Μενού
  • Α-
  • Α+

Ηταν 13 Αυγούστου 1968. Εκείνο το πρωινό ένα μαύρο αυτοκίνητο - συνοδεία μοτοσυκλετών και αστυνομικών οχημάτων - πέρασε από το 31ο χιλιόμετρο της λεωφόρου Αθηνών-Σουνίου. Στο αυτοκίνητο βρισκόταν ο Γεώργιος Παπαδόπουλος. Ο Αλέκος Παναγούλης περίμενε από τις 04:30 τα ξημερώματα, έχοντας στήσει ήδη έναν εκρηκτικό μηχανισμό. Εψαχνε την κατάλληλη στιγμή για να τον ενεργοποιήσει. Τρεις ώρες και τέσσερα λεπτά αργότερα, δηλαδή στις 07:34, ακούστηκε ένας εκκωφαντικός θόρυβος από την πυροδότηση του μηχανισμού, που προοριζόταν για τον Γεώργιο Παπαδόπουλο. Ο μηχανισμός έσκασε, όμως, κάποια δευτερόλεπτα αργότερα με αποτέλεσμα ο δικτάτορας, Γεώργιος Παπαδόπουλος, να σωθεί. 

Ο Αλέκος Παναγούλης συνελήφθη και βασανίστηκε. Στις 17 Νοεμβρίου 1968 το στρατοδικείο ανακοίνωσε την απόφασή του. Ηταν «δις εις θάνατον» και έτσι ο Αλέκος Παναγούλης μεταφέρθηκε στις φυλακές Αίγινας. Τρεις φορές ανακοίνωσαν στον Παναγούλη ότι «την επόμενη μέρα εκτελείται». Ωστόσο, έπειτα από διεθνείς πιέσεις, η ποινή μένει ανεκτέλεστη και ο Παναγούλης μεταφέρθηκε στις στρατιωτικές φυλακές Μπογιατίου.

Τον Οκτώβριο του 1971 ο Δημήτρης Παπαδάτος, νεαρός φαντάρος τότε, μετατίθεται στο Μπογιάτι. Ηταν δεσμοφύλακας του Αλέκου Παναγούλη. Ο Δημήτρης Παπαδάτος είχε μιλήσει στο Reader και τον Γιώργο Κοβό στις 17 Νοεμβρίου 2020 για τον Αλέκο Παναγούλη και όλα όσα έζησε ως δεσμοφύλακάς του. Ακολουθεί η συνέντευξη που είχε παραχωρήσει στον Γιώργο Κοβό: 

Πώς έτυχε να συναντήσετε τον Παναγούλη;

«Υπηρέτησα στις φυλακές Μπογιατίου από τις 24 Οκτωβρίου του ’71 μέχρις τις 2 Δεκεμβρίου του ’72. Όταν πήγα εκεί, ήταν κρατούμενος ο Παναγούλης, ενώ προς το τέλος της θητείας μου, έφεραν και τον αδερφό του, τον Στάθη. Εκείνα τα χρόνια, οι στρατιώτες εκτελούσαμε και υπηρεσία δεσμοφύλακα».

Μιλήσατε μαζί του;

«Βασικά, δεν επιτρεπόταν να μιλάμε μαζί του. Πηγαίναμε τρεις φορές την ημέρα στο κελί του για να του δώσουμε φαγητό. Κάθε φορά ήμασταν τέσσερα άτομα, και συγκεκριμένα ο αξιωματικός υπηρεσίας, ο βοηθός του αξιωματικού και δύο άτομα που είχαν υπηρεσία δεσμοφύλακα. Ο κανονισμός έλεγε ότι απαγορευόταν να είμαστε λιγότεροι. Οι τρεις έμπαιναν στο κελί και ο ένας έμενε πάντα απ’ έξω. Όπως είπα, ήταν δύσκολο να πιάσουμε κουβέντα, γιατί απαγορευόταν, αλλά μια μέρα, μπήκαμε με έναν συγκεκριμένο αξιωματικό υπηρεσίας που δεν θυμάμαι το όνομά του, και μιλήσαμε. Μας είπε τι έγινε όταν αποπειράθηκε να σκοτώσει τον Παπαδόπουλο. Είχε κανονίσει με τον συνεργό του να βάλουν βόμβα στον δρόμο που θα πέρναγε ο Παπαδόπουλος με το αμάξι του. Θα πυροδοτούσαν τη βόμβα με καλώδια και στη συνέχεια θα μπαίνανε στο κρις κραφτ που είχαν στη θάλασσα και θα εξαφανίζονταν. Όμως, κάτι δεν πήγε καλά με τα καλώδια και δεν λειτούργησε ο μηχανισμός. Ο Παναγούλης θέλησε να πυροβολήσει τη βόμβα για να εκραγεί, αλλά τον εντόπισαν και τον κυνήγησαν. Εκείνος έτρεξε προς το κρις κραφτ όπου τον περίμενε ο συνεργάτης του. Όταν όμως ο συνεργάτης είδε ότι τον κυνηγούσαν, έβαλε μπρος κι έφυγε φοβούμενος ότι θα έπιαναν κι εκείνον. Έτσι, έπιασαν τον Παναγούλη».

