Μενού
  • Α-
  • Α+

Η Σοφία Μπεκατώρου βρέθηκε αντιμέτωπη με το τέρας δύο φορές. Μία όταν ασέλγησε εναντίον της ο καταγγελλόμενος και μία όταν η ίδια βρήκε το κουράγιο να νικήσει τους δαίμονες της σιωπής.

Η Μπεκατώρου τόλμησε, φώναξε και είναι έτοιμη γι'ακόμα μια μάχη. Μόνο που αυτή τη φορά στο πλευρό της θα έχει πολλούς. Μέσα σε λίγες ώρες, οι καταγγελίες φούντωσαν. Δεκάδες κορίτσια, γυναίκες βγήκαν να μιλήσουν για όλα όσα δεν μπορούσαν. Το #MeToo, το κίνημα που άλλαξε το σύστημα σε πολλές χώρες του κόσμου, ήρθε στην Ελλάδα ελπίζοντας πως κι εδώ θα συμπαρασύρει όλα τα άσχημα που χρόνια τώρα αποτελούν επτασφράγιστα μυστικά.  

Το 2007, η Αμερικανίδα ακτιβίστρια Ταράνα Μπερκ χρησιμοποίησε τον όρο «Me Too» για να αυξήσει την ευαισθητοποίηση της κοινής γνώμης στο φλέγον ζήτημα της σεξουαλικής κακοποίησης και να ταχθεί υπέρ των θυμάτων αυτής. Μία δεκαετία μετά, το συγκεκριμένο hashtag έγινε viral, καθώς μία μία γυναίκες έβγαιναν μπροστά να κατηγορήσουν ισχυρούς άνδρες για παρενόχληση και συναφή σοβαρά παραπτώματα.

Έτσι ξεκίνησε το κίνημα hashtag #MeToo

Ηταν η 5η Οκτωβρίου του 2017, όταν ο Ρον Φάροου, δημοσιογράφος, έβγαλε τα «άπλυτα» του Χάρβεϊ Γουάινστιν, του ισχυρού άντρα του Hollywood. Ο New Yorker αποκάλυψε υποθέσεις σεξουαλικής παρενόχλησης δεκαετιών με δράστη τον πολυεκατομμυριούχο αμερικανό παραγωγό, συνιδρυτή της Miramax, αλλά και της The Weinstein Company.

Η Έιζια Αρτζέντο, Ιταλίδα ηθοποιός και σύντροφος του αείμνηστου Άντονι Μπουρντέν, βγήκε μπροστά, μίλησε χωρίς φόβο και κατάφερε με τις αποκαλύψεις της να... μουδιάσει το Χόλιγουντ. «Το 1997 βιάστηκα από τον Γουάινστιν εδώ στις Κάννες. Ήμουν 21. Το φεστιβάλ αυτό ήταν για εκείνον, «τόπος κυνηγιού»... Θέλω να κάνω μια πρόβλεψη. Ο Χάρβεϊ Γουάινστιν δεν θα είναι ποτέ ξανά ευπρόσδεκτος εδώ. Θα ζήσει ατιμασμένος και αποδιωγμένος» και η πρόβλεψή της ήταν σωστή.

Οι αποκαλύψεις άνοιξαν στόματα. Γυναίκες που η κατάθλιψη τις διέλυσε βρήκαν την ευκαιρία να πάρουν ανάσα μιλώντας για τα όσα εφιαλτικά έζησαν. Πολλές είδαν την καριέρα τους να διαλύεται, τη ζωή τους να παίρνει την κάτω βόλτα, αλλά τώρα είδαν ξανά μια ευκαιρία για να πάρουν τη ζωή στα χέρια τους. Μαζί τους βγήκαν και άνδρες – θύματα του διάσημου παραγωγού.

