Σε μια συζήτηση πριν λίγο καιρό, υποστηρίχθηκε από ορισμένους πως, στην Ελλάδα, οι εποχές της εξτρεμιστικής δεξιάς ανήκουν στο παρελθόν και πως από τη στιγμή που οι νεοναζί της Χρυσής Αυγής μπήκαν στη φυλακή, μπήκε τέλος στις οργανώσεις της συναφούς ακροδεξιάς ιδεολογίας. Μερικές ημέρες αργότερα, η πραγματικότητα έρχεται να διαψεύσει (ξανά) ολοκληρωτικά αυτούς τους ισχυρισμούς.
Βρισκόμαστε μάρτυρες σε μια σειρά από γεγονότα - με αποκορύφωμα τις συλλήψεις των μελών της νεοναζιστικής οργάνωσης «Εθνικιστική Νεολαία Θεσσαλονίκης» (ή αλλιώς «Defend Salonica») - που έρχεται να μάς υπενθυμίσει πώς η ακροδεξιά και βίαιη ρητορική ξανακάνει την εμφάνισή της. Διεισδύει στα σχολεία, επωάζεται στις πλατείες, διεκδικεί τον χώρο της στον δρόμο και στον δημόσιο χώρο, καθιστώντας ορατή την ανόδο του ακροδεξιού φαινομένου, όπως αυτή τη στιγμή εντοπίζεται και σε παγκόσμιο επίπεδο.
Από τα μέλη της εγκληματικής συμμορίας που συνελήφθησαν, σχεδόν οι μισοί ήταν κάτω των 18 ετών. «Τα παιδιά μας κινδυνεύουν από νεοναζί» έγραφε το email της μητέρας ενός 16χρονου προς τις αρχές. Πώς φτάσαμε όμως να έχουμε τόσο μεγάλα ποσοστά ανηλίκων που έλκονται από την ακροδεξιά ιδεολογία; Πώς και γιατί οι σημερινοί έφηβοι νιώθουν ότι μπορούν να στηριχθούν και να συνταχθούν πλάι σε ομάδες που προωθούν την ακροδεξιά, ρατσιστική και εθνικιστική ρητορική;
Γιατί η ακροδεξιά κερδίζει έδαφος στους νέους;
Σχολιάζοντας το φαινόμενο όπως εκδηλώθηκε στην πόλη της Θεσσαλονίκης, ο Γιώργος Σαμαράς, Επίκουρος Καθηγητής Δημοσίας Πολιτικής στη Διεθνή Σχολή Διοίκησης του King’s College London αναφέρει στο Reader: «Οι νέοι που στρατολογούνται στη Θεσσαλονίκη μεγαλώνουν σε ένα περιβάλλον ιδιαίτερα συντηρητικό, όπου ακροδεξιές ιδεολογίες βρίσκουν γόνιμο έδαφος. Πολλά από αυτά τα ανήλικα άτομα έγιναν στόχος κατά τη διάρκεια των συλλαλητηρίων, όταν γονείς και παραπολιτικές οργανώσεις τα έφεραν σε επαφή με τραμπούκικη βία».
«Η άρνηση συλλογικών ευθυνών - που διευρύνεται μέσα από τις σχολικές κοινότητες, και ειδικά στα ΕΠΑΛ της δυτικής Θεσσαλονίκης - ενισχύει την αποδοχή τέτοιων συμπεριφορών. Έχω επισημάνει αυτά τα φαινόμενα επανειλημμένα από το 2021–2022, και όσο το Υπουργείο Παιδείας δεν αναλαμβάνει δράση, κινδυνεύουν να πολλαπλασιαστούν».
«Από το 2018, με αφετηρία την επίθεση στον Γιάννη Μπουτάρη, υπήρχε διάσπαρτη επικοινωνία μεταξύ ακροδεξιών ομάδων, αλλά το 2021, χωρίς επίσημη οργάνωση, πολλοί έπλεξαν εγκωμιαστικά σχόλια για τις "επιτυχίες" τους στα ΕΠΑΛ. Εκεί εμφανίστηκε ξανά και ο Ηλίας Κασιδιάρης, ο οποίος, αποκομμένος από τη XA, άνοιξε νέες διαύλους επικοινωνίας και έστειλε πρώην στελέχη (κυρίως τομεάρχες) να τους βοηθήσουν να οργανωθούν. Δεν συνδέονται απαραίτητα με κάποιο κόμμα, αλλά προέρχονται από ένα τμήμα του εκλογικού σώματος που υποστήριξε Σπαρτιάτες και θα συνεχίσουν να στρατολογούν νέους όσο αυτή η μέθοδος αποδίδει» αναφέρει ο Γιώργος Σαμαράς.
Η παρατεταμένη οικονομική δυσπραγία της πόλης, σε συνδυασμό με την άνθιση της «manosphere» κουλτούρας και τη διαδικτυακή ριζοσπαστικοποίηση, διαμορφώνουν τις πεποιθήσεις πολλών νέων. Η οργανωμένη επιθετικότητα εκδηλώθηκε με σαφές τρόπο μέσα στο 2024, στις επιθέσεις κατά τρανς ατόμων και στον Στέφανο Κασσελάκη. Επιπλέον, η πλατεία Αριστοτέλους φαίνεται να έχει μετατραπεί σε κόμβο συνάντησης, δράσης και εκφοβισμού».
