Συμπληρώθηκε ένας χρόνος από μία από τις πιο δύσκολες περιόδους της σύγχρονης ιστορίας.
Ένας χρόνος κατά τον οποίο λέξεις όπως «πανδημία», «lockdown», «social distancing» και (φυσικά) «κορονοϊός» έγιναν το επίκεντρο της καθημερινότητάς μας ενώ οι μάσκες και τα αντισηπτικά παντός είδους και μεγέθους έγιναν υποχρεωτικά... αξεσουάρ για όλους μας σε όλο τον κόσμο.
Ο φονικός αυτός και ιδιαίτερα μολυσματικός ιός, που ξεκίνησε -όπως εκτιμούν οι ειδικοί- από τις αγορές της πόλης Γουχάν στην Κίνα, πλέον «στοιχειώνει» όλο τον πλανήτη. Τα κρούσματα έχουν ξεπεράσει παγκοσμίως τα 90 εκατομμύρια ενώ οι νεκροί «αγγίζουν» τους 2 εκατομμύρια, με τις χώρες που έχουν πληγεί περισσότερο να είναι οι ΗΠΑ, η Βραζιλία, η Ινδία, το Μεξικό και η Ιταλία.
Πώς όμως φτάσαμε σε αυτό το σημείο; Πώς ξεκίνησε αυτή η «καταιγίδα» και ποια λάθη έγιναν χάρη στα οποία o ιός όχι μόνο δεν απομονώθηκε αλλά «χτύπησε» όλο τον πλανήτη; «Σκρολάρετε» προς τα κάτω και θα μάθετε...
Η αρχή του κακού
Όλα ξεκίνησαν στην Γουχάν... Συγκεκριμένα, στις 31 Δεκεμβρίου 2019 οι κινεζικές αρχές ενημερώνουν τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας για την ύπαρξη πολλών περιστατικών μίας... ασυνήθιστης πνευμονίας. Λίγο αργότερα, Κινέζοι επιστήμονες άρχισαν να... ψελλίζουν πως ένας νέος ιός είναι υπεύθυνος για αυτή την πνευμονία, ενώ στις 11 Ιανουαρίου του 2020 καταγράφηκε και ο πρώτος θάνατος. Εκ του αποτελέσματος φαίνεται πως αυτό ήταν το πρώτο «πετραδάκι» στην χιονοστιβάδα που ακολούθησε...
Την στιγμή που στην Κίνα ετοιμάζονταν να γιορτάσουν την Πρωτοχρονιά, τελικά όχι μόνο ακυρώθηκαν οι εορτασμοί αλλά επιβλήθηκε ένα «σκληρό» lockdown για εκατομμύρια ανθρώπους στην επαρχία Χουμπέι, καθώς οι ειδικοί αντιλήφθηκαν πως επρόκειτο για μία κατάσταση πρωτόγνωρη που έπρεπε να απομονωθεί άμεσα. Δεν πήγε και τόσο καλά αυτό.
Ιδιαίτερη μνεία εδώ πρέπει να γίνει στον Κινέζο οφθαλμίατρο, Li Wenliang, ο οποίος ήταν ο πρώτος που έκρουσε τον κώδωνα του κινδύνου και δημοσίευσε πληροφορίες για αυτόν τον νέο ιό, με αποτέλεσμα να κατηγορηθεί από τις αρχές για διασπορά «ψευδών ειδήσεων». Ο Li Wenliang πέθανε από κορονοϊό έναν μήνα αργότερα, όταν ο πλανήτης ξεκινούσε να αντιλαμβάνεται πόσο δίκιο είχε...
