Ο Ανδρέας Παπανδρέου είχε μπει στο στόχαστρο του δεξιού παρακράτους που δρούσε ανεξέλεγκτα στην Ελλάδα για πολλές δεκαετίες και αυτή ήταν μία σφοδρή διαμάχη με πολλά επεισόδια. Έχουν γραφτεί πάρα πολλά και θα μπορούσαν να γραφτούν άλλα τόσα προκειμένου να αποτυπωθούν όλες οι πτυχές εκείνης της διαμάχης.
Στην πραγματικότητα, ωστόσο, θα αρκούσε μόνο η ατάκα – φωτιά του περιβόητου πράκτορα της CIA, Τζακ Αβράκωτου, προς την ηγεσία της χούντας, όταν τον ρώτησαν αν έπρεπε να ενδώσουν στις πιέσεις της αμερικανικής πρεσβείας και να του δώσουν διαβατήριο. «Εκτελέστε τον καρ...λη, γιατί θα επιστρέψει και θα τον βρείτε μπροστά σας»!
Τελικά, η χούντα δεν τον εκτέλεσε, του έδωσε διαβατήριο και ο Αβράκωτος επιβεβαιώθηκε καθώς όταν ο Ανδρέας Παπανδρέου βγήκε στο εξωτερικό ξεκίνησε μια τεράστια αντιδικτατορική εκστρατεία βασιζόμενος στην εξαιρετική φήμη που είχε ως καθηγητής οικονομικών στα Πανεπιστήμια Χάρβαρντ, Μινεσότας, Νορθγουέστερν και Μπέρκλεϊ!
Μία ημέρα σαν σήμερα, μάλιστα, στις 27 Φεβρουαρίου 1968, έδειξε ξεκάθαρα ποιες είναι οι διαθέσεις του απέναντι στη χούντα ιδρύοντας στη Στοκχόλμη του ΠΑΚ, το Πανελλήνιο Απελευθερωτικό Κίνημα!
Από τον ΑΣΠΙΔΑ στη Χούντα
Ο Ανδρέας Παπανδρέου γεννήθηκε το 1919 στη Χίο όπου υπηρετούσε ο πατέρας του Γεώργιος Παπανδρέου, ως γενικός διοικητής των Νήσων του Αιγαίου, διορισμένος από την κυβέρνηση του Ελευθερίου Βενιζέλου.
Ο νεαρός Παπανδρέου έδειξε από τα νεανικά του χρόνια πως δεν ήταν από τους ανθρώπους που κάθονται στα «αυγά» τους. Συνελήφθη δύο φορές από τη δικτατορία του Μεταξά. Η πρώτη ήταν όταν ακόμα ήταν μαθητής στο Κολέγιο Αθηνών και η δεύτερη όταν, πλέον, ήταν φοιτητής στη Νομική.
Το καθεστώς τον κράτησε αρκετές ημέρες στην απομόνωση. Όταν απελευθερώθηκε, ο Παπανδρέου έφυγε για τις Ηνωμένες Πολιτείες και άρχισε να σπουδάζει οικονομικά.
Μετά από τέσσερα χρόνια πήρε την αμερικανική υπηκοότητα, υπηρέτησε εθελοντικά στο Πολεμικό Ναυτικό των ΗΠΑ και στη συνέχεια ξεκίνησε μία ακαδημαϊκή καριέρα η οποία του χάρισε μεγάλη αναγνωρισιμότητα στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού.
Ο μεγάλος του «καημός», ωστόσο, ήταν να επιστρέψει στην Ελλάδα και να ασχοληθεί με την πολιτική. Αυτό έγινε το 1960 όταν τον κάλεσε ο Κωνσταντίνος Καραμανλής προκειμένου να αναλάβει τη διεύθυνση του Κέντρου Οικονομικών Ερευνών, το οποίο με δική του εισήγηση μετεξελίχθηκε στο Κέντρο Προγραμματισμού και Οικονομικών Ερευνών (ΚΕΠΕ).
Ο δρόμος είχε ανοίξει. Τυπικά η πολιτική καριέρα του Ανδρέα Παπανδρέου ξεκίνησε στις 16 Φεβρουαρίου 1964 όταν εκλέχθηκε για πρώτη φορά βουλευτής Αχαΐας. Στην κυβέρνηση της Ένωσης Κέντρου, την οποία σχημάτισε ο πατέρας του, ο Ανδρέας τοποθετήθηκε υπουργός Προεδρίας της Κυβερνήσεως (19/2/1964 - 5/6/1964) και αναπληρωτής υπουργός Συντονισμού.
Μέσα σε λίγους μήνες, ο Παπανδρέου είχε καταφέρει και είχε «ξετυλίξει» τον ισχυρό χαρακτήρα που διέθετε και είχε προλάβει να κάνει εχθρούς τόσο στην ΕΡΕ (κάτι που ήταν φυσιολογικό) όσο και μέσα στην Ένωση Κέντρου καθώς ήταν πολλοί εκείνοι που δεν έβλεπαν με καλό μάτι τις... ακροαριστερές θέσεις που εξέφραζε διαρκώς, ζητώντας στην ουσία τη μετεξέλιξη της Ένωσης Κέντρου σε ένα κεντροαριστερό κόμμα.
