Ως γνωστόν η ελληνική γλώσσα είναι ένα παρακλάδι της ινδοευρωπαϊκής οικογένειας. Με άλλα λόγια, η γλωσσολογική έρευνα έχει αποδείξει τη σύνδεση μεταξύ της ελληνικής, της λατινικής, της περσικής, της γερμανικής, της ινδικής και πολλών άλλων γλωσσών.
Η σύνδεσή τους προκύπτει πιθανότητα μέσω της κοινής καταγωγής από μία προϊστορική γλώσσα. Με απλά λόγια, και σε λεξιλογικό επίπεδο, βρίσκουμε σε μία πολύ μεγάλη ομάδων γλωσσών παρεμφερείς λέξεις του βασικού λεξιλογίου.
Για παράδειγμα, οι αρχαιοελληνικές λέξεις πατήρ, γυνή, οίκος, πόλις και πολλές ακόμα εντοπίζονται στις γλώσσες της ινδοευρωπαϊκής οικογένειας.
Δεν είναι όμως προφανώς όλες οι ελληνικές λέξεις ινδοευρωπαϊκής καταγωγής. Πλέον γνωρίζουμε ότι, όταν έφτασαν οι Έλληνες στον σημερινό ελλαδικό χώρο, δεν βρήκαν τις περιοχές ακατοίκητες.
Αντιθέτως, σε διάφορα σημεία της σημερινής επικράτειας κατοικούσαν άλλες φυλές. Οι αρχαίοι Έλληνες συγγραφείς γνώριζαν την ύπαρξή τους και τις ονομάτιζαν με διάφορους τρόπους: Κάρες, Πελασγοί, Λέλεγες, Κύδωνες κτλ. Γενικά συνηθίζουμε να τους ονομάζουμε Προέλληνες.
Ελάχιστα πράγματα γνωρίζουμε για τις συγκεκριμένες φυλές και τον πολιτισμό τους. Οι περισσότεροι επιστήμονες πιστεύουν ότι οι Προέλληνες δεν ήταν Ινδοευρωπαίοι.
Μπορούμε να υποπτευτούμε ότι Έλληνες και Προέλληνες αναμείχθηκαν σε μία διαδικασία που δεν είναι απίθανο να έγινε με πολύ αργούς ρυθμούς.
Πάντως, εκτός από τις μαρτυρίες που έχουμε για την ύπαρξη αυτών των φυλών από τους αρχαίους Έλληνες συγγραφείς, έχουμε και αρκετές λέξεις που υπάρχουν ακόμα και σήμερα στο καθημερινό μας λεξιλόγιο οι οποίες προέρχονται από τη γλώσσα των Προελλήνων αποτελώντας το λεγόμενο προελληνικό υπόστρωμα.
Συνήθως πρόκειται για λέξεις που δεν μπορούμε να ετυμολογήσουμε με διαφορετικό τρόπο.
Εξάλλου, ο Μανόλης Τριανταφυλλίδης χωρίζει το λεξιλόγιο της νέας ελληνικής γλώσσας σε τρεις κατηγορίες. Στην πρώτη κατηγορία, δηλαδή στις λέξεις που παίρνει η γλώσσα μας από την αρχαιότητα, εντάσσει πλάι στις αρχαίες ινδοευρωπαϊκές (γυναίκα, σήμερα, είμαι) και τις αρχαίες ανατολίτικες (αγγαρεία, σατράπης, πυραμίδα) και τις αρχαίες προελληνικές.
Ας δούμε μερικά παραδείγματα.
Ποιες λέξεις προέρχονται από τους Προέλληνες
Μία σειρά από ελληνικά τοπωνύμια έρχονται από το λεξιλόγιο των προελλήνων. Έτσι, πρέπει να θεωρούμε ότι από εκεί προέρχονται τοπωνύμια σε -νθός (Κόρινθος, Ζάκυνθος), σε -(σ)σός (Κηφισσός, Ιλισσός, Λάρισα), σε -μνος (Κάλυμνος, Ρέθυμνο).
Επίσης, προελληνική ρίζα υπάρχει και στο επίθημα που τελειώνει σε -ηττός (βλ. Λυκαβηττός, Υμηττός).
Σε αυτό το πεδίο βρίσκουμε και άλλες λέξεις που στερούνται οποιασδήποτε σοβαρής ετυμολογικής ερμηνείας που να τις συσχετίζει με την ινδοευρωπαϊκή οικογένεια. Για παράδειγμα, η Αθήνα ή ο Όλυμπος, η Αιδηψός κτλ.
Εκτός όμως από τα τοπωνύμια που, όπως είναι λογικό, είναι πιο εύκολο να διατηρηθούν στον χρόνο, υπάρχει μία σειρά από άλλες λέξεις που χρησιμοποιούμε πολύ συχνά και πιθανότατα προέρχονται από το λεγόμενο προελληνικό υπόστρωμα.
Βάζω εδώ μερικά μόνο χαρακτηριστικά παραδείγματα:
- Άνθρωπος
- Ειρήνη
- Μήλο
- Ξένος
- Αμπέλι
- Θάλασσα
- Μάχομαι
- Έρωτας
- Κυβερνώ
- Βασιλεύς
Για κάποιες από τις παραπάνω λέξεις υπάρχουν η ετυμολογία είναι ζήτημα αντιπαράθεσης μεταξύ επιστημόνων. Για παράδειγμα, η λέξη άνθρωπος έχει απασχολήσει πολύ τους γλωσσολόγους και ενδεχομένως θα επανέλθουμε σε αυτή σε άλλο κείμενο.
Σε κάθε περίπτωση είναι ομολογουμένως πολύ εντυπωσιακό ότι πολλές από τις λέξεις που χρησιμοποιούμε προέρχονται από πανάρχαιους λαούς για τους οποίους ξέρουμε ελάχιστα πράγματα αλλά ξέρουμε πώς ονόμαζαν αυτόν τον λόφο που βρίσκεται ακριβώς στο κέντρο της Αθήνας.
Ακολουθήστε το Reader.gr στα Google News για να είστε πάντα ενημερωμένοι για όλες τις ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο.
