Είχα την χαρά να γνωρίσω τη μουσική του Παντελή και του Μιχάλη Καλογεράκη σε μια αυθόρμητη συναυλία, σε μια όχι τόσο «επώνυμη» ταράτσα των Αθηνών, το καλοκαίρι του 2023. Σε μια εποχή που ήδη ακούγαμε τις καμπάνες (ή μάλλον τα ροδάκια) του υπερτουρισμού να κοπανάνε πάνω κάτω τα πλακόστρωτα της Ερμού και των πέριξ δρόμων, η μουσική που έπαιζαν (και συνεχίζουν να παίζουν, ευτυχώς) λειτουργεί ως ένα παυσίλυπο, ως μια ποιητική διέξοδος από το άγχος του να δουλεύεις, να κινείσαι, να υπάρχεις στην Αθήνα του 2020.
Αυτές οι δύο φιγούρες που μοιάζουν με κολλητάρια του Sufjan Stevens ή και χαρακτήρες από υπερ-στυλάτη ταινία του Luca Guadagnino, είναι δύο ανήσυχα μουσικά μυαλά που έχουν ακόμα πολλά να μας πουν. Τους συνάντησα μια μέρα με ακραία ζέστη στο Κουκάκι, και το μαγνητόφωνο «πήρε φωτιά» (υπόσχομαι τα δημοσιογραφικά κλισέ σταματούν εδώ).
Πριν ξεκινήσουμε τη συνέντευξη καταρχήν θα τσεκάρουμε ακόμα μια φορά την αγαπημένη τους partner in crime, τη Νεφέλη Φασουλή, που είχε μιλήσει πρόσφατα στο BOLD. Έπειτα, θα σημειώσουμε πως ο Παντελής και ο Μιχάλης Καλογεράκης θα εμφανιστούν στο Tsoula Festival, το μεγάλο καλοκαιρινό πάρτι της Αστυπάλαιας, που θα διαρκέσει από τις 5 ως τις 12 Ιουλίου, μαζί με τη Ματούλα Ζαμάνη, τις Σκιαδαρέσες, τη Nalyssa Green και όχι μόνο.
Εισαγωγή:
Λένε πώς είναι δύσκολο να ξεχωρίσεις τους δίδυμους, ποιος είναι ποιός και ποιος κάνει τι. Τα αδέλφια φτάνουν στη συνάντηση μας με διάφορα λίγης ώρας, πρώτα ο Μιχάλης και μετά ο Παντελής και από την συζήτηση μας γίνεται αμέσως αισθητό πως είναι σαν ένα καλλιτεχνικό yin/yiang, δύο οντότητες με διακριτά ξεχωριστά σημεία, που αλληλοσυμπληρώνονται. Και ταυτόχρονα είναι ολόϊδιοι. Πώς τα καταφέρνουν; Ελπίζω να βρώ απαντήσεις.
Χθες μιλούσα με γνωστή λαϊκοπόπ τραγουδίστρια. Με ρώτησε αν έχω πάει σε κανένα λάιβ της προκοπής, πχ, σαν αυτά που κάνει ο Σωκράτης Μάλαμας. Δεν είναι κάπως ανακουφιστικό όλο αυτό, να μην έχουμε τόσο σκληρά «στεγανά» ανάμεσα στα είδη, όπως κάποτε με το «έντεχνο» και το λαικόποπ;
(έχουν αιφνιδιαστεί και οι δύο από την ερώτηση, κοιτάζονται με απορία και το σκέφτονται)
Παντελής Καλογεράκης: «Ευτυχώς που δεν έχουμε τέτοια κολλήματα πια! Γιατί να μην ακούμε όλα τα είδη και να επιλέγουμε τι μας αρέσει;».
Μιχάλης Καλογεράκης: «Νομίζω ότι πλέον δεν έχουν κάποιο ρόλο αυτοί οι διαχωρισμοί. Ακολουθείς το πρόσωπο, τον καλλιτέχνη που εκτιμάς, όχι τόσο το είδος...πχ, χθες στην Τεχνόπολη, ούρλιαζε ο κόσμος για τις Σκιαδαρέσες, τον Πάνο Βλάχο, τον Μουζουράκη, βγήκαμε κι εμείς για λίγο και είπαμε ένα ποίημα για την Παλαιστίνη. Εμένα μου έκανε εντύπωση που το ίδιο κοινό που ήξερε απ' έξω τους στίχους από το τελευταίο τραγούδι του Δημήτρη Μητσοτάκη, όταν βγήκε ο Πάνος Βλάχος και είπε τον «Αναρχικό» τον χειροκρότησε. Γιατί όχι;».