Από που ξεκίνησε όμως το κακό; Ακόμα και τώρα δεν έχει εξακριβωθεί ακριβώς ο λόγος. Τώρα αν για αυτό φταίει η (όντως) περίπλοκη φύση του ιού ή απλά η... μυστικοπάθεια που διακρίνει τους Κινέζους είναι ένα άλλο θέμα. Το γεγονός όμως ότι το πρώτο θύμα του κορονοϊού -ένας 61χρονος- ήταν τακτικός πελάτης στην αγορά της Γουχάν οδήγησε στο συμπέρασμα ότι από εκεί ξεκίνησε την φονική του πορεία ο ιός. Σίγουρα βοήθησε και η... φήμη που ακολουθεί τις αγορές ζώων της Κίνας ότι αποτελούν ανέκαθεν πεδίο εξάπλωσης για μολυσματικές ασθένειες, αλλά όπως και να έχει, η κίνηση να πέσει «λουκέτο» στις εν λόγω αγορές από τους Κινέζους είναι σα να λέμε «τι κάνει νιάου νιάου στα κεραμίδια».
Και εν προκειμένω, στη δίνη των κατηγοριών για την εξάπλωση του κορονοϊού βρέθηκαν από τη σούπα νυχτερίδας (αγαπημένο έδεσμα των ντόπιων) μέχρι και τον κακόμοιρο τον... παγκολίνο, ο οποίος θεωρήθηκε ως το ζώο-ξενιστής του ιού, με αυτό να καταρρίπτεται λίγες εβδομάδες αργότερα. Τελικά ακόμα και σήμερα, μία ξεκάθαρη απάντηση για το τι ευθύνεται για την εξάπλωση του ιού δεν υπάρχει.
Τι εστί κορονοϊός
Αυτός ο νέος ιός (η αλήθεια είναι πως) αντιμετωπίστηκε με καχυποψία από τον υπόλοιπο κόσμο, καθώς -πέραν από τους ειδικούς- κανείς δεν φανταζόταν πως θα μπορούσε να εξελιχθεί σε μία τόσο ευρείας κλίμακας πανδημία, ενώ υπήρχε και η αίσθηση πως η Κίνα ήταν «αρκετά μακριά» για να επηρεαστεί ο δυτικός πολιτισμός. Φευ...
Τι είναι όμως αυτός ο κορονοϊός; Τα βασικά του στοιχεία είναι τα εξής:
- Είναι (πάρα) πολύ μεταδοτικός
- Δεν έχει τη θνησιμότητα άλλων ιών, όπως η βουβωνική πανώλη του 14ου αιώνα αλλά η υψηλή μεταδοτικότητα που έχει, αντιστοιχεί και σε εξίσου μεγάλο αριθμό θανάτων
- Μεταδίδεται μέσω των σταγονιδίων του βήχα, τα οποία μολύνουν τα άτομα που τα εισπνέουν ή αγγίζουν μολυσμένες επιφάνειες.
- Πλήττει κυρίως το αναπνευστικό σύστημα
- Τα κύρια συμπτώματά του είναι γενική αδυναμία και πυρετός, βήχας και ορισμένες φορές πνευμονία ενώ ακολουθεί η δύσπνοια σε επόμενο στάδιο
- Υπάρχουν κι άλλα συμπτώματα που δεν είναι τόσο συχνά όπως διάρροια, μυικοί πόνοι, πονόλαιμος, ρινική καταρροή και ανοσμία
- Η νόσος που προκαλείται από τον εν λόγω κορονοϊό ονομάστηκε COVID-19
Ο ερχομός αυτής της νέας νόσου έφερε στο προσκήνιο και κάποιες νέες «συνήθειες» που αν τις είχες από το 2019 και πριν, θα έφερες τον ατυχή χαρακτηρισμό του «υποχόνδριου». Ο λογος βεβαίως για τα μέτρα προσωπικής υγιεινής, καθαρισμού και απολύμανσης, ενώ στη ζωή μας μπήκαν για τα καλά τα γάντια (στην αρχή της πανδημίας τουλάχιστον) και οι μάσκες. Νέες συνήθειες έφεραν στη συνέχεια και τα lockdowns που επιβλήθηκαν σε παγκόσμιο επίπεδο αλλά για αυτές θα μιλήσουμε στη συνέχεια.