Η παρουσία και η ψηφιακή δραστηριοποίηση της νέας ακροδεξιάς
Η μεγάλη παρουσία ανηλίκων είναι το στοιχείο που επισημαίνει και ο Κωστής Παπαϊωάννου, Διευθυντής του Σημείου για τη Μελέτη και την Αντιμετώπιση της Ακροδεξιάς. «Πρόκειται για μια οργάνωση που φάνηκε και από τις συλλήψεις, ότι αποσκοπεί στη στρατολόγηση νέων ανθρώπων, ενώ αξίζει να επισημανθεί ότι υπάρχει ένας ρατσιστικός χαρακτήρας των δράσεων και το γεγονός ότι υπάρχει μια συνέχεια στον χρόνο. Κάποια απο τα παιδιά είχαν εμπλοκή σε επιθέσεις σε Επαγγελματικά Λύκεια και στην ομοφοβική επίθεση στην Πλατεία Αριστοτέλους.
Βλέπουμε μια μεγάλη έξαρση τέτοιων δράσεων, δεν εντοπίζεται μόνο στη Θεσσαλονίκη. Ωστόσο, στη συγκεκριμένη περιοχή, κάτω απ' την ομπρέλα των κινητοποιήσεων για το Μακεδονικό, μια σκληρή εθνικιστική δεξιά βγήκε στον δρόμο και συμπορεύθηκε με πιο mainstream πολιτικές δυνάμεις».
«Επίσης, είδαμε ένα τεράστιο πεδίο ψηφιακής δραστηριοποίησης από τα πρόσωπα της Εθνικιστικής Νεολαίας Θεσσαλονίκης. Τα μέλη είχαν παρα πολλούς λογαριασμούς στα social media και έντονη δραστηροποίηση, για την προσπάθεια δημιουργίας ενός "κύματος" που δείχνει την ακροδεξιά να έχει μεγαλύτερο "μπόι" από ότι έχει πραγματικά».
Σύμφωνα με τον κ. Παπαϊωάννου, έχει σημασία να πιάσουμε το νήμα από την περίοδο της καταδίκης της ΧΑ ως εγκληματική οργάνωση το 2020. «Θεώρησαν πολλοί ότι με την ποινική διερεύνηση και την καταδίκη της, ξεμπλέξαμε με την ακροδεξιά στην Ελλάδα. Αυτό καλλιεργήθηκε και από κομμάτια της πολιτικής τάξης, που θέλανε να πιστωθούν αυτό το αποτέλεσμα, το ότι βάλανε αυτοί την ΧΑ στη φυλακή και ότι το θέμα επιλύθηκε».
Όπως σχολιάζει, αυτό οδήγησε σε δύο παράπλευρα αποτελέσματα. «Το ένα είναι η κανονικοποίηση της Ακροδεξιάς. Υπήρχε η εντύπωση ότι η "επικίνδυνη" ακροδεξιά είναι στη φυλακή, άρα, οτιδήποτε άλλο μπορεί να αναπτύξει τέτοια ρητορική (ρατσιστική, σεξιστική), είναι κανονικοποιημενό. Το δεύτερο, είναι ότι το κενό έδαφος που δημιουργήθηκε από την περίοδο της ποινικής διερεύνησης της ΧΑ, με την αναστολή των ταγμάτων εφόδου, έδωσε χώρο σε επίγονους να διεκδικήσουν τον χώρο τους».
Τι να περιμένουμε από εδώ και πέρα
Από τον Τραμπ, ως την Γερμανία και πίσω στην Ελλάδα, η Ακροδεξιά προπαγάνδα επιχειρεί να κερδίσει έδαφος στο πολιτικό σκηνικό και τη στήριξη των νέων, προβάλλοντας τη δράση της ως «αντισυστημική» και την ιδεολογία της, ως εναλλακτική προοπτική και απάντηση στα σημερινά αδιέξοδα.
«Η άποψή μου είναι ότι δεν είμαστε ούτε καν στη μέση της διαδρομής αυτών των δυνάμεων. Έχει καθοριστική σημασία η αντίδραση των αρχών. Να πούμε ότι πράγματι υπήρξε εδώ μια αντίδραση - αν και καθυστερημένη - και οφείλει κανείς να επισημάνει τη σημασία αυτών των συλλήψεων», υπογραμμίζει ο κος Παπαϊωάννου σχετικά με την εξάρθρωση της οργάνωσης.
«Έχει σημασία όμως και η αφετηρία αυτών την συλλήψεων. Παρόλο που βρίσκονταν υπό παρακολούθηση, χρειάστηκε η παρέμβαση μιας συγγενούς για να ξετυλιχθεί το κουβάρι. Είναι καθοριστικής σημασίας το κοινωνικό δίχτυ που υπάρχει και το πλέγμα των ανθρώπινων σχέσεων».
Γι' αυτό, σύμφωνα με τον ίδιο, διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο οι παρεμβάσεις που πρέπει να γίνονται στα σχολεία. «Αυτό που επισημαίνω ο ίδιος ως εκπαιδευτικός, είναι η παντελής απουσία προγραμμάτων παρέμβασης της Πολιτείας σε σχολεία, όπου υπάρχει ένταση του φαινομένου. Θα έπρεπε να υπάρχουν Ομάδες Εργασίας, που μελετούν τι συμβαίνει σε ένα σχολείο».
Ακολουθήστε το Reader.gr στα Google News για να είστε πάντα ενημερωμένοι για όλες τις ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο.
