Πανικός. Τρόμος. Φόβος. Αυτές οι λέξεις είναι, πιθανότατα, οι τρεις πιο κατάλληλες για να περιγράψει κάποιος όλο αυτό που βίωσαν (κυρίως) οι κάτοικοι της Αθήνας όταν μία ημέρα σαν σήμερα, στις 24 Φεβρουαρίου 1981, το ρήγμα των Αλκυονίδων στον Κορινθιακό Κόλπο «ξύπνησε» και έδωσε (αρχικά) έναν μεγάλο και δυστυχώς φονικό σεισμό.
Πανικός γιατί τα Ρίχτερ και η διάρκεια ήταν μεγάλη. Τρόμος γιατί τότε οι κάτοικοι της πρωτεύουσας δεν ήταν συνηθισμένοι ή «εκπαιδευμένοι» σε τέτοια φαινόμενα. Φόβος για το άγνωστο καθώς οι δύο εξίσου μεγάλοι μετασεισμοί που ακολούθησαν ενίσχυσαν το αίσθημα πως όλοι είμαστε απροστάτευτοι μπροστά στη δύναμη της φύσης.
Συνολικά 20 νεκροί, εκατοντάδες τραυματίες και τεράστιες καταστροφές, ο απολογισμός. Και να σκεφτεί κανείς πως ο απολογισμός αυτός θα μπορούσε να είναι ακόμα μεγαλύτερος αν την ώρα του σεισμού οι περισσότεροι δεν ήταν μαζεμένοι σε παρέες για να δουν ένα σήριαλ που εκείνη την εποχή έκανε πάταγο.
Πολλά σπίτια που κατέρρευσαν ήταν άδεια επειδή πολλοί, εκείνη την ώρα, βρισκόντουσαν ακόμα και σε καφενεία προκειμένου να δουν το επεισόδιο της σειράς.
Το ρήγμα των Αλκυονίδων και οι σεισμοί του 1981
Οι Αλκυονίδες είναι ένα νησιωτικό σύμπλεγμα στο ανατολικό τμήμα του Κορινθιακού κόλπου, απέναντι από το ακρωτήριο Ολμιών στο Νομό Κορινθίας.
Το όνομά τους, προέρχεται από τις Αλκυονίδες, μυθικές κόρες του γίγαντα Αλκυονέα.Οι Αλκυονίδες ήταν επτά νύμφες, κόρες του γίγαντα Αλκυονέα, τον οποίο όταν σκότωσε ο Ηρακλής οι κόρες του από λύπη έπεσαν στη θάλασσα και πνίγηκαν. Τα ονόματά τους ήταν Αλκίππη, Ανθή, Αστερία, Δριμώ, Μεθώνη, Παλλήνη και Φθονία.
Το νησιωτικό σύμπλεγμα αποτελείται από μια συστάδα τεσσάρων νησιών: τη Ζωοδόχο Πηγή, το Δασκαλειό, το Γλαρονήσι και το Πρασονήσι. Πρόκειται για τέσσερις κορυφές υφαλονήσου που εδράζεται σε βάθος 190 μέτρων και που φέρεται να αναδύθηκε σε άγνωστη χρονική στιγμή εξαιτίας γεωλογικών διεργασιών.
Σεισμικά η συγκεκριμένη περιοχή είναι από τις πλέον επικίνδυνες της χώρας καθώς πέρα από τους σεισμούς που μπορεί να «δώσει», είναι ικανή να προκαλέσει ακόμα και κάποιο μεγάλο τσουνάμι εξαιτίας πιθανών υποθαλάσσιων κατολισθήσεων.
Στην πραγματικότητα στις Αλκυονίδες δεν υπάρχει μόνο ένα ρήγμα που μπορεί να «δώσει» μεγάλο σεισμό αλλά πάνω από 10!
Ένα από αυτά τα ρήγματα είναι αυτό που «προκάλεσε» τους μεγάλους σεισμούς του 1981. Το συγκεκριμένο ρήγμα, μάλιστα, είναι από αυτά που, πλέον, δεν φοβίζουν τους σεισμολόγους. Το μήκος του είναι 17 χιλιόμετρα και είναι από τα μεγαλύτερα της περιοχής και θα χρειαστεί, σύμφωνα με τα στοιχεία που διαθέτουν οι επιστήμονες, εκατοντάδες χρόνια για να ξαναδώσει επεισόδιο τέτοιου είδους.
Γενικά, ωστόσο, στις Αλκυονίδες υπάρχουν πολλά επικίνδυνα ρήγματα τα οποία μπορούν να «δώσουν» σεισμούς από 5,5 μέχρι και 6,7 Ρίχτερ όσα δηλαδή ήταν και την τρομακτική νύχτα της 24ης Φεβρουαρίου 1981.