Π.Κ: «Σηκώνει κουβέντα αυτό, γιατί κι εγώ πιάνω τον εαυτό μου να ακούει το "Red Flag" της Vassilina και μετά την «Οδό Ονείρων» του Μάνου Χατζιδάκι, αλλά μπορεί να το κάνω και την ίδια μέρα! (γελάει). Αλλά δεν μπορώ να πιστέψω πώς οι άνθρωποι δεν είχαν πάντα ετερόκλητες αναζητήσεις, ίσως κάποτε να μας καλλιεργήθηκαν κάποια κόμπλεξ, κάποιες εμμονές, ότι πχ «εγώ ακούω Μαχαιρίτσα, και τίποτα άλλο!». Αλλά σίγουρα αυτό έχει ξεθωριάσει σήμερα, ευτυχώς!»
Όταν ήσασταν παιδιά, μπορούσατε να φανταστείτε συνεργασίες με την Μαρία Φαραντούρη, με τον Γιώργο Νταλάρα, με την Μάρθα Φριντζήλα και τόσους σπουδαίους καλλιτέχνες;
Π.Κ: «Μάλλον όχι, γιατί η μουσική ήρθε στη ζωή μας πολύ οργανικά, όταν ήμασταν ακόμα παιδιά όπως είπες και δεν το φανταζόμουνα ότι θα ήθελαν κάποιοι άνθρωποι να έρχονται να μας ακούσουν σε κάποιο χώρο και μετά να ξανάρχονται και πάει λέγοντας. Όχι ότι δεν ήθελα να κάνω αυτό που κάνω, αγαπούσα από μικρός την ποίηση και το να βρίσκομαι σε μια σκηνή και να ερμηνεύω, γι' αυτό και σπούδασα θέατρο. Αλλά δεν το φανταζόμουν να γίνεται αυτό που συμβαίνει τώρα, να παίζουμε στο σταυρό του νότου και από κάτω να τραγουδάνε ποιήματα».
Μ.Κ: «Ούτε εγώ το φανταζόμουνα, άλλωστε εμείς ξεκινήσαμε παίζοντας με τα ποιήματά, δε στήσαμε έναν μουσικό κόσμο και είπαμε ας δούμε αν κολλάει κάτι από τα ποιήματά. Η αρχή ήταν η ποίηση, ξεκινήσαμε με Μιχάλη Γκανά, Νίκο Μοσχοβά, συνυπήρξαμε με ποιητές, κάναμε παρέες, από το 2010 όταν και ήρθαμε στην Αθήνα. Οπότε από εκείνη τη χρονιά μέχρι σήμερα, με πολύ μικρά βήματα δημιουργήσαμε ένα κόσμο για να υπάρξουμε.
Π.Κ: «...εντάξει βέβαια, από την άλλη ο χώρος είναι άπειρος. Δηλαδή, τον χώρο όλοι οι άνθρωποι τον δημιουργούμε. Λέμε "πνίγομαι στη δουλειά, δεν έχω χρόνο" και μετά ερωτευόμαστε. Και ξαφνικά έχουμε χρόνο και για δουλειά και για έρωτα. Ο χώρος, όταν έχεις κάτι να πεις στον άλλον, τότε γίνεται, υπάρχει»
Ο τρόπος που ερμηνεύετε μια σύνθεση, ο ένας το μουσικό μέρος και ο άλλος το ποιητικό, προέκυψε σαν «ατύχημα» ή ήταν κάτι οργανικό;
Π.Κ: «Νομίζω πως ναι, βγήκε πολύ φυσικά, ο Μιχάλης ήταν πάντα μέσα στα μουσικά πράγματα, εγώ στην υποκριτική, εγώ από πάντα μου άρεσε να τα λέω και ο Μιχάλης να τα τραγουδάει»
Μ.Κ: «...συν το ότι η ποίηση μας το δίνει αυτό. Δηλαδή όταν θα μελοποιήσω εγώ ένα τμήμα από ένα ποίημα, θα υπάρξει χώρος για τον Παντελή ώστε να απαγγείλει...»
