροπορικές περιπολίες στον Κόλπο ενώ πούλησε διάφορα οπλικά συστήματα εγχώριας κατασκευής στην Ντόχα. Επιπρόσθετα, ανέλαβε την εκπαίδευση των δυνάμεων ασφαλείας του εμιράτου και ξεκίνησε τις εργασίες για την κατασκευή και δεύτερης βάσης, η οποία εγκαινιάστηκε το Δεκέμβριο του 2019.
Η παρουσία της Τουρκίας (και) στο Μουντιάλ 2022
Μάλιστα, η βάση ονομάστηκε Khalid Bin Walid φέροντας το όνομα του Αραβα στρατηγού των Μουσουλμάνων στην πρώτη περίοδο του Ισλάμ, που έμεινε γνωστός με το προσωνύμιο, που του έδωσε ο ίδιος ο Μωάμεθ, «Ρομφαία του Ισλάμ». Από την πλευρά του το Κατάρ, χρηματοδότησε κατά 49% το πρόγραμμα ανάπτυξης του εθνικού άρματος μάχης της Τουρκίας «Altay» συνεισφέροντας στην κατασκευή του εργοστασίου παραγωγής. Ουσιαστικά η Ντόχα παρείχε τα αναγκαία κεφάλαια στην τουρκική αμυντική βιομηχανία για ένα εξοπλιστικό πρόγραμμα μείζονος σημασίας για τις τουρκικές ένοπλες δυνάμεις.
Από το πλαίσιο συνεργασίας Τουρκίας-Κατάρ δε θα μπορούσε να απουσιάζει ούτε το Παγκόσμιο Κύπελλο Ποδοσφαίρου. Συνολικά 3.250 άντρες των ειδικών δυνάμεων της Τουρκίας αναπτύχθηκαν στο Κατάρ, όχι μόνο στις αθλητικές εγκαταστάσεις, για να ενισχύσουν την ασφάλεια της διοργάνωσης. Αστυνομικοί μονάδων καταστολής, προσωπικό ειδικών επιχειρήσεων, 50 πυροτεχνουργοί και οι μισοί σκύλοι ανίχνευσης βομβών, που διαθέτει η Τουρκία, περιλαμβάνονται στις δυνάμεις, που παραχώρησε στο εμιράτο ο Ερντογάν, ο οποίος παρακολούθησε τόσο την τελετή έναρξης όσο και τον τελικό του Μουντιάλ ύστερα από πρόσκληση της καταριανής κυβέρνησης.
Ακολουθήστε το Reader.gr στα Google News για να είστε πάντα ενημερωμένοι για όλες τις ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο.