Το πρώτο «χτύπημα» στην Ευρώπη
Την ώρα που τα αντανακλαστικά του ΠΟΥ δεν επεδείκνυαν και... αστραπιαία ταχύτητα, και οι χώρες σε όλο τον πλανήτη δεν φάνηκε να προβληματίζονται ιδιαίτερα από την απειλή του κορονοϊού και έπρεπε να χτυπήσει την πόρτα της Ιταλίας (και συγκεκριμένα του Μπέργκαμο) για να αντιληφθούν όλοι ότι ο κίνδυνος ήταν μεγάλος και άμεσος. Το πρώτα κρούσματα στην Ιταλία επιβεβαιώθηκαν στις 31 Ιανουαρίου, όταν δύο Κινέζοι τουρίστες βρέθηκαν θετικοί στον ιό και μέσα σε έναν μήνα «γονάτισε» μία από τις πιο ισχυρές ευρωπαϊκές χώρες. Το τοπικό σύστημα υγείας κατέρρευσε ενώ ανεξίτηλες στη μνήμη έχουν μείνει οι εικόνες με το «κονβόι θανάτου» από στρατιωτικά φορτηγά που μετέφεραν φέρετρα σε άλλες πόλεις.
Έπρεπε λοιπόν να φτάσει στην «καρδιά» του δυτικού πολιτισμού ο ιός για να ηχήσει ο συναγερμός σε όλη την υφήλιο, με τις εξελίξεις μετά να θυμίζουν χιονοστιβάδα. Ανήμερα του Αγίου Βαλεντίνου (14 Φεβρουαρίου) καταγράφηκε ο πρώτος θάνατος στην Ευρώπη (ένας 80χρονος Κινέζος τουρίστας στο Παρίσι), ενώ μέχρι το τέλος του μήνα ανακοινώθηκαν οι πρώτοι νεκροί και στις ΗΠΑ.
Στις 26 Φεβρουαρίου ανακοινώθηκε και το πρώτο κρούσμα του κορονοϊού στη χώρα μας, με τις εικόνες (κυρίως) στη γειτονική Ιταλία να οδηγούν τελικά στο πρώτο lockdown στην Ελλάδα στις 23 Μαρτίου.
Και εγένετω πανδημία
Οι εξελίξεις είναι καταιγιστικές. Σιγά σιγά καταγράφονται ολοένα και περισσότερα κρούσματα και νεκροί σε διαφορετικά σημεία του πλανήτη. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας δεν είχε άλλη επιλογή. Στις 11 Μαρτίου κηρύχθηκε κι επίσημα ως «πανδημία» η επέλαση του κορονοϊού αν και όλοι γνώριζαν πως αυτό αποτελούσε γεγονός εδώ και καιρό.
Η Ευρώπη προχωρά σε γενικό «σκληρότατο» lockdown και όλα σταματούν. Τα σύνορα κλείνουν και όλος ο πλανήτης παρατηρεί μουδιασμένος από τον καναπέ του αναρωτώμενος αν όλο αυτό ήταν ένα εφιαλτικό όνειρο ή μία πραγματικότητα για την οποία ουδείς δεν ήταν προετοιμασμένος.
Τα καλά νέα είναι ότι το lockdown έφερε αποτελέσματα. Μπορεί να απαγορεύτηκαν τα ταξίδια, οι συναθροίσεις και οι αθλητικές και πολιτιστικές δραστηριότητες, με την τηλεργασία να γίνεται η νέα «συνήθεια» και ανάγκη αλλά σε γενικές γραμμές η κατάσταση έδειξε να βελτιώνεται και το καλοκαίρι «θύμισε» κανονικότητα. Δυστυχώς όμως ούτε αυτό κράτησε για πολύ.
Το φθινόπωρο τα κρούσματα εκτοξεύθηκαν ξανά, με τα κανάλια να «βαφτίζουν» την έξαρση των κρουσμάτων ως «το δεύτερο κύμα της πανδημίας» και ως φυσικό επακόλουθο επέστρεψαν και τα περιοριστικά μέτρα σε όλο τον κόσμο. Σε αυτή την κατάσταση βρισκόμαστε ακόμα με τις κυβερνήσεις να ακροβατούν σε ένα τεντωμένο σχοινί «τρόμου», όπου από τη μία βρίσκονται οι ζωές των πολιτών και από την άλλη οι ασθμαίνουσες οικονομίες με την παγκόσμια κρίση που έχει προκύψει να παραπέμπει σε άλλες «σκοτεινές» εποχές.