Το hashtag #quellavoltache («εκείνη τη φορά που») γεννήθηκε στις 12 Οκτωβρίου του 2017 ως απάντηση στο bullying που δέχθηκε η Αρτζέντο και απέκτησε τεράστια δύναμη. Δύο ημέρες αργότερα, Γάλλοι ακτιβιστές λάνσαραν το #balancetonporc («κάρφωσε το δικό σου γουρούνι») με επικεφαλής τη δημοσιογράφο Σάντρα Μούλερ. Ηταν η πρώτη που αποκάλυψε την παρενόχληση που είχε υποστεί από τον Ερίκ Μπριόν, πρώην ιδιοκτήτη της Équidia. Τη σκυτάλη πήραν πολλές γυναίκες που είχαν πέσει θύματα παρενόχλησης στον εργασιακό χώρο, στην οικογένεια και όχι μόνο… 

Οι καταγγελίες πολλαπλασιάζονταν και τα θύματα μέσα από κάθε τους ανάρτηση έβγαζαν τον θυμό, τον πόνο τους. Ηταν ένα είδος λύτρωσης για τις γυναίκες που είχαν έρθει αντιμέτωπες με τον εφιάλτη. Επειτα από λίγες ημέρες, η Αμερικανίδα ηθοποιός Αλίσα Μιλάνο -θύμα του Γουάινστιν- έγραψε το hashtag #MeToo στο προφίλ της στο Twitter και όλα πήραν το δρόμο τους. Ηταν το κοινό σύνθημα κατά της σεξουαλικής κακοποίησης που εξαπλώθηκε σε ολόκληρο τον κόσμο.  

Το περιοδικό Time ανακήρυξε «Πρόσωπο της Χρονιάς» για το 2017 τις γυναίκες που ξεκίνησαν την επανάσταση κόντρα στη σεξουαλική κακοποίηση, με τις Τέιλορ Σουίφτ (τραγουδίστρια), Άσλεϊ Τζαντ (ηθοποιός – θύμα του Γουάινστιν), Σούζαν Φάουλερ (πρώην μηχανικός στο Uber), Ιζαμπέλ Πασκουάλ (αγρότισσα) και Αντάμα Ίβου (λομπίστρια) να φιγουράρουν στο εξώφυλλο και να αποτελούν γυναίκες – πρότυπα για όλους. 

Όταν το  #MeToo ήρθε στην Ελλάδα!

Τρία και παραπάνω χρόνια έχουν περάσει από την έκρηξη του κινήματος #MeToo, όμως η πρώτη γνωριμία με την Ελλάδα δεν ήταν η ιδανικότερη. Οι απόπειρες που έγιναν τότε δεν προχώρησαν και η απογοήτευση ήταν το μόνο που έμεινε… Τώρα είναι διαφορετικά, η Μπεκατώρου έκανε την αρχή και πλέον προσφέρεται μια μοναδική ευκαιρία να ξεκινήσει επιτέλους εκείνη η κουβέντα και οι αποκαλύψει που τότε έμειναν στο κενό.  

Ποια είναι η κατάσταση του #MeToo ανά τον πλανήτη;

Τώρα πια, το #MeToo έχει εξελιχθεί σε ένα κίνημα διεθνούς εμβέλειας, Έχει δημιουργήσει τεράστιο αντίκτυπο κι έχει γεννήσει και αντίστοιχα τοπικά hashtag σε πολλές χώρες του πλανήτη. Κατά τη διάρκεια της πανδημίας του κoρονοϊού, η έμφυλη βία δεν έχει σταματήσει, ωστόσο ούτε κι ο ακτιβισμός για τα δικαιώματα των γυναικών. Αν μη τι άλλο, σε κάποιες περιπτώσεις δημιούργησε νέες γραμμές επικοινωνίας για επείγοντα περιστατικά.

Κίνα

Δύο χρόνια αφότου το κίνημα #MeToo ξεκίνησε στην Κίνα, οι Κινέζες φεμινίστριες μάχονται σε μετωπική σύγκρουση με ένα πολιτικό περιβάλλον όπου ο έλεγχος του κυβερνώντος Κομμουνιστικού Κόμματος στο ίντερνετ και στα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης, αλλά και στην ανεξάρτητο ακτιβισμό, είναι πιο στενός από ποτέ μέσα στα τελευταία τριάντα χρόνια.

Το μονοκομματικό καθεστώς της Κίνας παρουσιάζει μηδενική ανοχή σε συλλογικές ενέργειες, οπότε το τοπικό κίνημα #MeToo δεν έχει καταφέρει ως σήμερα να πραγματοποιήσει μαζικές διαδηλώσεις στους δρόμους. Ωστόσο κάποια από τα θύματα έχουν με μεμονωμένες ενέργειες φτάσει τις υποθέσεις τους στα δικαστήρια, επιδεικνύοντας εντυπωσιακό σθένος και αποφασιστικότητα.