Π.Κ: «...ακριβώς όπως το λες. Η ποίηση είναι ένα ολόκληρο θεατρικό έργο σε μια σελίδα, οπότε αυτόματα προέκυψε η ανάγκη μας να ερμηνεύσουμε με αυτό τον τρόπο»
Είναι σαν ένα χρώμα σε μια παλέτα με την οποία «ζωγραφίζετε» μια εικόνα, η ποίηση;
Μ.Κ: «...ναι, ναι! Και ο Παντελής πριν ακόμα σπουδάσει υποκριτική, απήγγειλε, όπως το κάνει τώρα. Βγήκε μόνο του όλο αυτό».
Υπάρχει πάντως μια πολύ δυναμική εμφάνιση της απαγγελίας, της spoken word μουσικής εκεί έξω. Όπως με τον Kae Tempest..
Π.Κ: «Το ωραίο με τους καλλιτέχνες σαν τον Kae Tempest είναι ότι έχουν κυρίως δικό τους υλικό. Εμείς περισσότεροι φτιάχνουμε παραστάσεις με ποιήματα, τα οποία μας δίνουν την ελευθερία να δημιουργήσουμε ό,τι κόσμους θέλουμε».
Τι ήταν τα «Ρεμπώτικα» για εσάς; Πόσο δύσκολο ήταν να αποσυμπιεστείτε από μια τόσο τραγική ιστορία;
Μ.Κ: «Είναι μια απίστευτα όμορφη ιστορία αυτή του Ρεμπώ και του Βερλέν,, τα δουλέψαμε αρκετά χρόνια πριν βγουν, τα "Ρεμπώτικα"».
Π.Κ «Εγώ θυμάμαι μικρό παιδί, 15-16 ετών τον εαυτό μου, να διαβάζει την ιστορία...»
Μ.Κ: «Ήταν κάποιο λάηβ που κάναμε το 2015 στην Κρήτη και θέλαμε να εντάξουμε κάποιο ποίημά του Ρεμπό. Το είπαμε "Ρεμπώτικο" και κάπως έτσι άρχισε να παίρνει μορφή αυτός ο κύκλος τραγουδιών. Μας άκουσα πρόσφατα σε ένα podcast του Μελωδία από το 2021 να μιλάμε για τα Ρεμπώτικα και είχαμε ένταση ακόμα, πάρα πολύ».
Από την παραγωγή, από τα τραγούδια...
Μ.Κ: «ήταν σίγουρα too much!».
Π.Κ: «ένα μεγάλο έργο!».
Μ.Κ: «Και ήταν επίσης και αυτό που σκεφτόμασταν, ότι, οκ εμείς δοκιμάζουμε να βγάλουμε κάτι τέτοιο, αλλά θα το ακούσει κανείς; Μήπως θα έρθει κάποιος και θα μας πει τι μ@λακια ήταν αυτή!».
Π.Κ: «Εκτός από τον (Απόστολο) Κίτσο που έκανε τις ενορχηστρώσεις, δεν είχαμε κάποιο άλλο feedback».
Μ.Κ: «Μετά όταν βγάλαμε αυτό το πράγμα, όταν κάναμε και τα πρώτα live και είχαμε στο πλευρό μας και την Κιτσοπούλου, τότε νιώσαμε χαρούμενοι και περήφανοι που κάναμε αυτή τη μεγάλη δουλειά».
Λένα Κιτσόπουλου, σαν να λέμε ένα από τα πιο αμφιλεγόμενα πρόσωπα της αθηναϊκής ποπ κουλτούρας
Μ.Κ: «Ναι! Χαίρομαι πολύ που την είχαμε κοντά μας. Ξέρεις αυτό γουστάρω, όταν κάποιοι ενοχλούνται από κάποια καλλιτεχνική έκφραση που είναι κάπως αντιδραστική και έξω από τη νόρμα, να τους κάνω να ενοχλούνται εντελώς».
Ζήσατε την αθηναϊκή νύχτα στο Σταυρό του Νότου και στο Κύτταρο φέτος το χειμώνα. Πώς ήταν;
(χαμογελάνε και οι δύο, «πασάρει» την απάντηση ο Μιχάλης στον Παντελή)
Π.Κ: «Ήταν μια πολύ ωραία φάση, πάρα πολύ έντονη, περάσαμε φανταστικά. Ανυπομονώ για τη νέα σεζόν».
Τα Παραμύθια της Μελπομένης. Πείτε μου λίγα λόγια για το νέο σας κύκλο τραγουδιών...
