Ως ένα γερό θεμέλιο πάνω στο οποίο μπορεί να οικοδομηθεί πιο γερά η νέα εποχή στην οποία έχουν εισέλθει οι ελληνοτουρκικές σχέσεις, με τη διατήρηση των ήρεμων νερών στο Αιγαίο και την ενίσχυση του καλού κλίματος μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, ώστε οι υπαρκτές διαφορές να πάψουν να παράγουν κρίσεις, αποτιμά η ελληνική κυβέρνηση το χθεσινό 5ο Ανώτατο Συμβούλιο Συνεργασίας Ελλάδας Τουρκίας στην Αθήνα.
Η αξία της Διακήρυξης Φιλίας και Καλής Γειτονίας
Η αμοιβαία βούληση να μείνουν στο παρελθόν οι απειλές και οι στιγμές στο «κόκκινο», δίνοντας τη θέση τους σε μια σχέση εμπιστοσύνης, επισφραγίστηκε με την ιστορική υπογραφή της Διακήρυξης των Αθηνών Περί Σχέσεων Φιλίας και Καλής Γειτονίας. Ένα κείμενο που μπορεί να μην είναι νομικά δεσμευτικό, αλλά έχει ειδική βαρύτητα και αξία, αφού με τις υπογραφές του Τούρκου Προέδρου και του Έλληνα Πρωθυπουργού η Τουρκία δεσμεύεται για πρώτη φορά ρητά με τη χώρα μας στην αποχή από δηλώσεις και ενέργειες που μπορεί να πυροδοτήσουν την ένταση, στην επίλυση των διαφορών με φιλικό τρόπο και στη συνεργασία στη βάση των αρχών του Διεθνούς Δικαίου και του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών.
Σύμφωνα με κυβερνητικούς αξιωματούχους η Διακήρυξη στοχεύει να λειτουργήσει ως «δίχτυ ασφαλείας» μεταξύ των δύο πλευρών του Αιγαίου, καθώς η παραβίαση των συμφωνηθέντων θα εκθέσει τον παραβάτη. Πρόκειται άλλωστε για ένα τόσο μεγάλο βήμα που θα είναι δύσκολο να ανατραπεί, αν μη τι άλλο σύντομα. Καθορίζει, δε, τις αρχές που θα διέπουν ο διάλογο.
Οι 15 σημαντικές συμφωνίες και η «γνήσια» διάθεση
Η βούληση των δύο ηγετών και των κυβερνήσεών τους για την περαιτέρω πρόοδο στη θετική ατμόσφαιρα που έχει καλλιεργηθεί τους τελευταίους 10 μήνες αντικατοπτρίζεται επίσης στην απόφαση ενεργοποίησης του 24ωρου «κόκκινου τηλεφώνου» για τη διαχείριση του μεταναστευτικού μεταξύ των ελληνικών Υπουργείων Μετανάστευσης και Προστασίας του Πολίτη και του Υπουργείου Εσωτερικών της Τουρκίας και η 24ωρη επικοινωνία ελληνικού Λιμενικού και τουρκικής Ακτοφυλακής. Καθώς και στις συνολικά 15 συμφωνίες, μνημόνια κατανόησης και κοινές δηλώσεις που υπεγράφησαν χθες σε μία σειρά από πεδία χαμηλής πολιτικής αλλά ουσιαστικής σημασίας για τη συνεργασία Ελλάδας - Τουρκίας. Στις πλέον εμβληματικές η δυνατότητα επιτόπου χορήγηση βίζας στους Τούρκους πολίτες σε 10 νησιά του Ανατολικού Αιγαίου καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου.
Από το κλίμα που εισέπραξαν τόσο μπροστά στους τηλεοπτικούς φακούς όσο και πίσω από τις κλειστές πόρτες του Μεγάρου Μαξίμου μεταξύ του Τούρκου Προέδρου και του Πρωθυπουργού, αλλά και των επαφών των Υπουργών, κυβερνητικά στελέχη εκτιμούν ότι η εμβάθυνση των διμερών σχέσεων θα έχουν συνέχεια. Ο Υπουργός Εξωτερικών Γιώργος Γεραπετρίτης εξάλλου μιλώντας στην ΕΡΤ διαπίστωσε «γνήσια διάθεση να σταθεροποιήσουμε τους δεσμούς μας και να προχωρήσουμε όταν θα ωριμάσουν οι συνθήκες και στο επόμενο βήμα».
