Απόγευμα Τρίτης, τέλη Σεπτεμβρίου, στη Λεωφόρο Αλεξάνδρας, ο ιατροδικαστής Γρηγόρης Λέων φτάνει στο γραφείο του. Προθυμοποιείται να μας κεράσει καφέ, από ευγένεια απαντάμε αρνητικά, και απαντά «α, φοβάστε κι εσείς μη σας ρίξουμε τίποτα ε;». Γονατίζουμε στα γέλια. Μοιάζει το χιούμορ να είναι βασικό σημείο αναφοράς για τους ανθρώπους που έχουν επιλέξει ένα ιδιαίτερα απαιτητικό επάγγελμα, όπως είναι αυτό του ιατροδικαστή.
Είχα την περιέργειά να γνωρίσω τον Γρηγόρη Λέων από κοντά, μακριά από την τηλεόραση και τους πηγαίους τίτλους των viral εγκλημάτων, και τα εκκωφαντικά δράματα, μακριά από το beef με γνωστό ποινικολόγο που σκηνοθέτησαν υποδειγματικά τα τηλεοπτικά δελτία είδήσεων, με αφορμή το περιστατικό με τη Ρούλα Πισπιρίγκου και τα παιδιά της, όταν οι θέσεις του, βασισμένες στην επιστημονική έρευνα, αποκάλυπταν μια αλήθεια που κανείς δεν ήθελε να παραδεχτεί.
Πάτησα play στο μικρόφωνο και ξεκίνησε μια αρκετά ενδιαφέρουσα συζήτηση και ακόμα μία συνέντευξη για το Personas του Reader.
Πότε και πως αποφασίσατε να γίνετε ιατροδικαστής;
«Ήταν στα τελευταία χρόνια των σπουδών μου στην ιατρική, σε εκείνη την εποχή που όλοι ψάχνονται να δουν τι θα κάνουν, ποιον τομέα θα ακολουθήσουν. Τότε έπρεπε κι εγώ να επιλέξω κατεύθυνση στο επάγγελμα μου, κι ένας καθηγητής της σχολής μου, ένας άνθρωπος που εκτιμώ και θεωρώ μέντορά μου, με παρότρυνε/παρέσυρε να γίνω ιατροδικαστής. Είχα την τύχη να δουλέψω μαζί του στο ξεκίνημά μου».
Γιατί δεν έχει γίνει δημοφιλές το επάγγελμα σας;
«Δεν είναι εύκολο να γίνει ο κάθε γιατρός ιατροδικαστής. Όταν ξεκινούσα εγώ, στις αρχές της δεκαετιάς του 2000, αρκετοί έβλεπαν ότι οι ιατροδικαστές δούλευαν κυρίως ως συμβασιούχοι του Δημοσίου, και επειδή δεν ήταν εύκολο για όλους να μπουν στο δημόσιο, αρκετοί δεν ήθελαν κιόλας κάτι τέτοιο, όποτε ξεκινούσαν τη δική τους προσπάθεια στο εξωτερικό, για να σπουδάσουν και να βρουν μια εργασία που να τους καλύπτει οικονομικά, να μπορούν να ζήσουν από τη δουλειά τους. Δεν υπήρχαν όταν ξεκινούσα, ιατροδικαστές με δικό τους γραφείο, και δεν γινόταν όλοι να δουλέψουν στο δημόσιο».
«Επίσης, πέρα από το θέμα της εύρεσης εργασίας, υπάρχει και μια διαφορετική διάσταση. Αρκετοί νέοι γιατροί μπορεί να μην αισθάνονται καλά, να νιώθουν μια προχωρημένη δυσφορία, πολλές φορές να αντιδρούν στη θεα ενός νεκρού σώματος. Δεν είναι εύκολη η δουλειά μας».
Σε μια από τις αμέτρητες τηλεοπτικές του εμφανίσεις, με κεντρικό θέμα την υπόθεση Πισπιρίγκουο ποινικολόγος Απόστολος Κούγιας έχει εκφράσει το σεβασμό του για τη δουλειά του Γρηγόρη Λέων, και την ίδια στιγμή μια σαφέστατη αμφιβολία για το αν όντως έχει κάνει περισσότερες από μια νεκροτομή. Ακόμα και σε εκείνη τη στιγμή, της ευθείας αμφισβήτησης της δουλειάς του, ήταν σοκαριστικά ψύχραιμος και είχε ανατρέψει τους ισχυρισμούς του Κούγια με επιχειρήματα.