Εκείνη την παγωμένη νύχτα το ρολόι έδειχνε 22:53 όταν ξαφνικά η γη άρχισε να τραντάζεται από μία σεισμική δόνηση μεγέθους 6,7 Ρίχτερ (και 8 χιλιομέτρων εστιακού βάθους). Τα δευτερόλεπτα που ακολούθησαν σκόρπισαν τον πανικό και τον τρόμο. Η συντριπτική πλειονότητα των ανθρώπων ήταν στα σπίτια τους. Τα Ρίχτερ, ωστόσο, τους «πέταξαν» έξω από αυτά.
Όλοι ντύθηκαν όσο καλύτερα μπορούσαν και βγήκαν σε πλατείες, άλση και γενικά ανοιχτούς χώρους καθώς φοβήθηκαν πως μπορεί να γίνει και άλλος μεγάλος σεισμός. Και όπως αποδείχθηκε δεν είχαν καθόλου άδικο καθώς λίγες ώρες αργότερα, στις 04:36, ακολούθησε ένας μεγάλος μετασεισμός μεγέθους 6,4 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ.
Ο πανικός και ο φόβος έγιναν ακόμα μεγαλύτεροι. Ενδεικτικό της κατάστασης που επικρατούσε εκείνες τις πρώτες ώρες είναι το γεγονός πως σε οδικούς άξονες όπου σε φυσιολογικές συνθήκες κινούνται 60.000 οχήματα, μετά τον σεισμό έφτασαν να κυκλοφορούν 250.000 αυτοκίνητα! Παράλληλα, εξαιτίας του μπλακ άουτ, τα φανάρια δεν λειτουργούσαν ενώ και η Τροχαία ήταν απούσα.
Ο πανικός ήταν τεράστιος. «Το κύριο χαρακτηριστικό της εικόνας που παρουσίαζε η Αθήνα και οι γύρω περιοχές ήταν ο πανικός χιλιάδων ατόμων που έφτασαν ως το σημείο να ''πετάνε'' τα παιδιά τους από τα μπαλκόνια.
» Τις δύο πρώτες ώρες μετά τον σεισμό, είχαν καταγραφεί 15 άτομα βαριά τραυματισμένα που νοσηλεύονται στο ''Ιπποκράτειο'' και μια γυναίκα νεκρή στον ''Ευαγγελισμό''. Η Ε. Γ. που πήδησε από τον 5ο όροφο. Επίσης, στη 1.30 π.μ. ανακοινώθηκε ότι ένα ακόμα άτομο πέθανε στην Αθήνα ενώ μεταφερόταν στο νοσοκομείο» έγραφε στο ρεπορτάζ της η εφημερίδα «Το Βήμα».
Μπορεί ο σεισμός να μην έγινε στην πρωτεύουσα αλλά οι επιπτώσεις του ήταν ιδιαίτερα αισθητές σε αυτή και για τον λόγο αυτό, άλλωστε, τα γεγονότα εκείνων των ημερών έχουν αποτυπωθεί στο συλλογικό υποσυνείδητο ως «οι μεγάλοι σεισμοί του '81 στην Αθήνα»!
Ο τραγικός απολογισμός και το σήριαλ που έσωσε ζωές
Το μέγεθος της καταστροφής που προκάλεσαν οι δύο ισχυρές σεισμικές δονήσεις (ακολούθησε μία ακόμα μεγέθους 6,3 Ρίχτερ στις 4 Μαρτίου) φάνηκε με το πρώτο φως της ημέρας. Προκλήθηκαν τεράστιες ζημιές σε Κόρινθο, Λουτράκι, Περαχώρα, Αγίους Θεοδώρους, Κινέτα, Θήβα, Πλαταιές, Καπαρέλλι, Μέγαρα (όπου το 10% των σπιτιών καταστράφηκαν ολοσχερώς), Νέα Πέραμο, Ελευσίνα, Μάνδρα, Ασπρόπυργο.
Στην Αθήνα, τις μεγαλύτερες ζημιές είχαν υποστεί κτίρια στην Ανθούπολη του Περιστερίου λόγω κυρίως του προβληματικού υπεδάφους , στο Χαλάνδρι, στο Πέραμα, τη Νίκαια, το Φάληρο και τον Πειραιά.