Τους μήνες που ακολούθησαν ο Ανδρέας Παπανδρέου τα έβαλε με όλους και με όλα και παράλληλα άνοιξε και μεγάλη κόντρα με το Παλάτι.
Στις 18 Μαΐου του 1965 η εφημερίδα της Λάρισας «Ημερήσιος Κήρυξ» αποκαλύπτει την ύπαρξη μιας μυστικής οργάνωσης αριστερής ιδεολογίας μέσα στις τάξεις του στρατού! Η μυστική αυτή οργάνωση ονομαζόταν ΑΣΠΙΔΑ από τα αρχικά των λέξεων «Αξιωματικοί Σώσατε Πατρίδα, Ιδανικά, Δημοκρατία, Αξιοκρατία».
Σύμφωνα με τα όσα ανέφερε στο ρεπορτάζ της η εφημερίδα, η οργάνωση αυτή είχε σαν σκοπό να καταργήσει το πολίτευμα της βασιλευομένης δημοκρατίας, να εκδιώξει τον βασιλιά και να εγκαθιδρύσει ένα... αριστερόστροφο δικτατορικό καθεστώς! Αρχηγός του ΑΣΠΙΔΑ, σύμφωνα πάντα με τις καταγγελίες, ήταν ο Ανδρέας Παπανδρέου.
Η όλη υπόθεση αποδείχθηκε φιάσκο αλλά ήταν ενδεικτική του πολιτικού κλίματος το οποίο μύριζε μπαρούτι. Η κρίση κορυφώθηκε με τα «Ιουλιανά», την «Αποστασία», τον «Ανένδοτο» του Γεωργίου Παπανδρέου και φυσικά την επιβολή της στρατιωτικής δικτατορίας τον Απρίλιο του 1967.
Ο Ανδρέας Παπανδρέου συνελήφθη στο σπίτι του στο Ψυχικό, κρατήθηκε στις φυλακές Αβέρωφ μέχρι τον Δεκέμβριο οπότε και του χορηγήθηκε αμνηστία. Τον Ιανουάριο του 1968 του δόθηκε διαβατήριο και εκείνος έφυγε για τη Σουηδία.
Η ίδρυση του ΠΑΚ
Από την πρώτη στιγμή που έφτασε στη Στοκχόλμη, ο Ανδρέας Παπανδρέου ξεκίνησε μία εντονότατη αντιστασιακή δράση, εμβληματική στιγμή της οποίας είναι η ίδρυση του Πανελλήνιου Απελευθερωτικού Κινήματος, του ΠΑΚ, την αντιδικτατορική οργάνωση που αποτέλεσε τον πρόδρομο του ΠAΣΟK.
Την επόμενη ημέρα της ίδρυσης, ο Ανδρέας Παπανδρέου έδωσε μία μεγάλη συνέντευξη Τύπου που ανέπτυξε τους στόχους και τη στρατηγική του ΠΑΚ απέναντι στη χούντα της Αθήνας. «Στόχος μας είναι η εγκαθίδρυση για πρώτη φορά της Λαϊκής Κυριαρχίας στην Ελλάδα. Γιατί στην Ελλάδα δεν είχαμε ποτέ δημοκρατικό πολίτευμα που σεβόταν τις λαϊκές δυνάμεις, τη φωνή του λαού.
» Δεν μπορεί ο χωροφύλακας, ο ασφαλίτης, ο καταδότης να κυβερνά την Ελλάδα. Κάποτε πρέπει ο λαός να αισθανθεί ελεύθερος να εκφράζει τη θέλησή του και αυτός να καθορίσει την τύχη της χώρας του όπως θέλει. Τα κόμματα να κινηθούν ελεύθερα.
» Σεβασμός στη θέληση του λαού. … Σήμερα διάλεξα τη Σουηδία για να ανακοινώσω την ίδρυση του Πανελλήνιου Απελευθερωτικού Κινήματος. Η οργάνωση αυτή έχει μόνο ένα στόχο: Την απελευθέρωση της χώρας μας και θα διαλυθεί όταν η Δημοκρατία ξαναγυρίσει στην Ελλάδα», είχε πει σε εκείνη την ομιλία.
Η απήχηση ήταν τέτοια που κλήθηκε άμεσα να μιλήσει στο κοινοβούλιο της Σουηδίας (κάτι που θα γινόταν για πρώτη φορά) ενώ και ο τότε πρωθυπουργός της χώρας Τάκε Ερλάντερ ανακοίνωσε την πρόθεση του κόμματός του να προσφέρει βοήθεια στο ΠΑΚ.
Ο Παπανδρέου στην πραγματικότητα έφτιαξε δύο ΠΑΚ. Ένα του εξωτερικού και ένα του εσωτερικού όπου ηγήθηκε ο Γιάννης Χαραλαμπόπουλος.