Τι γίνεται όμως όταν ο Γρηγόρης Λέων βρίσκεται αντιμέτωπος με το ελληνικό Δημόσιο;
Υπάρχει γραφειοκρατία ακόμα και όταν πεθαίνει κανείς;
«Δεν είναι ακριβώς έτσι. Σίγουρα σε ένα δυστύχημα, πρέπει το κράτος να αναθέσει σε έναν ιατροδικαστή τη διερεύνηση υποχρεωτικά. Από εκεί και πέρα, οι εμπλεκόμενες οικογένειες έχουν έννομο συμφέρον, μπορούν να απευθυνθούν σε δικό τους ιδιώτη ιατροδικαστή, για να τους δώσει μια γνωμάτευση. Παλαιότερα, όταν δεν υπήρχαν αρκετοί ιατροδικαστές υπήρχαν καθυστερήσεις με το Δημόσιο, σήμερα είναι λίγο διαφορετικά τα πράγματα».
«Έχουμε και πάλι καθυστερήσεις, αλλά δεν αφορούν τόσο την έναρξη της δουλειάς μας, όσο την περαίωση, την ολοκλήρωση των εξετάσεων και την απόδοση των αποτελεσμάτων στις οικογένειες. Συχνά χρειάζεται ακόμα και ένας χρόνος, ίσως και παραπάνω, για να μάθουν οι συγγενείς ενός νεκρού από τι πέθανε».
Ο Γρηγόρης Λέων και σε ρόλο εκπαιδευτικό. Εννέα μήνες πριν, μας είχε αποκαλύψει πως κάτι νοσηρό έχει συμβεί ως προς τη χρήση κεταμίνης, που είχε φέρει το θάνατο του Μάθιου Πέρι, τονίζοντας και την παραπληροφόρηση που υπάρχει για την κεταμίνη. Υπάρχει και μια πλευρά της ιατροδικαστικής που δεν γνωρίζαμε.
Τι δεν γνωρίζουμε για την ιατροδικαστική;
«Όταν αποφάσισα να ανοίξω το ιατρείο μου, σε μια εποχή που κάτι τέτοιο αντιμετωπιζόταν από την ιατροδικαστική κοινότητα και όχι μόνο, ως πρωτοφανές, υπήρχε μια μάλλον μονοδιάστατη θεωρία για το τι κάνει ένας ιατροδικαστής, πως εμείς πάμε σε ένα σημείο δυστυχήματος και κάνουμε νεκροψία, νεκροτομή, υπογράφουμε μια έκθεση και αυτό είναι όλο».
«Στην πραγματικότητα, η δουλειά μας είναι αρκετά πιο περίπλοκη και σίγουρα δεν αφορά μόνο τις νεκροτομές. Τα τελευταία χρόνια πιστεύω πως έχει γίνει γνωστό πως πέρα από τις νεκροψίες και τα εγκλήματα, και τα θύματα σε περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας είναι απαραίτητο να λαμβάνουν γνωμάτευση ιατροδικαστή, όπως και τα εργατικά ατυχήματα, τα περιστατικά ιατρικού λάθους και όχι μόνο».
«Είναι κάτι παραπάνω από απαραίτητο για ένα θύμα κακοποίησης και ενδοοικογενειακής βίας να δεχτεί ιατροδικαστική εξέταση. Πιστεύω πως με το πέρασμα του χρόνου ο κόσμος εξοικειώνεται με το έργο μας. Ενίοτε βοηθάει και η τηλεόραση σε αυτό».
Είναι εύκολο για ένα θύμα ενδοοικογενειακής βίας να ζητήσει την βοήθεια σας;
«Θα έπρεπε να είναι εύκολο, αλλά δυστυχώς δεν είναι. Παρ' όλα αυτά, εμεις ως Ένωση Ελλήνων Ιατροδικαστών, από την εποχή της πανδημίας, όταν και τα περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας αυξήθηκαν αρκετά, επιχειρήσαμε να ενημερώσουμε το κοινό, να δείξουμε σε ανθρώπους που υποφέρουν από τέτοιες συμπεριφορές, και απειλείται η ζωή τους, ότι μπορούν και πρέπει να μας εμπιστευτούν, ότι θα είμαστε στο πλευρό τους σε κάθε βήμα, με απόλυτη εμπιστευτικότητα».