Κατά τα άλλα, δεν μιλήσαμε ποτέ ξανά μαζί. Εκείνος φώναζε δυνατά συνθήματα κατά της δικτατορίας, ενώ εμάς μας αποκαλούσε «τσογλάνια του Παπαδόπουλου» ή «Παπαδοπουλάκια». Έκανε απεργίες πείνας, με τη μεγαλύτερη να διαρκεί νομίζω 47 ημέρες! Ήταν έξυπνος άνθρωπος. Τον θεωρούσα πολύ σκληρό και ανθεκτικό».

Εκείνος πώς αντιμετώπιζε τους φαντάρους - δεσμοφύλακές του;

Συνήθως, μας έβριζε. Όμως, μερικές φορές ξεχώριζε κάποια άτομα. Ίσως να άκουγε συζητήσεις που κάναμε οι φαντάροι μεταξύ μας, έξω από το κελί του, και να σχημάτιζε γνώμη για τον καθένα μας. Εξάλλου, ήταν έξυπνος άνθρωπος και αμέσως «έβγαζε κοστούμι» του καθενός.

Επισκεπτήριο είχε;

«Όχι συχνά. Ίσως μια φορά κάθε τρίμηνο. Όταν του επέτρεπαν, ερχόταν η μάνα του στο επισκεπτήριο. Θυμάμαι ότι την πηγαίναμε συνοδεία για να μιλήσουν. Αυτός μέσα από τη φυλακή, εκείνη απ’ έξω, και μιλούσαν από ένα φιλιστρίνι. Το επισκεπτήριο το παρακολουθούσαμε οι ίδιοι που του πηγαίναμε φαγητό. Ήμασταν παρόντες στη συζήτηση που έκαναν. Έπρεπε να ακούμε τι λένε μήπως σχεδίαζαν κάτι. Η μάνα του, η Αθηνά ήταν φοβερή γυναίκα και έξυπνη. Λες και μιλούσαν κωδικοποιημένα. Ακόμα κι αν ήθελε να της μεταφέρει πράγματα που συνέβαιναν μέσα στη φυλακή, με σκοπό να βγουν στη δημοσιότητα, το έκανε μπροστά μας, χωρίς να καταλαβαίνουμε τι είπαν».

Υπάρχει κάποιο περιστατικό από τότε που να έχει μείνει έντονα στη μνήμη σας;

«Ήταν Κυριακή, ημέρα επισκεπτηρίου. Το κελί του ήταν μακριά από τον συγκεκριμένο χώρο. Έρχονταν πολλοί για να δούνε τους συγγενείς τους. Εκείνος το ήξερε και άρχισε να φωνάζει συνθήματα. Είχε πολύ δυνατή φωνή και ακουγόταν μακριά.

Εκείνη την ημέρα, είχαμε βγάλει κάποιους έξω για να σχίζουν βαρέλια όπου θα βάζαμε σκουπίδια. Ο Παναγούλης βρήκε πρόσχημα ότι τον ενοχλούσε ο θόρυβος. Ζήτησε να σταματήσουν, φωνάζοντας όμως πολύ δυνατά. Τότε, ένας ταγματάρχης που ήταν και υποδιοικητής της μονάδας, πήγε στο φιλιστρίνι να τον ρωτήσει τι πρόβλημα είχε. Ο Παναγούλης τον έφτυσε. Ο υποδιοικητής του μίλησε πιο αυστηρά, και τότε ο Παναγούλης τον έφτυσε ξανά».

Ο ταγματάρχης ζήτησε να τον χτυπήσουμε, αλλά δεν εκτέλεσε κανείς τη διαταγή.

Εκνευρίστηκε και μας πήγε στον διοικητή, ο οποίος μας απείλησε με στρατοδικείο. Εμείς απαντήσαμε ότι δεν ήμασταν εκπαιδευμένοι για να δέρνουμε και ότι στον στρατό μάθαμε να εκτελούμε διαταγές που έχουν να κάνουν με την υπηρεσία μας. Το ξύλο ας το κάνουν κάποιοι άλλοι. Μάλιστα, ένας άλλος φαντάρος, ο Γεωργουλέας του είπε «κοίταξε να δεις, εγώ αυτό δεν μπορώ να το κάνω. Βάλε με μόνο μου μαζί του, και δώσε δυο μαχαίρια να μπω μέσα και να χτυπηθούμε. Να μπούμε όμως τόσα άτομα και να δείρουμε έναν άνθρωπο, δεν μπορώ να το κάνω».