Η κινεζική κυβέρνηση, κάτω από το βάρος και την πίεση υποθέσεων και με κατηγορούμενους επώνυμους άνδρες της χώρας, προχώρησε σε κάποιες περιορισμένες βελτιώσεις στο σύστημά της. Τον Δεκέμβριο του 2018, το Ανώτατο Δικαστήριο προσέθεσε τη σεξουαλική παρενόχληση στη λίστα των πράξεων που χρήζουν περαιτέρω ενεργειών, διευκολύνοντας τα θύματα του #MeToo να προσφύγουν στη Δικαιοσύνη. Ακόμα κι έτσι όμως, η Κίνα εξακολουθεί και παρουσιάζει έλλειψη σε στιβαρούς νόμους εναντίον της σεξουαλικής παρενόχλησης.

Ινδία - Ιαπωνία

Μόλις από το φθινόπωρο του 2018, οι Ινδές άρχισαν να μοιράζονται εμπειρίες σεξουαλικής κακοποίησης γεμάτες πόνο και τρόμο στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, με το hashtag #MeToo. Οι περισσότερες ιστορίες περιλαμβάνουν επιθέσεις από ανθρώπους γνωστούς στα θύματα. Άνθρωποι που κάποτε εμπιστεύονταν, όπως πρώην σύντροφοι, συμμαθητές, συνάδελφοι, τις βίασαν ή τους επιτέθηκαν, υποκρινόμενοι αδυναμία κατανόησης της συγκατάθεσης, και στη συνέχεια τις υπέβαλαν σε gaslighting (ψυχολογική χειραγώγηση κατά την οποία ο θύτης χρησιμοποιεί άρνηση, παραπλάνηση, αντιφάσεις, και ψεύδη, για να αποσταθεροποιήσει το θύμα και να απαξιώσει τις πεποιθήσεις και την οπτική γωνία του).

Δυστυχώς, καθώς η πλειονότητα των περιστατικών λαμβάνουν χώρα σε ιδιωτικούς χώρους χωρίς μάρτυρες, οι υποθέσεις δεν ευσταθούν εύκολα σε μία δίκη. Αν προσθέσουμε και την κοινωνική αποδοκιμασία αλλά και την απάθεια της αστυνομίας, οι γυναίκες θεωρούν τη όποια καταγγελία μάταιη.

Το #MeToo έφθασε στην Ιαπωνία στα τέλη του 2017. Το κίνημα βοήθησε τον κόσμο να συνειδητοποιήσει ότι το θέμα της σεξουαλικής βίας και παρενόχλησης μας επηρεάζει όλους. Η εκκίνηση των λεγόμενων «Διαδηλώσεων των Λουλουδιών» είναι μία απόδειξη το ότι η κοινωνία στη χώρα αν και με αργό ρυθμό, αλλάζει.

Αυστραλία

Το #MeToo έγινε viral τον Οκτώβρη του 2017 στην Αυστραλία, και στην αρχή του ακολούθησε καταιγισμός δημοσίευσης περιστατικών που υποδείκνυαν ως θύτες υψηλού προφίλ άντρες. Στη συνέχεια, αυτή η ορμή σταμάτησε, αφού ακολούθησαν μηνύσεις από τους καταγγελθέντες ως δράστες προς τα θύματα, γεγονός που αποθάρρυνε πολλές γυναίκες από το να δημοσιοποιήσουν τις δικές τους εμπειρίες. Θα πρέπει να τονιστεί επίσης ότι η Αυστραλία έχει μερικούς από τους πιο περιοριστικούς νόμους περί δυσφήμισης στον κόσμο, οι οποίοι ευνοούν σε μεγάλο βαθμό τον ενάγοντα.

Η επιμονή όμως μπορεί να κάνει τη διαφορά, και το 2018 ξεκίνησε η εκστρατεία #LetHerSpeak ως μέσο υποστήριξης για τη μεταρρύθμιση του νόμου. Ήδη σε κάποιες επικράτειες υπάρχει προτεινόμενη (βελτιωμένη) νομοθεσία προς έγκριση. Είναι σαφές όμως ότι πρέπει να γίνουν περαιτέρω προσπάθειες για να διασφαλιστεί ότι οι φωνές των γυναικών ενισχύονται και ακούγονται.