Το μόνο πράγμα που φαίνεται πως μπορεί να εξομαλύνει την κατάσταση είναι το εμβόλιο και σε αυτό οι φαρμακοβιομηχανίες επέδειξαν αντανακλαστικά. Και δεν είναι υπερβολή να χαρακτηρίσουμε ως «άθλο» ότι έγινε διαθέσιμο το εμβόλιο κατά του κορονοϊού πριν φύγει το 2020, προσφέροντας ελπίδα στον καταπονεμένο κόσμο.
Τώρα οι ειδικοί αναφέρουν πως με τον ερχομό του εμβολίου, μέχρι το τέλος του 2021 θα έχει «θωρακιστεί» ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού του πλανήτη έτσι ώστε να μπορέσει η ανθρωπότητα να επιστρέψει σιγά σιγά στην κανονικότητα και στην ανάκαμψη.
Οι αρνητές και οι θεωρίες συνωμοσίας
Γίνεται σε μία καταστροφή (γιατί περί καταστροφής πρόκειται) να μην υπάρχουν αντιρρησίες και λάτρες συνωμοσιολογικών θεωριών; Εννοείται πως δεν γίνεται και δυστυχώς το να ζεις στην εποχή της (υπέρμετρης) πληροφόρησης και των social media έχει και τα κακά του.
Όχι ότι δεν το περιμέναμε. Ένα από τα κακά που έχει ο «βομβαρδισμός» από πληροφορίες που μας κάνει το διαδίκτυο είναι η ολοένα αυξανόμενη δυσκολία να τις φιλτράρεις. Αν προσθέσεις και πως τέτοιου είδους θεωρίες τις επιβεβαίωναν με τον τρόπο τους διάσημες προσωπικότητες (αχ βρε Ντόναλντ με τη χλωρίνη σου...), δεν είναι και τεράστια έκπληξη που όλο και περισσότεροι άνθρωποι δείχνουν να είναι επιρρεπείς σε ακραία Fake News. Σταμάτησε πλέον να αποτελεί θέσφατο το τι λένε οι ειδικοί και όλα όσα κυκλοφορούσαν στο διαδίκτυο (με μερικά εξ αυτών να είναι πιο εξωφρενικά και από την επίπεδη Γη) αντί να είναι πηγές για ανέκδοτα εξελίχθηκαν σε «τροφή για σκέψη».
Ποιες όμως είναι οι επικρατέστερες θεωρίες συνωμοσίας για την εποχή του κορονοϊού;
«Δεν υπάρχει κορονοϊός», «Παρασκευάστηκε σε εργαστήριο στην Κίνα», «Συνωμοσία των άθεων», «Στις μάσκες υπάρχουν τσιπάκια για να μας ελέγχουν», «Όλα είναι συνωμοσία του Γκέιτς/Σόρος/μασόνων για να γίνουμε υποχείριά τους», «Το εμβόλιο είναι διαβολικό», «Αν κάνουμε το εμβόλιο θα μεταλλαχθεί το DNA μας» και τόσες πολλές ακόμα... Είμαι σίγουρος πως τις έχετε ακούσει όλες (σ.σ. αν κι ελπίζω ολόψυχα να μην πιστεύετε καμία από αυτές).
Δεν θα αναλύσουμε εδώ ούτε το πόσο εξωφρενικές είναι αυτές οι θεωρίες ούτε τους λόγους που οδήγησαν ακόμα και μορφωμένους ανθρώπους να τις συζητάνε. Θα κρατήσουμε όμως τα αποτελέσματα μίας διεθνούς επιστημονικής έρευνας, σύμφωνα με την οποία περισσότερες από 2.600 διαφορετικές ανυπόστατες φήμες και θεωρίες συνωμοσίας κυκλοφόρησαν ανά τον κόσμο σχετικά με τη νόσο Covid-19 από την αρχή της πανδημίας.