Παρ’ όλα αυτά, δεν είχαμε πολλές επιλογές. Μπήκαμε στο κελί του με πρόσχημα ότι θα κάναμε επιθεώρηση. Ο ταγματάρχης γνώριζε ότι ο Παναγούλης ήταν ατίθασος και υπολόγιζε ότι θα έκανε πρώτος επίθεση. Έτσι, θα ήταν πιο εύκολο για εκείνον να διατάξει ξυλοδαρμό.

Πράγματι, όταν μπήκαμε, ο Παναγούλης φώναζε και ξεκίνησε να επιτεθεί. Εκείνη τη στιγμή, τον πλησίασα και έσκυψα να του πω «κάνε το κορόιδο γιατί είναι φτιαγμένη η δουλειά να φας ξύλο». Όμως πριν προλάβω να του πω οτιδήποτε, μου έριξε μια κεφαλιά στη μύτη. Τραβήχτηκα εκείνη τη στιγμή, κι έτσι δεν την έφαγα δυνατά. Οι υπόλοιποι δεν το πήραν χαμπάρι. Έτσι, παρίστανα ότι δεν συνέβη τίποτα.

Ε, μετά συνέχισε να αντιστέκεται και τελικά έδωσε διαταγή ο ταγματάρχης να τον χτυπήσουμε. Ήμασταν περίπου 6-7 άτομα. Τον ρίξαμε στο κρεβάτι και ξεκινήσαμε. Να σου πω την αλήθεια, εγώ και ο Γεωργουλέας, αποφύγαμε να τον χτυπήσουμε. Μάλιστα, ο Γεωργουλέας έφαγε πολλές στα χέρια του γιατί προσπαθούσε να τα βάλει μπροστά για να τον προστατεύσει. Εγώ καθόμουν λίγο πιο απόμερα και κοιτούσα, ώσπου με είδε ο ταγματάρχης και με φώναξε από το φιλιστρίνι.

-Εσύ γιατί δεν χτυπάς;

-Μα, είμαστε πολλοί μαζεμένοι, και ο ένας χτυπάει το χέρι του άλλου.

-Αυτός είναι ο λόγος;

-Να σταματήσουν όλοι και να χτυπήσει ο Παπαδάτος.

Έπρεπε να τον χτυπήσω. Το μόνο που φρόντισα ήταν να του ρίξω τρία χτυπήματα ψηλά, στο κουταλόπλατο, σε σημείο που δεν θα πονούσε. Μέσα στη φασαρία, είδα ότι είχε ένα δερμάτινο μπουφάν επάνω στο κρεβάτι του. Ο Παναγούλης ήταν ξαπλωμένος λοξά, ενώ το μπουφάν βρισκόταν μισό επάνω στο σιδερένιο κρεβάτι και μισό από κάτω, εκεί που έβγαιναν τα πόδια του. Βρήκα λοιπόν ευκαιρία και αντί να κλωτσάω τον Παναγούλη, κλωτσούσα το μπουφάν. Κάποιες φορές, αντί για το μπουφάν, πετύχαινα το σίδερο του κρεβατιού, με αποτέλεσμα να πρηστεί το πόδι μου και να μην μπορώ να περπατήσω για μερικές μέρες.

Όσο καιρό ήμουν στο Μπογιάτι, δεν έτυχε να βρεθώ σε άλλο παρόμοιο περιστατικό.

Αργότερα, όταν βγήκε, μου είχε παραγγείλει να πάω να τον βρω, μέσω ενός δεκανέα ονόματι Μιχάλης, ο οποίος ερχόταν κάθε Δευτέρα στη λαϊκή που δούλευα και μου έλεγε «Να πας να βρεις αυτόν τον Παναγούλη».

Πολλοί από εμάς πήγαν και τον είδαν. Πλέον είχε εκλεγεί βουλευτής. Τον Μιχάλη τον είχε σαν οδηγό του, με μισθό 9.000 δραχμές τον μήνα. Τελικά, δεν πήγα να τον βρω. Σκέφτηκα ότι μπορεί να νόμιζε πως πήγαινα για ρουσφέτια ή «γλείψιμο», κάτι που δεν ήθελα.

Google News

Ακολουθήστε το Reader.gr στα Google News για να είστε πάντα ενημερωμένοι για όλες τις ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο.

BEST OF LIQUID MEDIA