Τα «αγκάθια» παραμένουν – Ο πολιτικός πολιτισμός εγκαθιδρύεται
Άλλωστε το ήρεμο ύφος, οι ήπιοι τόνοι και τα περίσσια χαμόγελα κατά τη συνάντηση των δύο ηγετών και ιδίως στις κοινές τους δηλώσεις, αντικατόπτριζε τη διάθεση εξεύρεσης λύσεων έναντι της παραγωγής κρίσεων. Είναι ενδεικτικό, δε, ότι αμφότεροι εστίασαν στη θετική ατζέντα, ενώ παρά τις ευθείες δημόσιες αναφορές στα «αγκάθια» της ελληνοτουρκικής ατζέντας όπως η οριοθέτηση ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδας, το Κυπριακό και η μουσουλμανική μειονότητα ή στις εκ διαμέτρου αντίθετες αντιλήψεις για τον πόλεμο Ισραήλ - Χαμάς, οι λέξεις αμφότερων ήταν προσεκτικά επιλεγμένες και διπλωματικά διατυπωμένες που αντί του εκνευρισμού που θα προκαλούσαν παλαιότερα, τώρα φύσηξαν τον «ούριο άνεμο» που εξέφρασε ο Πρωθυπουργός την ελπίδα να συνοδεύσει τα ήρεμα νερά στο Αιγαίο.
Κατ’ ουσίαν αποτυπώθηκε και εμπράκτως η θέση που εξέφρασε ο Κυριάκος Μητσοτάκης. «Αν οι διαφορές δε γεφυρώνονται, πάντως να μην παράγουν αυτόματα εντάσεις και κρίσεις». Η πάγια θέση του δηλαδή ότι μπορούμε να συμφωνούμε πως διαφωνούμε στις μεγάλες διαφορές μας, μακριά όμως από προκλήσεις και προωθώντας παράλληλα τη θετική ατζέντα όσων μας ενώνουν επ’ ωφελεία των δύο λαών. Κοινώς χωρίς κανένας να απομακρύνεται από τις θέσεις του και τις εθνικές κόκκινες γραμμές, με καλή θέληση είναι εφικτό να συζητάμε πολιτισμένα. Σε κανέναν άλλωστε δεν πέρασε απαρατήρητη η αντίδραση του Ταγίπ Ερντογάν στην απάντηση του Πρωθυπουργού στην αναφορά του περί «τουρκικής μειονότητας» στη Δυτική Θράκη, όταν αντί δυσαρέσκειας ή ανταπάντησης, χειροκρότησε. «Ο προσδιορισμός της ιδιότητας της μειονότητας ως μουσουλμανικής καθορίζεται από την ίδια τη Συνθήκη της Λωζάνης», τόνισε, διαβεβαιώνοντας ότι η ελληνική κυβέρνηση δουλεύει νυχθημερόν για τη διασφάλιση της αρμονικής συνύπαρξης και τις ίσες ευκαιρίες χριστιανών και μουσουλμάνων στην περιοχή.
«Συναντήσαμε έναν διαφορετικό Ερντογάν», περιγράφουν στελέχη που συμμετείχαν στο Ανώτατο Συμβούλιο Συνεργασίας, μιλώντας για χαλαρή διάθεση του Τούρκου Προέδρου. Στο κυβερνητικό επιτελείο συγκρατούν επίσης στα θετικά το γεγονός ότι ο Ταγίπ Ερντογάν απέφυγε να μιλήσει για λύση δύο κρατών στην Κύπρο, να κάνει επίσκεψη στη Θράκη όπως στο παρελθόν που τορπίλιζε το κλίμα ή να θίξει τα κυριαρχικά μας δικαιώματα μιλώντας για αποστρατιωτικοποίηση των νησιών. Αντιθέτως, μίλησε για «αδέλφια» που ενίοτε έχουν προβλήματα. Έκανε για πρώτη φορά δημοσίως και μάλιστα από ελληνικό έδαφος ειδική αναφορά στην επίλυση των προβλημάτων στη βάση του Διεθνούς Δικαίου και υποστήριξε πως «δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα μεταξύ μας τόσο μεγάλο που να μην μπορεί να επιλυθεί».
