Ο αρχαίος ελληνικός κόσμος καθορίστηκε σε πολύ μεγάλο βαθμό από τις μάχες και την έκβασή τους, ανάμεσα στις ισχυρές πόλεις - κράτη. Η Σπάρτη είχε καταφέρει να πάρει τα ηνία από την Αθήνα μετά από σχεδόν τριάντα χρόνια συγκρούσεων, κατά τη διάρκεια του Πελοποννησιακού Πόλεμου, έχοντας ενισχύσει τη στρατιωτική της φήμη. Από αυτόν τον «Αρχαίο Παγκόσμιο Πόλεμο» η Σπάρτη βγήκε πιο ισχυρή από ποτέ και για τα επόμενα χρόνια ήταν η απόλυτη κυρίαρχος.
Η Μάχη των Λεύκτρων αποτελεί ένα από τα σημεία αναφορά στον Αρχαίο κόσμο. Η νίκη της Θήβας και των συμμάχων της επί της Σπάρτης και των δικών της συμμάχων, το 371 π.Χ. Άλλαξε τελείως των συσχετισμό δυνάμεων με τη Βοιωτική Ηγεμονία να γεννάται και να ηγείται στον Ελλαδικό χώρο μέχρι και τη δική της ήττα από τους Μακεδόνες.
Διαβάστε ακόμη: Ιερός Λόχος: Ο ατρόμητος στρατός από ζεύγη εραστών που νίκησε τους Σπαρτιάτες
Οι συνθήκες που οδήγησαν στη σύγκρουση
Στις αρχές του 4ου π.Χ. μετά από μία μεγάλη περίοδο συγκρούσεων και μαχών ανάμεσα στις ελληνικές πόλεις - κράτη που ουσιαστικά τερματίστηκε με την Ανταλκίδειο ειρήνη που υπέγραψαν οι Σπαρτιάτες με του Πέρσες, δεν υπήρξαν εχθροπραξίες στον ελλαδικό χώρο. Μία περίοδος όμως που δεν θα κρατούσε για πολύ. Οι διαφορές της Θήβας με την Σπάρτη, που ζήτησε ουσιαστικά την κατάργηση του Κοινού των Βοιωτών το οποίο υποστήριζε πως εκπροσωπεί η Θήβα, έφεραν τις δύο πόλεις και τους συμμάχους της ξανά στο πεδίο της μάχης. Οι Θηβαίοι απέρριψαν το αίτημα της Σπάρτης που αποφάσισε να κινηθεί με έναν και μοναδικό τρόπο. Να κινητοποιήσει τον στρατό της και να φτάσει στα σύνορα της Βοιωτίας.
Η σύνθεση των δύο στρατών
Επικεφαλής της Σπάρτης και των συμμάχων της ήταν ο βασιλιάς Κλεόμβροτος. Ο στρατός αποτελούνταν από τέσσερις μεραρχίες που αριθμούσαν 2.048 άνδρες από τους οποίους οι 700 ήταν Σπαρτιάτες οπλίτες. Σε αυτούς προστέθηκαν περίπου 9.000 άνδρες από τους συμμάχους της Σπάρτης. Από αυτές τις 11.000 μονάδες συνολικά, οι 1.000 ήταν ιππείς. Ωστόσο, όπως χαρακτηριστικά σημειώνει το World History Encyclopedia, μετά από περισσότερο από μια δεκαετία μαχών, οι σύμμαχοι των Σπαρτιατών δεν είχαν ενθουσιασμό για περαιτέρω πολεμικές συγκρούσεις.
Από την άλλη πλευρά, η Θήβα είχε στη διάθεσή της περίπου 7.000 οπλίτες. Ανάμεσά τους ήταν και οι 300 στρατιώτες του Ιερού Λόχου, της φημισμένης ομάδας που είχε ορκιστεί να υπερασπίζεται τον συμπολεμιστή της μέχρι θανάτου και στη μάχη τους οδηγούσε ο προικισμένος και χαρισματικός Πελοπίδας. Παράλληλα οι Θηβαίοι είχαν στη δύναμή τους και 600 ιππείς που ήταν ίσως οι καλύτεροι στην Ελλάδα εκείνη την εποχή, αλλά και μια μικρή δύναμη ελαφρού πεζικού που ήταν οπλισμένοι με ακόντια και υποστήριζαν το ιππικό. Επικεφαλής των δυνάμεων ήταν ο στρατηγός Επαμεινώνδας. Ο αυστηρός στρατιωτικός διοικητής, σπουδαστής της Πυθαγόρειας θεωρίας, που αποδείχθηκε ο πιο καινοτόμος και επιτυχημένος διοικητής που είχε ποτέ η Θήβα και ένας από τους καλύτερους στρατηγούς της Ελλάδας.