Αυτό από μόνο του αποδεικνύει πως (είτε μας αρέσει είτε όχι) η ψηφιακή εποχή σε συνδυασμό με τα πολλά που εξακολουθούμε να μην γνωρίζουμε για κάτι τόσο πρωτοφανές όσο η πανδημία του κορονοϊού, αποτελεί «βούτυρο στο ψωμί» σε όσους αρέσκονται να διασπείρουν Fake News είτε λόγω αμφισβήτησης του εκάστοτε καθεστώτος είτε λόγω προσωπικού οφέλους...
Ένας πλανήτης σε... lockdown
Lockdown. Μία λέξη που το 2019 κανείς δεν γνώριζε (παρά μόνο... ακαδημαϊκά) πλέον μπορούμε να ισχυριστούμε πως τη... μάθαμε καλά! Δεν είναι τυχαίο άλλωστε πως ψηφίστηκε ως η λέξη της χρονιάς για το 2020 από τον εκδοτικό όμιλο του αγγλικού λεξικού Collins.
Βέβαια για να είμαστε δίκαιοι, οι Κινέζοι... μια χαρά το γνώριζαν το lockdown και ως λέξη αλλά και ως αποτελεσματική πρακτική για την αποκλιμάκωση κάποιας επιδημίας, όπως είχε συμβεί το 2002-2003 με τον SARS. Έμελλε όμως να το μάθει κι όλος ο υπόλοιπος πλανήτης και μάλιστα με τον «σκληρό τρόπο» καθώς μέσα σε ελάχιστο χρονικό διάστημα όλα «νέκρωσαν».
Η Κίνα έδειξε (ξανά) πρώτη το δρόμο, κλείνοντας εκατομμύρια ανθρώπους στα σπίτια τους στις 23 Ιανουαρίου 2020, στην Γουχάν και την επαρχία Χουμπέι, με τον αριθμό των νεκρών να είχε φτάσει σε αυτό το σημείο (μόλις) στους 18. Τα ομολογουμένως γρήγορα αντανακλαστικά των Κινέζων φρόντισαν να εξομαλυνθεί πολύ γρηγορα η κατάσταση σε σχέση με τον υπόλοιπο κόσμο.
Η πρώτη κίνηση των προηγμένων (sic) χωρών της Δύσης ήταν να κλείσουν τα αεροπορικά σύνορα έτσι ώστε να μην μεταφερθεί ο ιός στα εδάφη τους. Αμ δε...! Τον Φεβρουάριο, ο κορονοϊός «χτυπά» την Ιταλία, με τη μεσογειακή χώρα ανίκανη να αντιδράσει στην λαίλαπα των κρουσμάτων να καταφέυγει κι εκείνη σε «σκληρό» lockdown, αρχικά στην περιφέρεια της Λομβαρδίας και μετά στο σύνολο της χώρας.
Από εκεί και πέρα όμως η «κατηφόρα» είχε ξεκινήσει και όλη η Ευρώπη προχώρησε σε γενικό lockdown. Η ζωή σταμάτησε. Επιχειρήσεις ανέστειλαν τις εργασίες τους, σχολεία έκλεισαν, μετακινήσεις απαγορεύτηκαν και πάνω από 250 εκατομμύρια πολίτες αναγκάστηκαν να κλειστούν στα σπίτια τους.
Στις ΗΠΑ πάλι, ο Ντόναλντ Τραμπ «σφύριζε» αδιάφορα και ο Μπολσονάρου σιγόνταρε στη Βραζιλία κάνοντας λόγο για «μία απλή γριπούλα». Τελικά τα νούμερα των κρουσμάτων και των νεκρών τους διαψεύδουν κατηγορηματικά, κάνοντας τους πολίτες να στραφούν εναντίον τους. Lockdown κι εκεί λοιπόν με την αμερικανική ήπειρο να μετατρέπεται στο επίκεντρο της κρίσης.