Χάγη όταν… μόνο για ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδα
Παράλληλα, η ελληνική πλευρά είχε επεξεργαστεί όλα τα πιθανά σενάρια, είχε διαβάσει προσεκτικά τι προθέσεις της τουρκικής ηγεσίας και είχε προετοιμάσει την επίσκεψη μεθοδικά λεπτό προς λεπτό. Γι’ αυτό και ο Κυριάκος Μητσοτάκης φρόντισε να χαράξει ξεκάθαρα τις εθνικές κόκκινες γραμμές. Εκφράζοντας μεν την ελπίδα για μία μελλοντική προσφυγή στη Χάγη «όταν οι συνθήκες ωριμάσουν» αλλά αποκλειστικά για την οριοθέτηση ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδας στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο που όπως υπογράμμισε «σύμφωνα με την Ελλάδα συνιστά τη μόνη διαφορά που θα μπορούσε να αχθεί ενώπιον διεθνούς δικαιοδοσίας, με πυξίδα πάντοτε το Διεθνές Δίκαιο και ειδικά το Δίκαιο της Θάλασσας».
Κυβερνητικές πηγές χαρακτήριζαν την επίσκεψη «παραγωγική» και «εποικοδομητική», σημειώνοντας ότι έδωσε σαφή ώθηση στην περαιτέρω βελτίωση των ελληνοτουρκικών σχέσεων. Αρκεί άλλωστε να δει κανείς προσεκτικά τη μεγάλη εικόνα. Ότι από το «Μητσοτάκης γιοκ», την εκτόξευση πυραύλων Typhoon, το «θα έρθουμε ξαφνικά μία νύχτα» και τις απειλές με αναφορά στην καταστροφή της Σμύρνης, ο Τούρκος Πρόεδρος έκανε στροφή στο «Κυριάκο φίλε μου» και στην ευγένεια να στριμωχθεί μαζί του ανάμεσα στα πόντιουμ όταν ο ένας προσπαθούσε να κάνει χώρο στον άλλον για να περάσει πρώτος.
Τα γερά θεμέλια για πιθανές νέες εντάσεις
Ουδείς βεβαίως είναι αφελής στην Αθήνα. Οι διαφορές παραμένουν και εντάσεις ίσως υπάρξουν ξανά, αλλά όπως το έθεσε ο Γιώργος Γεραπετρίτης τα θεμέλια πια είναι γερά. «Θα υπάρξουν εντάσεις. Δεν υπάρχει ποτέ καμία περίπτωση δύο χώρες οι οποίες ζουν δίπλα - δίπλα, έχουν ανάμεσα τους το Αιγαίο, τη θάλασσά μας, να μην έχουν εντάσεις. Όμως με καλή προαίρεση, η οποία αποδεικνύεται στο πεδίο και με έναν ορθό λόγο και με αρχές στην πολιτική μας οι εντάσεις αυτές δε θα είναι αρκετές να ανακόψουν την πορεία για καλύτερες, πιο παραγωγικές σχέσεις», είπε.
Τα έμμεσα μηνύματα στην Ε.Ε και τα επόμενα ορόσημα
Σύμφωνα με τους αναλυτές πάντως ήταν σαφές ότι η επιλογή του Ταγίπ Ερντογάν κατά τα 420 λεπτά παραμονής του στην Αθήνα να είναι απολύτως «πειθαρχημένος» στα συμφωνηθέντα και να μην ανεβάσει διόλου τους τόνους, ήταν συνειδητή. Με στόχο να εκπέμψει μηνύματα «μετριοπάθειας» όχι μόνο στην ελληνική κυβέρνηση αλλά και στην Ε.Ε, στην οποία εμμέσως λέει ότι παρά την «αναγκαστική» σκληρή ρητορική του έναντι του Ισραήλ δεν αφίσταται της επιδίωξής του για προσέγγιση με την Ευρώπη. Γνωρίζει όμως ότι οι σχέσεις με την Ε.Ε. περνούν από την Αθήνα. Εξ ού και το μήνυμα εκπέμφθηκε από εδώ, δηλώνοντας ότι θέλει να βλέπει πια το ποτήρι μισογεμάτο.
Επόμενοι σταθμοί ορόσημα στον θετικό οδικό χάρτη; Ο Φεβρουάριος οπότε και θα συνεχιστεί ο πολιτικός διάλογος και τα ΜΟΕ, και η Άνοιξη που ο Κυριάκος Μητσοτάκης θα επισκεφτεί την Άγκυρα για ένα νέο τετ α τετ με τον Τούρκο Πρόεδρο.
Ακολουθήστε το Reader.gr στα Google News για να είστε πάντα ενημερωμένοι για όλες τις ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο.