Η μάχη και η ευφυής τακτική του Επαμεινώνδα
Οι δύο στρατοί θα συναντιόνταν στα Λεύκτρα, ένα πεδίο μάχης πεδινό, που η ακριβής του θέση δεν έχει προσδιοριστεί σήμερα με ακρίβεια. Μάλιστα αρχικά κάποιοι διοικητές από τη Θήβα θεώρησαν συνετό να υποχωρήσουν πίσω από τα τείχη της πόλης και να προκαλέσουν τους Σπαριάτες να τους πολιορκήσουν θεωρώντας το πιο ασφαλές σε σχέση με μία σύγκρουση στο ανοιχτό πεδίο της μάχης. Όμως ο Επαμεινώνδας τους έπεισε για το αντίθετο ενώ βρήκε και τον τρόπο να ενισχύσει το ηθικό των Θηβαίων θυμίζοντας ένα ντροπιαστικό περιστατικό στα Λεύκτρα από Σπαρτιάτες, ενώ ο θρύλος θέλει να τους παρομοίασε με ένα φίδι που κρατούσε στα χέρια του και του σύνθλιψε το κεφάλι. Η επιλογή, δε, της συγκεκριμένης τοποθεσίας προκάλεσε την αντίδραση ορισμένων εκ των βοιωταρχών, που ισχυρίστηκαν πως η περιοχή αυτή εξαιτίας του ότι ήταν πεδινή και λόγω της ανωτερότητας του στρατού των Λακεδαιμονίων, θα οδηγούσε σε σίγουρη ήττα.
Η μάχη ουσιαστικά ξεκίνησε όταν όταν οι Σπαρτιάτες μισθοφόροι επιτέθηκαν σε συμμάχους των Θηβαίων που προσπαθούσαν να φύγουν από το πεδίο της μάχης, καθώς ήταν απρόθυμοι να πολεμήσουν. Ωστόσο, κατά την επίθεση σκοτώθηκε ο Ιέρων, ο ηγέτης των Σπαρτιατών και οι σύμμαχοι επέστρεψαν στον στρατό των Θηβών, ενισχύοντας τη δύναμή του.
Ο Κλεόμβροτος τοποθέτησε τα στρατεύματά του στον παραδοσιακό σχηματισμό φάλαγγας των οπλιτών βάθους 12 στοίχων με δύο πτέρυγες, ενώ ο ίδιος ενισχυμένος από την φρουρά του πήρε θέση στην αριστερή πλευρά της δεξιάς πτέρυγας.
Διαβάστε ακόμη: Γιατί οι Σπαρτιάτες ήταν οι κορυφαίοι πολεμιστές - Η σκληρή τους εκπαίδευση
Ο Επαμεινώνδας ήταν πολύ πιο καινοτόμος και χώρισε τη φάλαγγά του σε δύο τμήματα εκ των οποίων το ένα επιτίθετο και το άλλο αμυνόταν. Η παράταξη αυτή ονομάστηκε Λοξή Φάλαγγα. Ενίσχυσε ιδιαίτερα την αριστερή του πλευρά, στοχεύοντας να αιφνιδιάσει τους Σπαρτιάτες και με το ισχυρό αριστερό τμήμα του στρατού του να νικήσει το δεξιό των Σπαρτιατών. Για να το πετύχει αυτό παρέκλινε της κλασικής μέχρι τότε μετωπικής παράταξης των στρατευμάτων. Καινοτομώντας, σχημάτισε τη διάταξη μάχης «εις ανομοιόμορφον βάθος ζυγών», ενώ συγχρόνως έδωσε σε αυτήν κατεύθυνση λοξή ως προς την αντίπαλη διάταξη. Ως τότε δηλαδή οι στρατοί παρατάσσονταν κατανέμοντας σε ίδιο βάθος τους στρατιώτες σε ίσο αριθμό σειρών.
Επίσης κράτησε ίσο το βάθος (με λίγες σειρές) σε όλο το μήκος της δικής του παράταξης, αλλά ειδικά στην αριστερή πλευρά, παρέταξε 50 σειρές. Ο Ιερός Λόχος τοποθετήθηκε στην αριστερή πτέρυγα με τους Βοιωτούς συμμάχους να παρατάσσονται στη δεξιά πτέρυγα, σε βάθος 8-12 στοίχων. Αποσκοπούσε (και πέτυχε) να δώσει ένα ισχυρό χτύπημα τοπικά, να νικήσει το αριστερό τμήμα και, καθώς εκεί βρίσκονταν οι επίλεκτες μονάδες των Σπαρτιατών, να κάμψει το ηθικό όλων των αντιπάλων και να τους νικήσει, κάτι το οποίο κατάφερε.