«Παίρνοντας αφορμή από την αποκάλυψη του στην εκπομπή "Μεσάνυχτα" της Ελεονόρας Μελέτη, ότι είχε βρεθεί στις πυρκαγιές της Ηλείας και είχε εργαστεί στη νεκροψία απανθρακωμένων πτωμάτων, καταρχήν, από την ψυχραιμία και την νηφιαλιότητα με την οποία ο Λέων εκφράζεται για τις υποθέσεις στις οποίες έχει εργαστεί, και κυρίως, για ό,τι αφορά τον ίδιο τον θάνατο».
Βρίσκεστε αντιμέτωπος με τη νεκρή φύση του ανθρώπου σε καθημερινή βάση. Φοβάστε τον θάνατο;
«Όσες φορές κι αν αντιμετωπίσει περιστατικά με νεκρούς, όσες νεκροτομές κι αν κάνει ένας επαγγελματίας ιατροδικαστής, τουλάχιστον από τη δική μου οπτική, ποτέ δεν μπορεί να περιγράψει το θάνατο ως κάτι απλό, να περιορίσει τη σημασία του. Αντιμετωπίζω τον θάνατο, όπως όλοι οι άνθρωποι εκεί έξω, ως το τέλος της ύπαρξης μας. Όταν ακούω ότι κάποιος πέθανε, δεν μπορώ να μείνω ανεπηρέαστος. Από την άλλη, το πώς διαμεριζόμαστε τη συνθήκη του θανάτου ως επαγγελματίας, αυτή είναι μια τελείως διαφορετική συνθήκη».
Μπορείτε δηλαδή να μείνετε απόλυτα ανεπηρέαστος στη θέα του νεκρού σώματος, σαν να είναι μια κούκλα;
«Κοιτάξτε, εδώ δεν τίθεται θέμα του τι μπορεί ή δεν μπορεί ο καθένας. Είναι υποχρέωσή μου, όταν εργάζομαι σε μια νεκροτομή, για παράδειγμα, να μείνω ανεπηρέαστος, να μη βάλω καθόλου τα συναισθήμα μέσα, ώστε να κάνω σωστά τη δουλειά μου. Ο ιατροδικαστής όταν μπαίνει στη σκηνή ενός εγκλήματος πρέπει να αφήνει τα συναισθήματα του πίσω. Σε διαφορετική περίπτωση, μια συναισθηματική αντίδραση μπορεί να προκαλέσει λανθασμένα συμπεράσματα στην έρευνα».
Σας χαροποιεί το γεγονός ότι η τηλεόραση ασχολείται περισσότερο πια με αστυνομικές υποθέσεις;
«Είναι πάρα πολύ θετικό για τη δουλειά μας το να έχει την όποια προβολή από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, γιατί ο κόσμος μαθαίνει την αλήθεια, και δεν μένει στο να φαντάζεται και να υποθέτει πράγματα. Είναι πάρα πολύ σημαντικό να έχουμε χρόνο να εξηγήσουμε τι πραγματικά έχει συμβεί σε υποθέσεις που απασχολούν τον κόσμο».
Ως προς την μυθοπλασία; Θα υποδυόσασταν τον εαυτό σας σε κάποια σειρά;
«Εγώ να παίξω στην τηλεόραση τον εαυτό μου; Ε, αυτό θα ήταν κάπως υπερβολικό! (γελάει). Μπορώ να σας πω πάντως, πως αρκετοί συγγραφείς, σκηνοθέτες και δημιουργοί σεναρίων μυθοπλασίας έχουν ζητήσει την άποψη μας. Θέλουν η δουλειά τους να είναι όσο το δυνατόν πιο κοντά σε αυτό που πραγματικά κάνει ένας ιατροδικαστής. Θέλουμε να βοηθάμε και σε τέτοιες περιπτώσεις, ώστε να μη δημιουργείται σύγχυση στο ευρύ κοινό, να μην απεικονίζονται ιατροδικαστικές πράξεις πέρα από τη λογική»
Εδώ είναι η στιγμή που ρωτάω τον Γρηγόρη Λέων αν έχει απευθυνθεί σε αυτόν ο Πάνος Κοκκινόπουλος, για τις εκατοντάδες υποθέσεις εγκλημάτων που έχει μεταφέρει στη μικρή οθόνη και εκείνος με «γειώνει», απαντώντας με σαφήνεια πως αυτό έχει συμβεί μόνο στα όνειρα των θαυμαστών της «10ης Εντολής», μόνο στο κεφάλι μου, εν προκειμένω.
