Μενού
Eleni_Skoura
Ελένη Σκούρα | Τύπος της εποχής
  • Α-
  • Α+

Αν και στα κείμενα συνηθίζεται (κάτι που, άλλωστε, «προδίδει» και η ετυμολογία της λέξης) τα υστερόγραφα να μπαίνουν στο τέλος, εδώ, σε αυτό το μικρό αφιέρωμα για την Ελένη Σκούρα, καλό θα ήταν να γίνει μια μικρή «νοθεία» και να μπουν στην αρχή για δύο λόγους.

Ο πρώτος λόγος είναι η λέξη «βουλεύτρια» που μπορεί να ξενίσει κάποιους. Η αλήθεια είναι πως πολλές δεκαετίες στην Ελλάδα προτιμούσαμε τον όρο «η βουλευτής» ή τον όρο «η βουλευτίνα». Ο όρος «βουλεύτρια» αν και κατά τον καθηγητή Γιώργο Μπαμπινιώτη «είναι αποδεκτός γλωσσολογικά και γλωσσικά», ενώ υπήρχε από την εποχή της Ελένης Σκούρας, δεν ήταν και τόσο... αποδεκτός.

Αυτό άρχισε να αλλάζει τα τελευταία χρόνια αλλά και πάλι συνάντησε πολλές αντιστάσεις. Οι αντιρρήσεις δεν είχαν να κάνουν με το γλωσσολογικό του πράγματος αλλά με το σεξιστικό. Η «βουλεύτρια» θεωρήθηκε ένας όρος που έχει φεμινιστικό φορτίο και ως τέτοιος πολεμήθηκε.

Το παράξενο, μάλιστα, είναι πως οι πολέμιοι του όρου «βουλεύτρια» επικαλούνται την Ελένη Σκούρα προκειμένου να πουν πως και η ίδια χρησιμοποιούσε τον όρο «η βουλευτής» ή τον όρο «βουλευτίνα». Το ότι η Σκούρα είχε φεμινιστική δράση, προφανώς και δεν έχει... υποπέσει στην αντίληψή τους.

Ο δεύτερος λόγος είναι καθαρά πολιτικός. Η Ελένη Σκούρα είναι για την «επίσημη ιστοριογραφία» η πρώτη Ελληνίδα βουλεύτρια. Για το ΚΚΕ και μεγάλα κομμάτια της Αριστεράς, ωστόσο, της Σκούρα προϋπήρχαν άλλες βουλεύτριες.

Ήταν οι Μαρία Σβώλου και Καίτη Νισυρίου – Ζεύγου (ψηφοδέλτιο Αθήνας), Χρύσα Χατζηβασιλείου, μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ (Πειραιάς), Μάχη Μαυροειδή (Καλαμάτα), Φωτεινή Φιλιππίδη (Λάρισα) και Ευγενία Μαυροσκότη, δασκάλα (Αιτωλοακαρνανία).

Οι γυναίκες αυτές εκλέχθηκαν στις εκλογές που διοργάνωσε το ΕΑΜικο κίνημα κάτω από τη μύτη των ναζιστικών δυνάμεων κατοχής, τον Μάρτιο και τον Απρίλιο του 1944! Το ΕΑΜ, πριν από το επίσημο ελληνικό κράτος, είχε δώσει το δικαίωμα του «εκλέγειν» στις γυναίκες, οι οποίες φυσικά είχαν αποκτήσει και το δικαίωμα του «εκλέγεσθαι».

Η πρώτη Ελληνίδα βουλεύτρια

Και αφού τελειώσαμε με τα απαραίτητα υστερόγραφα, ας αναφερθούμε και στη γυναίκα η οποία (επίσημα) είναι η πρώτη που έριξε ένα από τα πιο ισχυρά κάστρα των ανδρών.

Σε μια εποχή που για τις περισσότερες γυναίκες οι σπουδές σταματούσαν στο δημοτικό και αυτό με το... ζόρι, η Ελένη Σκούρα πήγε σε γυμνάσιο αρρένων και στη συνέχεια στη Νομική.

Ιδιαίτερα δραστήρια σε θέματα φιλανθρωπίας και αγωνίστρια για τα δικαιώματα των γυναικών, η Ελένη Σκούρα, κατάφερε με μια... πολιτική καραμπόλα να εκλεχθεί η πρώτη Ελληνίδα βουλεύτρια, μόλις ένα χρόνο μετά την αναγνώριση του δικαιώματος ψήφου στις γυναίκες από το ελληνικό κράτος.

Η ίδια πάντα ένιωθε περήφανη για όλα αυτά που κατάφερε όχι τόσο για εκείνη όσο γιατί άνοιξε ο δρόμος για τις γυναίκες που ήρθαν μετά από εκείνη. Και να σκεφτεί κανείς πως το μεγάλο της όνειρο ήταν ν' ασχοληθεί με το τραγούδι!

