The Dumb Waiter: Συζητώντας με τη σκηνοθέτιδα Δανάη Σπηλιώτη για τους μηχανισμούς της εξουσίας
Σκοτεινό και κωμικό, το The Dumb Waiter ισορροπεί σ' ένα λεπτό σχοινί που χωρίζει τον παραλογισμό της ανθρώπινης ύπαρξης και τον ωμό ρεαλισμό των δομών της κοινωνίας.
Βρισκόμαστε σε ένα ψυχρό υπόγειο δωμάτιο όπου δύο άνδρες με μεγάλη διαφορά ηλικίας, βρίσκονται σε κατάσταση αναμονής. Ο νεαρός είναι νευρικός, ενώ ο μεγαλύτερος σε ηλικία φαίνεται πως έχει βρει τον τρόπο να περνάει την ώρα του. Κι όλα αυτά, μέχρι να έρθει η στιγμή που περιμένουν.
Όσο η ώρα περνά, αρχέτυπα ερωτήματα αναδύονται, γύρω από την αβεβαιότητα, την ανθρώπινη ύπαρξη και τις σχέσεις εξουσίας.
Είναι το αινιγματικό μονόπρακτο του Χάρολντ ΠίντερThe Dumb Waiter, ένα από τα πιο ενδεικτικά έργα του Θεάτρου του Παραλόγου, με τους Αντώνη Καφετζόπουλο και Μιχάλη Τιτόπουλο στους δύο ρόλους.
Με τη σκηνοθέτιδα Δανάη Σπηλιώτη συζητήσαμε για τον γοητευτικό κόσμο του Πίντερ, για το πώς όλα όσα πραγματεύεται ένα έργο του 1957, παραμένουν επίκαιρα μέχρι σήμερα αλλά και τις διαφορετικές μορφές με τις οποίες εμφανίζονται, σε κάθε πτυχή της ζωής μας.
Φωτ.: Marilena_Anastasiadou
Πώς αποφάσισες να καταπιαστείς με το έργο του Πίντερ The Dumb Waiter;
Αρχικά ξεκίνησε με την σκέψη να κάνουμε κάτι με τον Αντώνη Καφετζόπουλο. Προσπαθούσα επομένως να σκεφτώ και εγώ σε τι περιοχές μπορούμε να πάμε μαζί με τις ποιότητες του Αντώνη, οπότε σκέφτηκα έναν τέτοιο κόσμο, σαν τον κόσμο του Πίντερ που ενώ έχει στοιχεία που πατάνε σε έναν ρεαλισμό και σε έναν κόσμο που μοιάζει και ταυτόχρονα δεν είναι. Με πήρε τελικά ο Αντώνης και με ρώτησε αν έχω διαβάσει το The Dumb Waiter. Δεν το είχα διαβάσει, μου έστειλε ένα αντίτυπο και έτσι αποφασίσαμε να προχωρήσουμε με το κείμενο.
Στη συνέχεια, η συνεργασία με τον Μιχάλη Τιτόπουλο προέκυψε αβίαστα καθώς και τον ξέρω προσωπικά και τον παρακολουθώ. Σαν αίσθηση από την αρχή μου το έβγαλε, καθώς όταν καλείς έναν ηθοποιό καλείς και όλο το ψυχοδυναμικό του που θεώρησα εξ αρχής ότι ταιριάζει στο σύμπαν που πάμε να φτιάξουμε.
Παρατήρησα μια συγγένεια μεταξύ του έργου του Πίντερ με το έργο του Μπέκετ, Περιμένοντας τον Γκοντό.
Έχει μια έντονη αναφορά ναι, είναι σαν να κάνει διάλογο ο Πίντερ με το έργο του Μπέκετ. Στην αρχή της παράστασης ο ρόλος του Τιτόπουλου ενοχλείται από κάτι και αυτό είναι και η έναρξη του Περιμένοντας τον Γκοντό. Αυτό δεν είναι τυχαίο που κάνει ο Πίντερ. Κλείνει το μάτι στους θεατές για το έργο του Μπέκετ.
Πώς μπορούμε να ερμηνεύσουμε τον τίτλο The Dumb Waiter;
The Dumb Waiter με την κυριολεκτική του σημασία είναι αυτό το μικρό ασανσέρ που υπάρχει στο έργο και μεταφέρει τα φαγητά από την υπόγεια κουζίνα στο εστιατόριο. Ταυτόχρονα αυτός ο όρος λειτουργεί και με άλλους συνειρμούς όπως αυτός που περιμένει (waiter) και κάποιος που σερβίρει. To dumb επίσης είναι αμφίσημο καθώς σημαίνει χαζός ή βουβός.
Φωτ.: Marilena_Anastasiadou
Πώς ορίζουμε το Θεάτρου του Παραλόγου;
Οι θεατρολόγοι κατατάσσουν τον Χάρολντ Πίντερ στο Θέατρο του Παραλόγου. Αυτό βέβαια είναι κάπως σχηματικό, όπως είναι και όλη η ιστορία του θεάτρου. Δεν μπορείς να πεις ακριβώς πού ξεκινάει κάτι και πού αρχίζει. Ο Πίντερ έχει ένα δικό του ρεύμα και ένα τελείως δικό του στυλ γραφής. Κατατάσσεται στο Θέατρο του Παραλόγου γιατί ανήκει σε μια περίοδο με κοινές αναζητήσεις με άλλους δημιουργούς του είδους.
Το θέατρο του παραλόγου είναι η αποτύπωση του σουρεαλισμού στο θέατρο. Μετά το Β’ παγκόσμιο πόλεμο έχει δημιουργηθεί μια αναστάτωση ως προς το τι είναι ο κόσμος, πόσο φρικαλέος είναι. Έχει σπάσει η συνοχή και η συνέχεια και γι’ αυτό το θέατρο του παραλόγου έχει αυτή τη μορφή. Υπάρχει και μια φιλοσοφική ερώτηση πίσω από αυτό.
Φωτ.: Marilena_Anastasiadou
Ποιο είναι το κυρίαρχο μήνυμα του έργου;
Εχουμε δυο ανθρώπους μες το δωμάτιο που ο ένας είναι ιεραρχικά ανώτερος από τον άλλον. Ταυτόχρονα υπάρχει και η σχέση με τους “από πάνω” οι οποίοι στέλνουν παραγγελίες προς τα κάτω που ειναι ανώτεροι τους. Η ιεραρχία υπάρχει σε όλες τις σχέσεις. Αναφέρεται ακόμη ένα όνομα που δεν γνωρίζουμε πως δεν είναι εύκολο να προσεγγίσεις ποιος είναι, είναι αυτό το απρόσωπο της εξουσίας που όσο πιο μακρινός και αόρατος είναι κάποιος, τόσο πιο αγχωτικός φαντάζει.
Η ιστορία του Πίντερ είναι επίτηδες τόσο απλή, για να έχει πάρα πολλές αναγωγές. Μπορείς να δεις την ιεραρχία στο τρόπο που οργανώνεται όλη μας η ζωή, στις σχέσεις, στον εργασιακό χώρο. Ο καθένας μπορεί να ανάγει τη θεματική αυτή του έργου όπου θέλει. Να μιλάς σε ανθρώπους που αναπνέουν απέναντι και γύρω σου και όχι να συμπεριφέρεσαι σαν να είσαι μόνος σου στη σκηνή, αυτό είναι το ζητούμενο.
Φωτ.: Marilena_Anastasiadou
Είναι το εκάστοτε έργο που διαλέγεις, ο τρόπος σου για να επικοινωνήσεις το μήνυμα που θες τη σωστή στιγμή;
Γι’ αυτό κάνουμε θέατρο. Είναι πολυτέλεια να μπορείς να στέκεσαι μπροστά σε άλλους ανθρώπους και να τους λες μια ιστορία. Είναι ωραίο να μπορείς να εστιάσεις οτι το λες σε σημερινούς ανθρώπους και θελω κατι να συμβει μέσα από αυτό το διάλογο, όχι απλώς να δείξεις κάτι ωραίο.
Σκοπός είναι να συμβεί κάτι μέσα από το έργο, στους ανθρώπους του σήμερα. Αυτό μπορεί να γινει με διάφορους τρόπους. Δεν χρειάζονται όλα τα έργα εκσυγχρονισμό, μπορεί να θέλει να σκεφτείς πώς πρέπει να ειπωθεί η ατάκα, δεν χρειάζεται να αλλάξεις την ατάκα αλλά να βρεις τον τρόπο που πρέπει να ειπωθεί σήμερα.
Να μιλάς σε ανθρώπους που αναπνέουν απέναντι και γύρω σου και όχι να συμπεριφέρεσαι σαν να είσαι μόνος σου στη σκηνή, αυτό είναι το ζητούμενο.