Γαλλία και Αφρική

Το 2017, η Γαλλία υποδέχθηκε το #MeToo με ανάμικτα συναισθήματα. Ενώ άνθρωποι μεγαλύτερης ηλικίας έφθασαν να χαρακτηρίσουν το κίνημα έως και γελοίο (Μπριζίτ Μπαρντό), στην ουσία μέσω αυτού αναδύθηκε μια νεότερη γενιά που δεν δέχεται πλέον τη σιωπή των επιζώντων και είναι πρόθυμη να τερματίσει την ατιμωρησία που απολαμβάνουν οι ισχυροί θύτες. Αυτή η αντιπαράθεση μεταξύ των γενεών δείχνει την αργή κατάρρευση ενός παλαιού κόσμου. Έρχεται η εποχή της ευθύνης.

Με αφορμή ένα καταγεγραμμένο περιστατικό στο Πανεπιστήμιο του Λάγος στη Νιγηρία, όπου ένας πάστορας κι ένας λέκτορας παρενόχλησαν μία ρεπόρτερ του BBC που δρούσε κρυφά ως ανήλικη μαθήτρια, δημιουργήθηκε το #Sex4Grades κι έγινε και αμέσως viral. Επιπλέον έρευνα αποκάλυψε και το εύρος της παρενόχλησης στα Πανεπιστήμια όλης της Νιγηρίας και της Γκάνας.

Η ανταπόκριση στο εγχείρημα ήταν εκπληκτική, καθώς πολλές γυναίκες της Δυτικής Αφρικής αντιμετωπίζουν επιθετική συμπεριφορά ως μέρος της καθημερινής ζωής. Κι ενώ το #MeToo στις Ηνωμένες Πολιτείες βγήκε στην επικαιρότητα από ισχυρές επώνυμες γυναίκες και δημοσιογράφους που εργάζονται στο Χόλιγουντ και τα μέσα ενημέρωσης, σε αυτή την περίπτωση είναι διαφορετικό καθώς οι νεαρές στην Αφρική είναι συνήθως κορίτσια χωρίς φωνή.

Μεξικό

Το #MeToo έφτασε στο Μεξικό το 2017, όμως οι γυναίκες της χώρας δεν ένιωσαν τότε έτοιμες. Ουσιαστικά η έκρηξη έγινε το 2019, όταν έλαβαν χώρα καταγγελίες για ανάρμοστη συμπεριφορά και παρενόχληση κατά ενός ποιητή από πολλές γυναίκες. Στη συνέχεια, οι καταγγελίες με θύτες εξέχουσες προσωπικότητες από τον χώρο του θεάματος, της διαφήμισης, των πανεπιστημίων και των μίντια, έπεσαν βροχή. 

Μπορεί να είναι πολύ νωρίς ακόμα για να αξιολογηθεί ο πλήρης αντίκτυπος του κινήματος #MeToo στο Μεξικό, αλλά κάθε μέρα βλέπουμε περισσότερες κατηγορίες και μαρτυρίες. Γνωρίζουμε τώρα ότι το να μιλήσουμε για την παρενόχληση και τη βία κατά των γυναικών είναι μια πραγματική επιλογή, και ότι δεν θα είμαστε μόνες αν δημοσιοποιήσουμε τις εμπειρίες μας.

Άφησε το ίχνος του

Το κίνημα #MeToo άφησε το ίχνος του βοήθησε πολλούς να αλλάξουν τον τρόπο που μιλάμε σήμερα για τη σεξουαλική παρενόχληση. Παράλληλα, έδωσε κουράγιο στα θύματα, πίστη ότι ποτέ δεν είναι αργά για δικαίωση.

Το κίνημα #MeToo συγκλόνισε κι εξακολουθεί να ταρακουνά τις δομές εξουσίας στους πιο προβεβλημένους τομείς της κοινωνίας. Όπως τόνιζαν οι Νew York Times, ένα ποσοστό 50% από αυτούς που απολύθηκαν για σεξουαλική παρενόχληση στον χώρο εργασίας αντικαταστάθηκαν από γυναίκες.

Πηγές: New York Times, Washington Post.

Google News

Ακολουθήστε το Reader.gr στα Google News για να είστε πάντα ενημερωμένοι για όλες τις ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο.

BEST OF LIQUID MEDIA