«Θα προσπαθήσω να πράξω παν το δυνατόν διά να φανώ ανταξία της εμπιστοσύνης των ψηφοφόρων μου, τους οποίους θερμώς ευχαριστώ. Γνωρίζω ότι ως πρώτη και μοναδική γυναίκα εις την Βουλήν έχω μεγάλας ευθύνας και πολλά καθήκοντα. Είναι πολλά εκείνα που πρέπει να πράξωμεν υπέρ των Ελληνίδων, ιδίως εις τον τομέα της κοινωνικής μερίμνης».

Αυτές ήταν οι πρώτες δηλώσεις της Ελένης Σκούρας, αμέσως μετά την εκλογή της στη Βουλή στις εκλογές που έγιναν μια μέρα σαν σήμερα, στις 18 Ιανουαρίου 1953. Για να φτάσει εκεί, ωστόσο, χρειάστηκε να μεσολαβήσει ένα ατυχές γεγονός και η διορατικότητα του Αλέξανδρου Παπάγου.

Το δικαίωμα ψήφου στις γυναίκες αναγνωρίστηκε το 1952. Οι πρώτες εκλογές με γυναικείο άρωμα έγιναν το Νοέμβριο εκείνης της χρονιάς. Η Ελένη Σκούρα δεν ήταν υποψήφια.

Τον Δεκέμβριο, ωστόσο, πέθανε ο Βασίλης Μπακονίκας, βουλευτής Θεσσαλονίκης του κόμματος «Ελληνικός Συναγερμός. Με δεδομένο πως δεν υπήρχαν επιλαχόντες βουλευτές, ορίστηκαν επαναληπτικές εκλογές στις 18 Ιανουαρίου 1953.

«Ήμουν σ’ ένα συνέδριο στις Σέρρες για το ''Σπίτι του Παιδιού'', όταν έλαβα ένα τηλεφώνημα απ’ τον άντρα μου. Μου είπε ότι πέθανε ένας απ’ τους βουλευτές της Θεσσαλονίκης, ο γιατρός Μπακονίκας. Κι ότι με πρότειναν απ’ τον ''Συναγερμό'' του Παπάγου, για υποψήφια στην αναπληρωματική εκλογή που θα γινόταν, με έναν βουλευτή υποψήφιο από κάθε κόμμα.

» Στενοχωρηθήκα πολύ. Γιατί ο άντρας μου, έντεκα χρόνια μεγαλύτερος από μένα, πάλευε να βγει βουλευτής. Εγώ δεν είχα βλέψεις για την πολιτική. Μου ήρθε άξαφνα. Δεν ήταν ευχάριστο. Αισθάνθηκα ότι μπήκα στη θέση κάποιου που ήθελε να γίνει βουλευτής. Εγώ, σαν νεότερη απ’ τον άντρα μου, είχα καιρό, αν ήθελα να πολιτευτώ.

» Μετά από μερικές ώρες, με κάλεσε ο ίδιος ο υπουργός. ''Είσαι γνωστή, έχεις δράση φιλανθρωπική…''. Ήμουνα, βλέπετε, στη ''Φανέλα του Στρατού'', σε βρεφοκομεία, από 22 ετών, απ’ την ημέρα που παντρεύτηκα. Επειδή, έπειτα, εγώ δεν έκανα παιδιά, ο άντρας μου μού έλεγε: ''Εσύ όλη σου την ψυχή και την καρδιά τη δίνεις στα εργαζόμενα κορίτσια''» είχε τονίσει η ίδια σε παλαιότερη συνέντευξή της.

Η απόφαση να είναι η Σκούρα η υποψήφια του «Συναγερμού» ήταν προσωπική του Αλέξανδρου Παπάγου ο οποίος θεωρούσε δεδομένο πως η πρώτη Ελληνίδα βουλεύτρια θα άνηκε στην παράταξή του και αυτή που θα μπορούσε να το καταφέρει αυτό θα ήταν η Ελένη Σκούρα.

Η υποδοχή της Σκούρα στη Βουλή

Και αποδείχθηκε πως ο Αλέξανδρος Παπάγος δεν είχε καθόλου άδικο. Το Κέντρο (ΕΠΕΚ - Φιλελεύθεροι), όρισε και αυτό μία γυναίκα, τη Βιργινία Ζάννα (γιαγιά του πρώην πρωθυπουργού και προέδρου της Νέας Δημοκρατίας, Αντώνη Σαμαρά), ενώ η Ενιαία Δημοκρατική Αριστερά (ΕΔΑ) αποφάσισε να δώσει στη συμπρωτεύουσα σοβαρή πολιτική μάχη με τον πρόεδρό της Ιωάννη Πασαλίδη.

Τα αποτελέσματα των εκλογών:

  • Ελένη Σκούρα (Ε.Σ): 47.112 ψήφοι, 33,62%.
  • Ι. Πασαλίδης (ΕΔΑ): 43.034 ψήφοι, 30.64%.
  • Βιργινία Ζάννα (Κέντρο): 24.046ψήφοι, 24,16%.

Το υπόλοιπο 11,60% των ψήφων συγκέντρωσαν ο πρώην «συναγερμικός» βουλευτής Απόστολος Αηδονάς, που είχε διαγράψει ο Παπάγος για απειθαρχία, ο διαφωνών του Κέντρου Αντώνιος Ανωγειανάκης και τρεις ακόμη γυναίκες, η Σταυρούλα Κωστοπούλου, η Μερόπη Βασιλικού και η Αγγελική Τσάκωνα.