Άμεσα οργανώθηκαν πολλές μικρότερες ομάδες που δρούσαν ενάντια στη χούντα, ενώ σημαντική συμβολή στο ΠΑΚ είχαν και οι φοιτητές. Η νεολαία του ΠΑΚ, όπως έχει γράψει στο βιβλίο του ο Χαραλαμπόπουλος, ανέλαβε τη λειτουργία των παράνομων τυπογραφείων και τη διανομή προκηρύξεων, τη στρατολόγηση νέων μελών τόσο από ανώτατες και ανώτερες σχολές όσο και από σχολεία και εργασιακούς χώρους.
Παράλληλα, υπήρχε μία ακόμα ομάδα νεολαίων που δρούσε μέσα στον καλλιτεχνικό χώρο έχοντας σαν «βιτρίνα» το νόμιμο σωματείο «Παναρμόνια».
Όλα αυτά γινόντουσαν υπό τις οδηγίες του Ανδρέα Παπανδρέου ο οποίος, όπως γίνεται εύκολα κατανοητό, δεν είχε στο μυαλό του μόνο τον αντιδικτατορικό αγώνα αλλά να δημιουργήσει και ένα τεράστιο «φυτώριο» από το οποίο θα αντλούσε στελέχη για το κόμμα που είχε στο μυαλό του να δημιουργήσει όταν θα έπεφτε η χούντα και ο ίδιος θα επέστρεφε στην Ελλάδα!
Ο Ανδρέας Παπανδρέου προκειμένου να έχει επαφή με το ΠΑΚ εσωτερικού και να δίνει την πολιτική γραμμή, είχε φτιάξει μεγάλο δίκτυο ανθρώπων που για την χούντα ήταν υπεράνω υποψίας και μέσω αυτών με έναν μυστικό κώδικα που είχε δημιουργήσει μετέφερε στην Ελλάδα τα μηνύματα και τις οδηγίες του, ενώ είχε «βαπτίσει» με ψευδώνυμα τους πιο στενούς από τους συνεργάτες του. Ο Ανδρέας Παπανδρέου είχε κρατήσει για τον εαυτό του το κωδικό όνομα... Αλέξης!
Το ΠΑΚ είχε και το πιο... δυναμικό κομμάτι του το οποίο και προχώρησε σε χαμηλής έντασης ένοπλες δράσεις. Τον Μάιο του 1971, μάλιστα, οκτώ μέλη του ΠΑΚ συνελήφθησαν στην Αθήνα για κατοχή και χρήση εκρηκτικών υλών.
Όλα αυτά που διαβάσατε παραπάνω, άλλωστε, ήταν και οι λόγοι που μεταπολιτευτικά κάποιοι εγχώριοι αλλά και... υπερατλαντικοί «φωστήρες» είχαν συνδέσει (προφανώς χωρίς στοιχεία) το ΠΑΚ με την «Ε.Ο. 17 Νοέμβρη».
Για να είμαστε ιστορικά ακριβείς, όμως, θα πρέπει να θυμίσουμε πως και ο ίδιος ο Ανδρέας Παπανδρέου «εμπλέκεται» στη γιγάντωση του συγκεκριμένου «μύθου» καθώς σύμφωνα με τον υπεύθυνο της προσωπικής του ασφάλειας, Βασίλη Κεραμά, όταν τον Απρίλιο του 1986 η οργάνωση είχε εκτελέσει τον βιομήχανο Δημήτρη Αγγελόπουλο ο τότε πρωθυπουργός (σύμφωνα πάντα με τα λεγόμενα του Κεραμά) είχε δείξει ως αρχηγό της «17Ν» τον Γιάννη Τσεκούρα!
Ο Τσεκούρας ήταν ο υπεύθυνος του στρατιωτικού σκέλους και μέλος του Εθνικού Συμβουλίου του ΠΑΚ, διετέλεσε μέλος της Κεντρικής Επιτροπής και του Εκτελεστικού του Γραφείου του ΠΑΣΟΚ, ήταν υπεύθυνος του Οργανωτικού και ένας από τους βασικούς συντάκτες της ιδρυτικής διακήρυξης της 3ης του Σεπτέμβρη.
Όταν έπεσε η χούντα και ο Ανδρέας Παπανδρέου επέστρεψε στην Ελλάδα και ίδρυσε το ΠΑΣΟΚ πολλά από τα συνθήματα του ΠΑΚ (το οποίο είχε στο μεταξύ αυτοδιαλυθεί) «χώρεσαν» στην ιστορική διακήρυξη της 3ης του Σεπτέμβρη: Εθνική Ανεξαρτησία, Λαϊκή Κυριαρχία και Κοινωνική Απελευθέρωση.
Παράλληλα, το «φυτώριο» του ΠΑΚ λειτούργησε στο απόλυτο καθώς από εκεί προέκυψε η συντριπτική πλειονότητα των στελεχών που οδήγησαν στη μεγάλη εκλογική νίκη του 1981 και την περίφημη «Αλλαγή».
Ακολουθήστε το Reader.gr στα Google News για να είστε πάντα ενημερωμένοι για όλες τις ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο.