Π.Κ: «Είναι μια αναφορά σε μια σειρά με τα πρώτα κείμενα του Άντον Τσέχοφ, στα οποία βρίσκεις ψήγματα του συγγραφικού του πλούτου, επίσης Μελπομένη λένε τη μητέρα μας, είναι ο ίδιος άνθρωπος που φαίνεται να κάνει χαρούμενη σχοινάκι στο εξώφυλλο του δίσκου. Επίσης και τα ποιήματα που βάλαμε μέσα, τα ξέρουμε 15 χρόνια, τα τραγουδάμε, τα αγαπάμε. Είναι σαν ένα παραμύθι που φαίνεται απλοϊκό, αλλά το νόημα του σου ανοίγει κάποιο δρόμο, σου δίνει ένα μήνυμα».
Έχει δρόμο ακόμα αυτός ο δίσκος;
Μ.Κ: «Ναι, μοιάζει λίγο με τα Ρεμπώτικά, που όταν βγήκαν δεν μπορούσες να καταλάβεις τι είναι. Αυτό που μπορώ να διακρίνω είναι πως πρόκειται για έναν εντελώς πολιτικό δίσκο. Τα περισσότερα τραγούδια είναι πολιτικά. Είναι η Γώγου μέσα, ο Τζελαλαντίν Ρουμί, ο Πέσόα».
Π.Κ: «Ακόμα κι εκείνα που μοιάζουνε ερωτικά, έχουν πολιτικό χαρακτήρα».
Είναι και ο «Κάβουρας» πολιτικό τραγούδι;
Μ.Κ:«Έ βέβαια! Πώς δεν είναι; Καβουράρας αγαπημένος! Είναι εντελώς πολιτικό τραγούδι. Εμένα με συγκίνησε πολύ η ατάκα σκέψου πως θα 'ταν η ζωή και πως την κάναμε».
Σχέδια για τους επόμενους μήνες;
Μ.Κ: «Θέλουμε να ταξιδέψουμε, να παίξουμε, να κοσκινίσουμε τα παραμύθια της μελπομένης, να τα ανοίξουμε στον κόσμο».
Π.Κ: «Έχουμε και κάποια ποιήματα της Μάρθας που έχουμε δουλέψει για να βγουν ως κάτι καινούριο, αλλά αυτό αφορά την ερχόμενη σεζόν. Οπότε αυτή την εποχή έχουμε χαρά και αγάπη και προσμονή για τα Παραμύθια της Μελπομένης, ίσως και κάποια τραγουδάκια που θα βγαίνουν μόνα τους».
Τι σας έκανε να γελάσετε πολύ, πρόσφατα;
(κοιτάζονται σχεδόν με τρόμο, ο Μιχάλης κάτι φέρνει στο νου, ο Παντελής προσπαθεί να φέρει κάτι, περνάνε μερικά δευτερόλεπτα βαριά στους λεπτοδείκτες μας)
Π.Κ: «Δεν έχω τίποτα! Δεν μου έρχεται κάτι τώρα». (γελάει, με μια δόση τρόμου)
Μ.Κ: «Θα πω κάτι από το χωριό που βρέθηκα πρόσφατα και ήμουν μαζί με τη φίλη μου. Ξυπνάω το πρωί στις επτά ξαφνικά, γιατί έχει πάει ο δήμος με μηχάνημα στην παραλία, για να φτιάξει την παραλία! Να βάλει πέτρες! Και είναι ένας τύπος που δουλεύει, ένας Πελλοπονήσιος, καταπληκτικός! Φωνάζει "άνοιξε ρε, άνοιξε!" (με άψογη πελοποννησιακή προφορά του Μιχάλη). Έχει παρκάρει όμως σε ένα σημείο που εμποδίζει ξεκάθαρα, κι έρχεται ένας άλλος παππούς και του φωνάζει "βγάλτου αμάξι'ς από κεεε, θέλω να πάω στο γιατροόο". Έκλαψα από τα γέλια, σαν σκηνή από ταινία ήτανε...»
Κλείνουμε το μαγνητόφωνο και μιλάμε γι' αυτή την πόλη, την Αθήνα, που έχει αλλάξει 100 πρόσωπα τα τελευταία 15 χρόνια που τα αδέλφια Καλογεράκη βρίσκονται στην Αθήνα. Ανανεώνουμε το ραντεβού μας σε κάποια συναυλία, στις ταράτσες των πόλεων ή στα νησιά.
Ακολουθήστε το Reader.gr στα Google News για να είστε πάντα ενημερωμένοι για όλες τις ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο.