Έτσι ο Ελληνικός Συναγερμός διατήρησε την έδρα στη Θεσσαλονίκη και εξέλεξε την πρώτη Ελληνίδα βουλεύτρια από τη Μακεδονία.

Στις 31 Ιανουαρίου 1953 η Ελένη Σκούρα ορκίστηκε και εκφώνησε τον παρθενικό της κοινοβουλευτικό λόγο. Ο πρόεδρος της Βουλής, Ιωάννης Μακρόπουλος, την προσφωνεί «κυρία βουλευτίδα», με αποτέλεσμα να προκληθεί συζήτηση, αν ο όρος αυτός θα καθιερωθεί για τις γυναίκες μέλη του ελληνικού κοινοβουλίου.

«Ήμουν η μόνη γυναίκα…Δυστυχώς δεν έχω φωτογραφίες, που με υποδέχεται και με συγχαίρει ο Κανελλόπουλος κι όλοι οι βουλευτές όρθιοι με χειροκροτούσαν. Και πραγματικά, και οι βενιζελικοί και οι δικοί μας, με είχαν όπα-όπα στη Βουλή. Με πολλή αγάπη… Όταν πρωτοκάθησα δίπλα στους βουλευτές, σεμνά, μ’ ένα ολόμαυρο ταγιεράκι, γράφτηκε στις εφημερίδες τότε: ''Μια σοβαρή κυρία, χαριτωμένη, εμφανίστηκε στη Βουλή''», είχε πει η ίδια και είχε προσθέσει με εμφανή διάθεση για χιούμορ για το πώς την υποδέχθηκαν στο περιστύλιο της Βουλής οι άνδρες συνάδελφοί της:

«''Νομίσαμε'', μου είπαν αργότερα, ''ότι θα έρθει καμιά αρσενική, με τίποτα αρβύλες! Θα σε στέλναμε στο διάολο τότε''… ''Καπνίζεις;'' Με ρωτάνε. Όχι, λέω, γιατί έχω φωνή και δεν θέλω να τη χάσω. ''Πάμε να σου προσφέρουμε ένα ούζο;'' Έναν καφέ τον πίνω είπα. Είχαν λοιπόν να κάνουν με άνθρωπο νοικοκύρη κι όχι, όπως τον φαντάζονταν, αντρογυναίκα!…».

Και μη νομίζει κανείς πως η Ελένη Σκούρα εκλέχθηκε και μετά... έκατσε στα αυγά της. Τις μάχες που έδινε έξω από τη Βουλή για την καταπολέμηση των ανισοτήτων στην ελληνική κοινωνία, τις έδινε και μέσα στο κοινοβούλιο.

«Έπρεπε τότε να γίνουν οι χωροφύλακες 45 ετών για να πάρουν άδεια να παντρευτούν. Νέοι άνθρωποι, αναγκάζονταν  να δημιουργούν εξωσυζυγικές σχέσεις, να έχουμε δράματα…Πρότεινα μια τροπολογία.

» Ήταν τότε ο Λυκουρέζος υπουργός (σ.σ. υπουργός Εσωτερικών, Παυσανίας Λυκουρέζος) και τη δέχτηκε. Μόλις βγήκα έξω απ’ τη Βουλή, ο κόσμος με αγκάλιαζε. Οι χωροφύλακες μπορούσαν να παντρεύονται απ’ τα 25 τους χρόνια. Για χρόνια μετά, μου έστελναν οι άνθρωποι λουλούδια [...].

» Προσπάθησα να προστατέψω και τις μη διπλωματούχες νοσοκόμες, που είχαν τραβήξει όλο τον πόλεμο και τις παραγκώνιζαν οι διπλωματούχες. Υπουργός Άμυνας ήταν ο Κανελλόπουλος, το δέχτηκε. Ωστόσο, σαν θεσμός δεν πραγματοποιήθηκε. Όταν ξαναήρθε το θέμα στη Βουλή,  δεν ήμουν πια βουλευτίνα…».

Η Ελένη Σκούρα παρέμεινε βουλεύτρια έως το 1956. Μετά τον θάνατο του συζύγου της, η Πολιτεία της είχε υποσχεθεί τιμητική σύνταξη, που ποτέ δεν της έδωσε! Πιθανόν και αυτό... διέφυγε απ' όσους πολεμούν σήμερα τον όρο «βουλεύτρια» αλλά αυτό είναι άλλη κουβέντα.

Τα τελευταία χρόνια της ζωή της, η Ελένη Σκούρα, αναγκάστηκε να πουλήσει τα παράσημα και τα μετάλλια της για να εισαχθεί στο Χαρίσειο Γηροκομείο της Θεσσαλονίκης. Πέθανε, πλήρης ημερών, στο νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ της Θεσσαλονίκης, στις 4 Φεβρουαρίου του 1991.

Google News

Ακολουθήστε το Reader.gr στα Google News για να είστε πάντα ενημερωμένοι για όλες τις ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο.

BEST OF LIQUID MEDIA