Και παράλληλα, ασχολείστε με την τοπική αυτοδιοίκηση. Πού χρόνος για όλα αυτά;
«Ασχολούμαι με την τοπική αυτοδιοίκηση και δεν έχω σταματήσει να ασχολούμαι εδώ και αρκετά χρόνια. Καταρχάς, οφείλω να ομολογήσω πως θεωρώ τον εαυτό μου αρκετά τυχερό, που ασκώ αυτό το επάγγελμα που αγαπώ πολύ και μου δίνει τα εφόδια να συντηρώ τον εαυτό μου και την οικογένεια μου. Με τη σειρά μου, νιώθω σαν χρέος να ανταποδώσω στην κοινωνία όσα μου έχει χαρίσει, και γι' αυτό εργάζομαι στην τοπική αυτοδιοίκηση,το θεωρώ ως μια ακόμα ευκαιρία να προσφέρω στον συνάνθρωπο μου».
«Όταν ένας άνθρωπος έχει πετύχει μερικά πράγματα στην επιστήμη, δεν γίνεται να μη νιώσει την ανάγκη να εργαστεί και σε αυτό τον τομέα, στο πλευρό της κοινωνίας. Είναι κάτι που όλοι εμείς οι γιατροί το έχουμε μέσα μας, την ανάγκη για προσφορά στον άνθρωπο, από κάθε μετερίζι. Νιώθω περήφανος γιατί μεταξύ άλλων, κατάφερα ως πρόεδρος του Κέντρου Υποδοχής και Αλληλεγγύης του δήμου Αθηναίων (ΚΥΑΔΑ), να αφήσω στην κοινωνία το Πολυδύναμο Κέντρο Αστέγων. Ξέρετε, καλή είναι η εργασία κάθε είδους, αλλά σημασία έχει το αποτέλεσμα αυτής, τι αφήνεις πίσω σου»
Πώς αποφορτίζεστε από μια συνηθισμένη μέρα στη δουλειά;
«Δεν είναι πάντα εύκολη η αποφόρτιση, η δουλειά μου είναι ομολογουμένως σκληρή και έχει πάντα ως σημείο αναφοράς τον άνθρωπο, όποτε το να αποφορτιστείς από σκληρές υποθέσεις με ανθρώπινα θύματα, δεν είναι κάτι απλό. Φυσικά δεν συζητάω πληροφορίες υποθέσεων έξω από το γραφείο μου, με κανέναν, όσο κοντά μου κι αν βρίσκεται, αυτό το θεωρώ απαράβατη αρχή μου. Από την άλλη, προσπαθώ να μην είμαι από εκείνους που «φέρνουν» τα θέματα της δουλειάς στο σπίτι. Θέλω να περνάω χρόνο με την οικογένεια μου, να βλέπω φίλους, να πήγαινω μια βόλτα ή ένα ταξίδι».
Κάπου εδώ μιας διακόπτει το ringtone του τηλεφώνου του Γρηγόρη Λέων, μια μελωδία που μου θυμίζει τη σειρά «Zώνη του Λυκόφωτος». Το ίδιο τηλέφωνο έχει χτυπήσει και στην αρχή της συνέντευξης, όσο η Τζίνα Σκανδάμη τον φωτογράφιζε, σε μια ακόμα στιγμή που είχαμε λυθεί στα γέλια. Ευτυχώς, οι ιατροδικαστές έχουν χιούμορ.
Ακολουθήστε το Reader.gr στα Google News για να είστε πάντα ενημερωμένοι για όλες τις ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο.