Μενού
emfylios
Επίθεση ανταρτών | Τύπος της εποχής
  • Α-
  • Α+

Το 1948 ήταν το πιο σκληρό και ίσως το πιο αιματηρό έτος του εμφυλίου πολέμου. Η Ελλάδα είχε «περάσει» από τη βρετανική στην αμερικανική σφαίρα επιρροής, το «Σχέδιο Τρούμαν» είχε εκπονηθεί ήδη από την προηγούμενη χρονιά, και, πλέον, οι σύμμαχοι ζητούσαν επιτακτικά νίκες επί των ανταρτών στα πεδία των μαχών. Από την άλλη ο ΔΣΕ δεν έμεινε με σταυρωμένα τα χέρια. Εκπόνησε το στρατιωτικό σχέδιο «Λίμνες» και επιχείρησε να περάσει στη φάση της ολοκληρωτικής αντιπαράθεσης με τον εθνικό στρατό. Αυτό ακριβώς έγινε και με τον περίφημο κανονιοβολισμό της Θεσσαλονίκης που πραγματοποιήθηκε μια ημέρα σαν σήμερα. Τα πράγματα, ωστόσο, δεν πήγαν όπως τα υπολόγιζαν οι αντάρτες. Το τελειωτικό χτύπημα ήρθε λίγα 24ωρα αργότερα, από τον ίδιο τον Ιωσήφ Στάλιν.

Ο κανονιοβολισμός της Θεσσαλονίκης

Οι αντάρτες του ΔΣΕ δε διάλεξαν τυχαία τη συγκεκριμένη περίοδο για να κάνουν την κίνησή τους. Ο Δημοκρατικός Στρατός βρισκόταν σε καλή φάση, ενώ αντίθετα ο εθνικός στρατός, ήταν σε κατάσταση αναμονής της βοήθειας από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού. Το στρατιωτικό σχέδιο «Λίμνες» του ΔΣΕ προέβλεπε την κατάληψη της Θεσσαλονίκης από τους αντάρτες, ωστόσο, αυτό ήταν μια ιδέα που εγκαταλείφθηκε γρήγορα καθώς εκτιμήθηκε πως δεν υπήρχε η απαραίτητη δυναμική για να στηριχθεί ένα τόσο σοβαρό εγχείρημα.

Αυτό, ωστόσο, δεν εμπόδισε τους αντάρτες να προχωρήσουν σε μια κίνηση που προφανώς δεν αποσκοπούσε σε σοβαρά στρατιωτικά κέρδη αλλά σίγουρα θα είχε σημαντικό ψυχολογικό αντίκρισμα, ενώ θα προκαλούσε αίσθηση τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό. Η κίνηση αυτή ήταν ο κανονιοβολισμός της Θεσσαλονίκης!

Παρά τις διαφωνίες Μάρκου - Ζαχαριάδη, αμέσως μετά τη σύσκεψη στρατιωτικών και πολιτικών αρχηγών του ΔΣΕ, διατάχθηκε ο νέος διοικητής των δυνάμεων του ΔΣΕ στην Κεντρική Μακεδονία, Νίκος Τριανταφύλλου, να διεισδύσει στην περιοχή της Θεσσαλονίκης με τμήματα του ΔΣΕ και να σφυροκοπήσει με πυροβόλα την πόλη. Η επιχείρηση, που ήταν πολύ επικίνδυνη και δύσκολη, πραγματοποιήθηκε στις 9 και 10 του Φλεβάρη 1948.

Τις πρώτες βραδυνές ώρες της 9ης Φεβρουαρίου, μια δύναμη ανταρτών ακαθορίστου συνθέσεως (από 200 έως 1000 άνδρες) προερχόμενη από το ορμητήριό της στα Κρούσια Όρη, έφθασε σε απόσταση 8 χιλιομέτρων βορείως της Θεσσαλονίκης, χωρίς να γίνει αντιληπτή. Από την τοποθεσία Δερβένι - Λεμπέτ έστησε ένα γερμανικό ορειβατικό πυροβόλο των 75 και άρχισε να βάλει κατά της συμπρωτεύουσας. Ο κανονιοβολισμός ξεκίνησε στις 2:30 τα χαράματα και κράτησε για περίπου μια ώρα! Υπολογίζεται πως έπεσαν μέσα στην πόλη πάνω από 40 οβίδες. Στόχοι ήταν αποθήκες τους στρατού και στρατώνες. «Από τα βλήματα που ρίχτηκαν, 2 έπεσαν στα ξενοδοχεία όπου μένανε τα μέλη της Βαλκανικής Επιτροπής, ένα σε κτίριο που μένουνε Άγγλοι και 2 άλλα σε γκαράζ και αποθήκες βενζίνης. Η είδηση, για το βομβαρδισμό της Θεσσαλονίκης, προκάλεσε σύγχυση και πανικό στους μοναρχοφασιστικούς κύκλους της Αθήνας» ανέφερε το έντυπο «Δελτίο Ειδήσεων» του ΔΣΕ με ημερομηνία 12 Φεβρουαρίου 1948.

Την ίδια ημέρα, το υπουργείο Εθνικής Αμύνης, ύστερα από έκθεση του Α Σώματος Στρατού Θεσσαλονίκης, ανακοίνωσε, μεταξύ άλλων, ότι: «Το πυροβόλον ήτανε γερμανικόν ορειβατικό τύπου Σκόνερ των 7,5 χλσ. Τοποθετήθηκε στην περιοχή Λεμπέτ κοντά στον αμαξωτό δρόμο Λαγκαδά - Θεσσαλονίκης και έβαλλε κατά της Θεσσαλονίκης από απόσταση 3 χλμ., από τις 2.30 έως 3.30 στις 10 Φεβρουαρίου. 40 βλήματα έπεσαν μέσα στην πόλη. Εις τη θέση του πυροβόλου βρέθηκαν 20 κάλυκες και μια οβίδα. Βρέθηκαν ακόμα ο κιλλίβας και οι 2 τροχοί του πυροβόλου. Ο σωλήνας δε βρέθηκε».

Το «Σβαρνούτ» του Στάλιν

Όπως είναι φυσικό η επίθεση αυτή προκάλεσε πάταγο. Όλοι θεώρησαν πως ουσιαστικά ήταν ο προάγγελος της επιχείρησης που θα έκανε ο ΔΣΕ για να καταλάβει τη Θεσσαλονίκη. Στην Αθήνα ξέσπασε πολιτική κόντρα επειδή θα... «χανόταν η συμπρωτεύουσα»! Πλήθος ξένων ανταποκριτών έσπευσαν στη Θεσσαλονίκη για να καλύψουν το εντυπωσιακό γεγονός. Της κατάληψης της πόλης από τους αντάρτες.

Η πραγματικότητα, ωστόσο, ήταν διαφορετική. Οι νεκροί άμαχοι (σύμφωνα με διάφορες πηγές ήταν έξι ή λιγότεροι) προκάλεσαν την αντίδραση των κατοίκων της πόλης. Την ίδια ώρα το Γ' Σώμα Στρατού μαζί με την χωροφυλακή εξαπέλυσαν ένα άγριο ανθρωποκυνηγητό. Εντόπισαν τους αντάρτες πριν αυτοί προλάβουν να επιστρέψουν στις θέσεις τους και σε μάχες που έγιναν στη λίμνη του Αγίου Βασιλείου πολλοί ήταν αυτοί που σκοτώθηκαν ή πνίγηκαν στην προσπάθειά τους να διαφύγουν! Οι ίδιοι οι αντάρτες αμφισβητούν αυτά τα στοιχεία και ισχυρίζονταν τότε πως κατά την διαφυγή τους έριξαν γέφυρες και μπέρδεψαν τον εχθρό που τους καταδίωκε ενώ κατάφεραν και κατέρριψαν ένα «σπίτφαϊερ» που έψαχνε από αέρος να τους εντοπίσει.

Το γεγονός που, ουσιαστικά, καθόρισε τις εξελίξεις έγινε λίγες ώρες μετά την επίθεση στο Κρεμλίνο! Εκεί. Συναντήθηκαν ηγετικά στελέχη της ΕΣΣΔ της Βουλγαρίας και της Γιουγκοσλαβίας. Στη συνάντηση συζητήθηκε διεξοδικά και το ζήτημα του ελληνικού Εμφυλίου Πολέμου, ενώ ο Ιωσήφ Στάλιν εξέφρασε τις επιφυλάξεις του σχετικά με το ενδεχόμενο επιτυχίας του ΚΚΕ.  Με τη φράση «Σβαρνούτ» («Να τα μαζέψουν»), ο Στάλιν τόνιζε εμφαντικά σε αντιπροσωπεία γιουγκοσλάβων κομμουνιστών στη Μόσχα ότι το ελληνικό αντάρτικο, όχι μόνο δεν πρόκειται να λάβει βοήθεια, αλλά θα πρέπει να εγκαταλείψει τον αγώνα του.

Μετά την «παγωμάρα» από τη στάση του ισχυρού άντρα της Σοβιετικής Ένωσης, οι Γιουγκοσλάβοι ενημέρωσαν τα στελέχη του ΚΚΕ για το πως είχε διαμορφωθεί, πλέον, η κατάσταση, τους υποσχέθηκαν πως θα τους βοηθήσουν με όποιον τρόπο μπορούν αλλά ταυτόχρονα καλό θα ήταν να έρθουν σε επαφή με το Κρεμλίνο προκειμένου να επιλυθούν τα προβλήματα που είχαν δημιουργηθεί.

Τα χειρότερα, ωστόσο, για τον ΔΣΕ δεν είχαν έρθει ακόμα. Το ΚΚΕ αποφάσισε να παραμείνει στην απόλυτη επιρροή του Στάλιν. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα, όταν ο «πατερούλης» ήρθε σε ρήξη με τον Τίτο, οι Γιουγκοσλάβοι να «κλείσουν» τα σύνορα τους για τους αντάρτες του ΔΣΕ οι οποίοι ξαφνικά βρέθηκαν χωρίς κανέναν σύμμαχο και απομονωμένοι, την στιγμή που έφτανε στην Ελλάδα η τεράστια στρατιωτική βοήθεια των ΗΠΑ προς τον εθνικό στρατό.

Google News

Ακολουθήστε το Reader.gr στα Google News για να είστε πάντα ενημερωμένοι για όλες τις ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο.

BEST OF LIQUID MEDIA