Δυστυχώς, 20 άτομα έχασαν τη ζωή τους. Οι περισσότεροι σκοτώθηκαν πάνω στον πανικό τους ή υπέστησαν καρδιακά και εγκεφαλικά επεισόδια από τον φόβο τους. Σύμφωνα με τις τότε αναφορές, μάλιστα, είναι πολύ πιθανό μόλις τέσσερις άνθρωποι να έχασαν τη ζωή τους επειδή εγκλωβίστηκαν στα ερείπια! Παράλληλα, περίπου 500 άνθρωποι τραυματίστηκαν.
Υπολογίζεται πως μέσα στις τέσσερις πρώτες ημέρες σημειώθηκαν πάνω από 1.000 μετασεισμικές δονήσεις με τη συντριπτική πλειονότητα να είναι μεγέθους από 3 έως 5,8 Ρίχτερ! Οι μετασεισμοί συνεχίστηκαν μέχρι και τα μέσα Σεπτεμβρίου του 1981!
Την ώρα του σεισμού παιζόταν στη δημόσια τηλεόραση (την εποχή εκείνη, βέβαια, δεν υπήρχαν ιδιωτικά κανάλια) το εξαιρετικά δημοφιλές σήριαλ «Το Φως του Αυγερινού» με την Κοραλία Καράντη και τον Αλμπέρτο Εσκενάζυ.
Τότε δεν υπήρχαν 2-3 συσκευές τηλεόρασης σε κάθε σπίτι. Ίσα ίσα το αντίθετο. Υπήρχαν πολλά σπίτια που ακόμα δεν είχαν κάποια συσκευή και έτσι αρκετοί όταν ήθελαν να δουν το επεισόδιο της σειράς συγκεντρώνονταν σε καφενεία!
«Μας έσωσε ο Αυγερινός. Αν είχαμε πάει για ύπνο, θα μας είχαν πλακώσει τα σπίτια μας» είχε τονίσει σε δήλωσή του ένας κάτοικος στα Γεράνια της Περαχώρας, ο οποίος, την ώρα του σεισμού, μαζί με πάρα πολλούς ακόμα συντοπίτες του, παρακολουθούσαν το σίριαλ της ΕΡΤ στο καφενείο του χωριού το οποίο άντεξε! Αντίθετα, όταν βγήκαν από το καφενείο, έντρομοι διαπίστωσαν πως τα σπίτια τους είχαν μετατραπεί σε λόφους ερειπίων!
Σε ότι αφορά τις υλικές ζημιές, συνολικά 22.554 οικοδομές καταστράφηκαν ή έπαθαν μη επισκευάσιμες βλάβες. Παράλληλα, 11.745 οικοδομές έπαθαν σοβαρές βλάβες και άλλες 50.222 ελαφρότερες.
Όπως γίνεται συνήθως στην Ελλάδα, ο κρατικός μηχανισμός «ξεκουνήθηκε» μετά από μία ακόμα μεγάλη καταστροφή. Για να αντιληφθεί κάποιος το μέγεθος της ανοργανωσιάς, δέκα ημέρες μετά τον σεισμό ιδρύθηκε η Υπηρεσία Αποκατάστασης Σεισμοπλήκτων καθώς μέχρι τότε προφανέστατα μία τέτοια υπηρεσία ήταν... αχρείαστη.
Αρχικά επειδή διαπιστώθηκε πως ο πληθυσμός ήταν εντελώς ανενημέρωτος και απροετοίμαστος για σεισμούς τέτοιων μεγεθών (παρά το γεγονός πως υπήρξε η εμπειρία του φονικού σεισμού της Θεσσαλονίκης, μόλις τρία χρόνια νωρίτερα, το καλοκαίρι του 1978) και έτσι άρχισαν οι συχνές ενημερώσεις και τα σεμινάρια σε σχολεία, πανεπιστήμια και μεγάλες επιχειρήσεις, ενώ πολλές ήταν οι δημοσιεύσεις στον Τύπο σχετικά με το πώς θα πρέπει να αντιμετωπίζουμε τους μεγάλους σεισμούς.
Επιπλέον, από τον Μάρτιο του 1981 συστήθηκε επιτροπή που ανέλαβε την αλλαγή του Αντισεισμικού Κανονισμού Οικοδομικών Έργων, που ίσχυε από το 1959! Το 1983 ιδρύθηκε ο Οργανισμός Αντισεισμικής Προστασίας (ΟΑΣΠ). Το 1985 εκδόθηκε ο νέος και πιο αυστηρός Γενικός Οικοδομικός Κανονισμός και εκπονήθηκε και το σχέδιο έκτακτης ανάγκης «Ξενοκράτης Σεισμός».
Ακολουθήστε το Reader.gr στα Google News για να είστε πάντα ενημερωμένοι για όλες τις ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο.