Η κατάληξη και η ήττα των Σπαρτιατών
Η επίθεση των Θηβαίων, με επικεφαλής τον Ιερό Λόχο, έσπασε τη δεξιά πτέρυγα των Σπαρτιατών, προκαλώντας σύγχυση και αναστάτωση. Παρά το αρχικό σοκ, οι Σπαρτιάτες συνέχισαν να πολέμησαν σκληρά, επιδεικνύοντας τη διάσημη πειθαρχία και ανδρεία τους. Ωστόσο, ο θάνατος του βασιλιά Κλεόμβροτου αποθάρρυνε περαιτέρω τις σπαρτιατικές δυνάμεις, στρέφοντας αποφασιστικά τις πιθανότητες υπέρ της Θήβας.
Διαβάστε ακόμη: Χαιρώνεια: Το «ραντεβού» βόρειων και νότιων που άλλαξε τον αρχαίο ελληνικό κόσμο
Ο Πλούταρχος αναφέρει πως «άρχισε μια τέτοια φυγή και σφαγή μεταξύ των Σπαρτιατών όπως δεν είχε ξανασυμβεί ποτέ».
Βλέποντας Σπαρτιατικά στρατεύματα σε φυγή, οι σύμμαχοι της Σπάρτης αρνήθηκαν να εμπλακούν. Η μάχη είχε ουσιαστικά τελειώσει. Η τακτική του Επαμεινώνδα και η στρατιωτικοποίηση του θηβαϊκού στρατού είχαν ως αποτέλεσμα μια ένδοξη νίκη. Ο Παυσανίας έφτασε μάλιστα στο σημείο να δηλώσει ότι αυτή η νίκη ήταν η πιο διάσημη που κατέκτησαν ποτέ Έλληνες έναντι των Ελλήνων.
Η σπαρτιατική υπεροχή άρχισε να καταρρέει και η Θήβα έγινε η νέα κυρίαρχη πόλη στον ελληνικό κόσμο. Ο Επαμεινώνδας και ο Πελοπίδας, είχαν πετύχει τον στόχο τους.
Τι άλλαξε η νίκη της Θήβας
Ο θρίαμβος της Θήβας δεν ήταν απλώς μια στρατιωτική επιτυχία. ήταν μια πολιτική επανάσταση που αμφισβήτησε το κατεστημένο και προανήγγειλε μια νέα εποχή στην ελληνική ιστορία.
Η απώλεια τόσων πολλών επίλεκτων Σπαρτιατών αποδυνάμωσε τη στρατιωτική και πολιτική δομή της Σπάρτης, οδηγώντας σε εσωτερικές διαιρέσεις και αστάθεια. Η απώλεια της ηγεμονίας οδήγησε σε μια επαναξιολόγηση της σπαρτιατικής κοινωνίας, των αξιών της και της θέσης της στον ελληνικό κόσμο.
Διαβάστε ακόμη: Δάσκαλος έπαιξε Assassin's Creed στην τάξη για να μάθει τα παιδιά ιστορία
Η Θήβα ξεκίνησε μια σειρά από εκστρατείες και διπλωματικές προσπάθειες για να εδραιώσει την ισχύ της, συνάπτοντας συμμαχίες και διευρύνοντας την επιρροή της. Η κυριαρχία της, όμως, θα ήταν βραχύβια. Και οι δύο άνδρες πέθαναν λίγο μετά τα Λεύκτρα σε διαφορετικές μάχες (ο Επαμεινώνδας στη Μαντινεία και ο Πελοπίδας στη Θεσσαλία). Μετά το θάνατό τους, η θηβαϊκή εξουσία κατέρρευσε και άνοιξε άμεσα το δρόμο για μια νέα εξουσία. Αυτή του Φιλίππου Β' της Μακεδονίας και του γιου του, Αλέξανδρου, που με τη νίκη τους στη Χαιρώνεια το 338 π.Χ. άρχισε η μακεδονική κυριαρχία στα πολιτικά πράγματα της νότιας Ελλάδας για σχεδόν έναν αιώνα.
Πηγές: worldhistory.org, historyskills.com, historyhit.com, thecollector.com, boeotia.ehw.gr, wikipedia.org
Διαβάστε επίσης:
Το μικρότερο χωριό της Ελλάδας που έχει μόλις ένα σπίτι
Η υπόθεση – θρίλερ του «στραγγαλιστή της Βοστώνης» που σκότωσε 13 γυναίκες και βίασε πάνω από 1000
Ακολουθήστε το Reader.gr στα Google News για να είστε πάντα ενημερωμένοι για όλες τις ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο.