Στην Ευρώπη, μετά την επιτυχία του πρώτου lockdown, τα αποτελέσματα δείχνουν πως όλοι επαναπαύτηκαν. Κυβερνήσεις και πολίτες. Έτσι όταν εμφανίστηκε το δεύτερο κύμα της πανδημίας, η Ευρώπη βρέθηκε (ξανά) στο επίκεντρο, με τα κρούσματα να αυξάνονται ραγδαία και να φτάνουν σε τιμές ρεκόρ. Καλωσήλθες ξανά lockdown λοπόν...
Η ελπίδα του εμβολίου
Το πρόβλημα δεν είναι μόνο πως τα κρούσματα αυξάνονται, μαζί με την πίεση στις Μονάδες Εντατικής Θεραπείας. Μείζον επίσης θέμα είναι πως ο κόσμος έχασε την υπομονή του. Αν και στην περίοδο της πρώτης καραντίνας, οι περισσότεροι πολίτες αντεπεξήλθαν άψογα με ευσυνειδησία και προσοχή (όχι μόνο στη χώρα μας αλλά σε όλο τον κόσμο), από το φθινόπωρο και μετά φάνηκε η κόπωση και η ανυπομονησία για την επιστροφή στην προ κορονοϊού κανονικότητα. Και αυτό οδήγησε σε λάθη, όχι μόνο ατομικά αλλά και σε επίπεδο κυβερνήσεων. Τα «κορονο-πάρτι» από μεμονωμένα περιστατικά έγιναν καθημερινή προσθήκη στην ειδησεογραφία, όπως και τα πρόστιμα, τα οποία πολλαπλασιάστηκαν για την μη τήρηση των μέτρων.
Σε αυτή την «εκρηκτική» μίξη αμφισβήτησης και κούρασης, ελπίδα ήλθε να δώσει ο ερχομός των πρώτων εμβολίων, με όλες τις κυβερνήσεις να το θέτουν ως «ναυαρχίδα» των εκστρατειών τους για να πείσουν τον κόσμο να κάνει λίγη ακόμα υπομονή.
Στις 11 Αυγούστου η Ρωσία έγινε η πρώτη χώρα που ενέκρινε ένα εμβόλιο για τον κορονοϊό (το Sputnik V), ενώ φαρμακευτικοί κολοσσοί όπως η AstraZeneca και η Pfizer ανακοινώνουν πως οι δοκιμές πάνε καλά και τα αποτελέσματα στους εθελοντές είναι πολύ υποσχόμενα.
Στις αρχές Νοεμβρίου άρχισαν και οι πολυαναμενόμενες ανακοινώσεις για την αποτελεσματικότητα των εμβολίων με την Pfizer/BioNTech να παίρνει την τιμητική πρωτιά, με τον δικό μας Άλμπερτ Μπουρλά -CEO της Pfizer- να γίνεται το πρόσωπο των ημερών. Ακολούθησε και η Moderna και τελικά στα τέλη του Δεκεμβρίου ήρθε αρχικά η έγκριση για τα εμβόλια και μετά η έναρξη της χορήγησής των.
Ο πρώτος εμβολιασμός για τον κορονοϊό πραγματοποιήθηκε στη Βρετανία στις 8 Δεκεμβρίου, με το όνομα της 90χρονης Μάργκαρετ Κίναν να γράφεται στα βιβλία της ιστορίας, ενώ στα μέρη μας, οι εμβολιασμοί ξεκίνησαν στις 27 Δεκεμβρίου με τη νοσηλεύτρια ΜΕΘ του «Ευαγγελισμού» Ευσταθία Καμπισιούλη να γίνεται ο πρώτος άνθρωπος που έλαβε το εμβόλιο του κορονοϊού στην Ελλάδα.
Η έναρξη των εμβολιασμών -παρά τους δυστυχώς πολλούς αντιρρησίες- αποτελεί την πρώτη σελίδα στο νέο κεφάλαιο που ξεκινά στη ζωή μας, ένα κεφάλαιο που όλοι ελπίζουμε να είναι... Covid-free!
Ακολουθήστε το Reader.gr στα Google News για να είστε πάντα ενημερωμένοι για όλες τις ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο.
